زبانشناسی اجتماعی
طلایه جعفری؛ حیات عامری؛ ارسلان گلفام
چکیده
این پژوهش به بررسی تاثیر سن و نیز جنسیت بر درک استعارههای بدنمند در مرحله رشد شناختی عملیاتی عینی در کودکان فارسیزبان میپردازد. در این پژوهش براساس دو آزمون تجربی (آزمونی دیداری و آزمونی شنیداری) رشد درک کودکان از استعارههای بدنمند را در گذار از ۸سالگی به ۱۲سالگی مورد ارزیابی قرار دادیم و نقش جنسیت را در هر یک از این دو سن بررسی ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی تاثیر سن و نیز جنسیت بر درک استعارههای بدنمند در مرحله رشد شناختی عملیاتی عینی در کودکان فارسیزبان میپردازد. در این پژوهش براساس دو آزمون تجربی (آزمونی دیداری و آزمونی شنیداری) رشد درک کودکان از استعارههای بدنمند را در گذار از ۸سالگی به ۱۲سالگی مورد ارزیابی قرار دادیم و نقش جنسیت را در هر یک از این دو سن بررسی کردیم. نتایج این پژوهش نشان داد که کودکان در این مرحله از رشد شناختی، رشد قابل توجهی را در درک استعارههای بدنمند تجربه میکنند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که هرچند در ۸سالگی تمایز معناداری بین دختران و پسران در درک استعارههای بدنمند مشاهده نمیشود، در ۱۲سالگی دختران عملکرد بهتری در این زمینه از خود نشان میدهند. این نتایج نشان میدهد که در طول مرحله عملیاتی عینی کودکان رشد شناختی متفاوتی را برحسب جنسیتشان تجربه میکنند که این تفاوت در درک استعارههای بدنمند بازتاب یافته است.
زبانشناسی اجتماعی
عباسعلی آهنگر؛ صدیقه زینلی دستوئی؛ سمیه میرکازهی
چکیده
انتظار میرود که تسلط اجتماعی مخاطب و نیز سن آزمودنیها بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط گویشوران هر زبانی تأثیرگذار باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تسلط اجتماعی مخاطب بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط دختران نوجوان و جوان گویشور بلوچی سرحدی بر اساس راهبردهای الگوی درک کنشهای گفتاری میانفرهنگی ...
بیشتر
انتظار میرود که تسلط اجتماعی مخاطب و نیز سن آزمودنیها بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط گویشوران هر زبانی تأثیرگذار باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تسلط اجتماعی مخاطب بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط دختران نوجوان و جوان گویشور بلوچی سرحدی بر اساس راهبردهای الگوی درک کنشهای گفتاری میانفرهنگی بلام-کالکا، هاوس و کاسپر (1989) است. دادههای پژوهش با استفاده از پرسشنامه تکمیل گفتمان و روش ایفای نقش توسط60 آزمودنی دختر جمعآوری شد. در این راستا، همه راهبردهای درخواست بهکار برده شده بر اساس الگوی پژوهش شناسایی، کدگذاری، توصیف و سپس با استفاده از آزمون خیدو تحلیل شدند. نتایج نشان داد رابطهای معنادار بین تسلط اجتماعی مخاطب و سن آزمودنیها در کاربرد نوع و تعداد راهبردها در هر دو روش تکمیل گفتمان (به جز موقعیت اجتماعی برابر با مخاطب) و روش ایفای نقش وجود ندارد. بعلاوه، پرکاربردترین نوع راهبردهای درخواست مربوط به «ضمیر»، «کنش تعدیلی»، «زمینهسازها» و «نشانگر ادب» بود. همچنین، افزایش میزان تسلط اجتماعی مخاطب نسبت به گوینده موجب بهکارگیری راهبردهای ترکیبی بیشتر توسط آزمودنیها شد. افزونبراین، راهبردهای جدیدی مانند گفتن «ماشاءالله»، «قسمخوردن» و «تعارفکردن» توسط آزمودنیها استفاده گردید. بنابراین، یافتههای پژوهش در تبیین راهبردهای جهانی و خاص میانفرهنگی-زبانی درخواست برپایه الگوی پژوهش سهم دارد.
