زبان‌شناسی اجتماعی
محمد باقر میرزایی حصاریان
چکیده
بررسی نامهای موجود در درسنامههای آزفا بر دانش مؤلفان و آموزشکاوان فارسی میافزاید. در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی، تعداد نامهای ایرانی و غیرایرانی، نسبت کاربرد نامهای خانم و آقا، طبقة هویتی و میزان کاربرد نامهای پربسامد بهکاررفته در سه درسنامة زبان فارسی، فارسی بیاموزیم و مینا مورد بررسی قرار گرفته است. ...
بیشتر
بررسی نامهای موجود در درسنامههای آزفا بر دانش مؤلفان و آموزشکاوان فارسی میافزاید. در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی، تعداد نامهای ایرانی و غیرایرانی، نسبت کاربرد نامهای خانم و آقا، طبقة هویتی و میزان کاربرد نامهای پربسامد بهکاررفته در سه درسنامة زبان فارسی، فارسی بیاموزیم و مینا مورد بررسی قرار گرفته است. یافتهها بیانگر آن است که درسنامهی مینا در مقایسه با دو درسنامة دیگر، بیشترین فراوانی و تناسب جنسیتی نامهای ایرانی و کمترین فراوانی نامهای غیرایرانی را دارد. درسنامة فارسی بیاموزیم و پس از آن درسنامة مینا بیشترین فراوانی هویت ملی ـ مفهومی و مذهبی را در خود دارند. درسنامة فارسی بیاموزیم بیشترین فراوانی نامهای پربسامد صد سال اخیر را نیز به خود اختصاص داده است؛ پس از آن، درسنامة مینا قرار دارد. درسنامة زبان فارسی با فراوانی بسیار کمتر نامها در مقایسه با دو درسنامة دیگر، در رتبة سوم قابل ارزیابی است.
برخورد زبان‌ها
موسی غنچه پور
چکیده
پژوهش پیش‌رو که از نوع مورد-شاهد است به بررسی فرسایش آوایی در گویشوران بزرگسال دوزبانۀ بلوچی- فارسی به‌لحاظ زمان آغاز واکداری (زآو) همخوان‌های [p]، [t] و [k] می‌پردازد. در این راستا، رفتار زبانی 12 آزمودنی در دو گروه شاهد و یک گروه آزمایشی توصیف و تحلیل شد. هر‌گروه از آزمودنی‌ها متشکل از چهار شرکت‌کننده (دو مرد و دو زن) بود. محرک‌های پژوهش ...
بیشتر
پژوهش پیش‌رو که از نوع مورد-شاهد است به بررسی فرسایش آوایی در گویشوران بزرگسال دوزبانۀ بلوچی- فارسی به‌لحاظ زمان آغاز واکداری (زآو) همخوان‌های [p]، [t] و [k] می‌پردازد. در این راستا، رفتار زبانی 12 آزمودنی در دو گروه شاهد و یک گروه آزمایشی توصیف و تحلیل شد. هر‌گروه از آزمودنی‌ها متشکل از چهار شرکت‌کننده (دو مرد و دو زن) بود. محرک‌های پژوهش مشتملبر 40 واژۀ اسم دو هجایی پربسامد زبان‌های فارسی و بلوچی بودند. برای سنجش زآو محرکها ازطریق نرم افزار پرات، گویشوران اسامی را تکرار کردند. تحلیل دادهها نشان داد که زآو همخوان‌های انسدادی بیواک [p]، [t] و [k] در گویشوران زبان فارسی بیشتر از گویشوران بلوچی بود. همچنین، الگوی یکسان میانگین زآو در گروههای متفاوت ارتباط بین زآوِ همخوان‌های انسدادی بیواک و جایگاه تولید آن‌ها را تأیید کرد. زبان فارسی فرسایش آوایی زبان بلوچی را در گویشوران دوزبانۀ بلوچی- فارسی که مهارت پیشرفتهای در زبان فارسی داشتند رقم میزد؛ زآوِ همخوان‌های بلوچی را بهسوی زآوِ همخوان‌های فارسی سوق داده و در آن‌ها همگرایی ایجاد میکرد. افزونبراین، زبان بلوچی نیز با کاهش زآو همخوان‌های زبان فارسی و با فرسایش آوایی در آن تداخل ایجاد میکرد.
زبان و ارتباطات
مرتضی دستلان؛ مهشید ده بزرگی؛ بهزاد مریدی؛ محسن امامی
چکیده
اخبار جعلی ورزشی که در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند برای ورزشکاران، باشگاه‌های ورزشی، ورزش دوستان و ... ناخوشایند هستند، پس تشخیص اخبار جعلی و غیرجعلی امری مهم و کاربردی است. این پژوهش، در چارچوب زبان‌شناسی رایانه‌ای انجام‌گرفته است. پیکره‌ی زبانی این تحقیق بر اساس بارگیری اخبار ورزشی از تارنمای ایسنا و برنامۀ اینستاگرام بوده ...
بیشتر
اخبار جعلی ورزشی که در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند برای ورزشکاران، باشگاه‌های ورزشی، ورزش دوستان و ... ناخوشایند هستند، پس تشخیص اخبار جعلی و غیرجعلی امری مهم و کاربردی است. این پژوهش، در چارچوب زبان‌شناسی رایانه‌ای انجام‌گرفته است. پیکره‌ی زبانی این تحقیق بر اساس بارگیری اخبار ورزشی از تارنمای ایسنا و برنامۀ اینستاگرام بوده است؛ بدین صورت که اخبار ورزشی از تارنمای ایسنا در یک محدودۀ زمانی بارگیری شده است و سپس در چند صفحه برنامۀ اینستاگرام، اخبار ورزشی بارگیری شده و از لحاظ جعلی بودن یا غیرجعلی بودن با هم مقایسه شدهاند. برای شناسایی اخبار جعلی از غیرجعلی از روش ان-گرم و روش حافظه طولانی کوتاه-مدت (ال اس تی ام) استفاده شده است. روش پیشنهاد شده در این مقاله روی چهار دیتاست معتبر