زبانشناسی اجتماعی
رحیمه روح پرور؛ علی اصغر رستمی ابوسعیدی؛ علی حاج باقری؛ محسن مددی
چکیده
گردآوری و حفظ گویشها امری ضروری است که متأسفانه با بیتوجهی و سهلانگاری، شاهد نابودی گویشها در مناطق زیادی از ایران هستیم. پژوهش حاضر مطالعهای در حوزۀ زبانشناسی اجتماعی است که در آن میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان گویش کرمانی در دو گروه سنی و جنسیتی از گویشوران بومی شامل دانشآموزان 18 ساله و افراد 40 تا ...
بیشتر
گردآوری و حفظ گویشها امری ضروری است که متأسفانه با بیتوجهی و سهلانگاری، شاهد نابودی گویشها در مناطق زیادی از ایران هستیم. پژوهش حاضر مطالعهای در حوزۀ زبانشناسی اجتماعی است که در آن میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان گویش کرمانی در دو گروه سنی و جنسیتی از گویشوران بومی شامل دانشآموزان 18 ساله و افراد 40 تا 50 ساله بررسی شده است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و پرسشنامهای است که با روش خوداظهاری پر شدهاند. دادههای پرسشنامه ، 50 واژه از کلمات موجود در گویش کرمانی هستند. در این تحقیق تأثیر مؤلفههایی همچون سن، جنسیت و میزان تحصیلات والدین در میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان گویش کرمانی بررسی شدهاند. پس از تجزیه و تحلیل دادهها مشاهده شد که تفاوت معنیداری در میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان بین دانشآموزان 18 ساله و افراد 40 تا 50 ساله وجود دارد؛ از سوی دیگر، جنسیت بر میزان «آشنایی» با واژگان در دانشآموزان 18 ساله تأثیر نداشت؛ اما بر «کاربرد» واژگان در بین آنها اثر معنادار داشت. در افراد 40 تا 50 ساله جنسیت بر «آشنایی» و «کاربرد» واژگان اثر نداشت. رابطۀ بین تحصیلات والدین و «آشنایی» با واژگان معنادار بود؛ اما تنها میزان تحصیلات مادران بر «کاربرد» واژگان گویشی توسط جوانان تأثیر معنادار داشت.
سید محمود متشرعی؛ فاطمه یوسفی راد
چکیده
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبانشناسی شناختی اجتماعی میپردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختیاجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمیتوان ...
بیشتر
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبانشناسی شناختی اجتماعی میپردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختیاجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمیتوان به مفهومی ایستا که نزد همۀ گویشوران زبان ثابت است، تقلیل داد و متغیرهای اجتماعی مثل سن، جنسیت، طبقة اجتماعی، سطح سواد و غیره در آن مؤثرند. در این مقاله به پیروی از مدل رابینسون (2010، 2012 الف، 2012 ب و 2014) بهطور خاص تأثیر دو متغیر اجتماعی سن و جنسیت بر تعداد و برجستگی هریک از معانی واژة چندمعنای «جیگر» نزد گویشوران بررسی میشود. اطلاعات به روش کتابخانهای، مصاحبه و پرسشنامه جمعآوری شدهاند. روش پژوهش توصیفیتحلیلی و نیز میدانی، و روش تحلیل دادهها تلفیقی (کمّی و کیفی) است. نتایج نشان داد که زبانشناسیِ شناختیاجتماعی میتواند تنوع معنایی واژههای چندمعنا و تأثیر متغیرهای اجتماعی جنسیت و سن بر تعداد و برجستگی هریک از معانی را دقیقتر تبیین کند. بهعبارتدیگر، نتایج نشان داد که معانی مختلف واژة چندمعنای مذکور در میان گویشوران زن و مرد متعلق به گروههای سنی متفاوت، توزیع یکسانی ندارد و تصادفی نیست، بلکه به میزان چشمگیری تحتتأثیر سن و جنسیت است.
زبانشناسی اجتماعی
عباسعلی آهنگر؛ محبوبه شاهسوار
چکیده
گویشوران مختلف گونههای زبان فارسی دارای گویشهای اجتماعی هستند که تحت تأثیر عوامل گوناگون اجتماعی شکل میگیرند. پژوهش حاضر، که از نوع توصیفی-تحلیلی است، قصد دارد تنوعات واکهای فارسی معیار در گویش نهبندانی را توصیف و تأثیر عوامل اجتماعی جنسیت، سن و تحصیلات بر میزان استفاده از آنها را بررسی و تحلیل نماید. به این منظور، ...
بیشتر
گویشوران مختلف گونههای زبان فارسی دارای گویشهای اجتماعی هستند که تحت تأثیر عوامل گوناگون اجتماعی شکل میگیرند. پژوهش حاضر، که از نوع توصیفی-تحلیلی است، قصد دارد تنوعات واکهای فارسی معیار در گویش نهبندانی را توصیف و تأثیر عوامل اجتماعی جنسیت، سن و تحصیلات بر میزان استفاده از آنها را بررسی و تحلیل نماید. به این منظور، گفتار 24 گویشور نوجوان، جوان و مسن نهبندانی واجد شرایط، به منظور استخراج تنوعات واکهای مربوط، به روش میدانی (مصاحبه) ضبط و سپس آوانویسی شد. نمونهها به دلیل مهاجرپذیر بودن منطقه به صورت هدفمند انتخاب شدند. آنگاه فراوانی آن دسته از تنوعات واکهای، که در گفتار گویشوران بسامد وقوع بالایی داشتند، تحلیل و بقیه تنوعات فقط توصیف گردید. یافتههای پژوهش نشان داد تحصیلات عامل مهمی در شکلگیری گویش اجتماعی است. گفتار جنس مونث در هر دو گروه باسواد و بیسواد، بهجز زنان مسن بیسواد، به فارسی معیار نزدیکتر است. افزایش سن در گروه جوانان و گویشوران مسن، در تنوعات واکهای مختلف نتایج متفاوتی در بر داشته است. نتایج، همچنین، آشکار ساخت که نوجوانان در برخی تنوعات مورد مطالعه که ریشۀ تاریخی داشتند، درصد کمتر و در بقیه موارد درصد بیشتری از صورتهای غیر معیار را به خود اختصاص دادهاند. همچنین مشخص شد جنسیت نقش مهمی در تمایز گفتار گویشوران دارد. در گروه نوجوانان، گفتار دختران نوجوان، در هر دو گروه دارای والدین باسواد و بیسواد، نسبت به پسران همان گروهها به فارسی معیار نزدیکتر است. بدین ترتیب میتوان نتیجه گرفت که گویشهای اجتماعی فارسی حتی در جوامع زبانی کوچکی که به گونۀ زبانی محلی خودشان صحبت میکنند و همبستگی زبانی آنها زیاد است نیز وجود دارند.
زبانشناسی اجتماعی
مارال آسیائی؛ سعید راهانداز
چکیده
گونة گوگانی یکی از گونههای ترکی آذری در ایران است. از ویژگیهای جالب این گونه، تبدیل واج /r/ به [j] در گفتار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی(سن، تحصیلات و سبک) و متغیر محیط آوایی (میانواکهای و سایر محیطها) بر بازنمایی آوایی واج /r/ است. در چارچوب پیشنهادی لباو (۱۹۶۶ و ۲۰۰۶) و به شیوۀ مصاحبه، در مجموع ۱۲۰۰ واژه از ۳۰ ...
بیشتر
گونة گوگانی یکی از گونههای ترکی آذری در ایران است. از ویژگیهای جالب این گونه، تبدیل واج /r/ به [j] در گفتار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی(سن، تحصیلات و سبک) و متغیر محیط آوایی (میانواکهای و سایر محیطها) بر بازنمایی آوایی واج /r/ است. در چارچوب پیشنهادی لباو (۱۹۶۶ و ۲۰۰۶) و به شیوۀ مصاحبه، در مجموع ۱۲۰۰ واژه از ۳۰ گویشور این گونه از ترکی آذری جمعآوری گردید. داده ها بر اساس متغیر سن و تحصیلات به سه طبقه تقسیم شدند. همچنین، دادهها بر اساس متغیر سبک به دو سبک محاورهای و رسمی طبقهبندی گردیدند.در تمامی این تقسیمبندیها دو محیط میانواکهای و سایر محیطها نیز مدنظر قرار گرفتند.پس از تجزیه و تحلیل دادهها و با استفاده از آزمون آماری خیدو مشخص گردید که تأثیر سن، تحصیلات، سبک و محیط آوایی بر بازنمایی آوایی واج /r/ معنیدار بوده و در حقیقت، بازنمایی آوایی این واج دراین گونه تابعی است از تعامل متغیرهای اجتماعی و متغیر محیط آوایی.
زبان و فرهنگ
رزا میرزایی؛ نگار داوری اردکانی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 28-36
چکیده
دُشواژهها بهعنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخصهای جامعهشناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقهبندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از ...
بیشتر
دُشواژهها بهعنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخصهای جامعهشناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقهبندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از میان 160 آزمودنی به سوالات پرسشنامه بهطور کامل پاسخ گفتند و پاسخها با توجه به آزمونهای آماری مورد تحلیل قرار گرفتند. بررسیها نشان داد که هم زنان و هم مردان شهر شوشتر، بیشتر به هنگام عصبانیت و ناراحتی، از دشواژه استفاده میکنند و این دشواژهها را میتوان در یازده طبقه جای داد. نتایج نشان میدهد که از بین متغیرهای اجتماعی مورد بحث سن و جنسیت بر میزان بهکارگیری دشواژهها تأثیر معناداری دارد (015/0P=). مردان بیش از زنان و ردة سنی 15 تا 19 سال بیش از دیگر ردهها از دشواژه استفاده میکنند. علاوه بر این، قومیت و سطح تحصیلات اثر معناداری بر کاربرد دشواژهها ندارد (89/0P=).
زبان و فرهنگ
آزاده شریفی مقدم؛ مسعود بحرینی؛ وحیده ابوالحسنی زاده
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 64-71
چکیده
تعارفات مقولاتی جهانی هستند که در همة زبانها یافت میشوند اما در برخی، مانند زبان فارسی، رایجترند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی سن و جنسیّت بر میزان استفادة فارسیزبانان از تعارفات است. بدین منظور، پرسشنامهای شامل 15 سوال به تعداد 100 نفر از شرکتکنندگان زن و مرد کرمانی در گروههای سنی مختلف داده شد. چارچوب ...
بیشتر
تعارفات مقولاتی جهانی هستند که در همة زبانها یافت میشوند اما در برخی، مانند زبان فارسی، رایجترند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی سن و جنسیّت بر میزان استفادة فارسیزبانان از تعارفات است. بدین منظور، پرسشنامهای شامل 15 سوال به تعداد 100 نفر از شرکتکنندگان زن و مرد کرمانی در گروههای سنی مختلف داده شد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریۀ ادب براون و لوینسون (1978) بودهاست. تجزیه و تحلیل آماری دادهها نشان میدهد که میان کاربرد تعارفات فارسیزبانان کرمان در سنین مختلف تفاوت معناداری وجود دارد (0001/0P (28/0P =) هر چند که ساختارهای بازنمایی تعارف در آنها متفاوت است. این امر نشان میدهد که هم مردان و هم زنان در تعاملات کلامی از تعارف برای نشان دادن ادب استفاده میکنند.
زبان و فرهنگ
وحید شهیدی پور
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 72-83
چکیده
تحسین و پاسخ به آن در میان کنشهای کلامی روزانه از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعهشناختی ویژهای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیر سن بر راهبردهای کلامی فارسیزبانان در پاسخ به تحسین بوده است. بدین منظور، از 200 زن و مرد فارسیزبان(به تعداد برابر) در چهار ردة سنی مختلف (10-18، 19- 30، 31-40 و 40 سال به بالا) تقاضا شد که به ...
بیشتر
تحسین و پاسخ به آن در میان کنشهای کلامی روزانه از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعهشناختی ویژهای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیر سن بر راهبردهای کلامی فارسیزبانان در پاسخ به تحسین بوده است. بدین منظور، از 200 زن و مرد فارسیزبان(به تعداد برابر) در چهار ردة سنی مختلف (10-18، 19- 30، 31-40 و 40 سال به بالا) تقاضا شد که به آزمون کتبی تکمیل گفتمان در چهار موقعیت فرضی پاسخ دهند. نتایج بدست آمده نشان داد که شرکتکنندگان در پاسخ به تحسین از راهبرد پذیرفتن بیشترین و از طفره رفتن کمترین استفاده را میکنند اما متداولترین زیرمجموعه از راهبردهای استفادهشده در پاسخ به تحسین توسط آنها راهبرد شکستهنفسی است. برگرداندن و قبول تحسین دومین و سومین راهبرد پرکاربرد محسوب میشود. از راهبردهای تغییر موضوع و انتقال هرگز استفاده نشد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که تأثیر متغیر سن بر الگوهای پاسخ به تحسین چشمگیر است. درحالیکه گروه سنی زیر 18 سال از راهبرد قبول تحسین بیشترین استفاده را داشت، دیگر گروههای سنی تمایل بیشتری به استفاده از راهبرد شکستهنفسی داشتند. اما راهبردهای مخالفت و اطمینانیابی کمترین استفاده را در همه گروههای سنی داشتند.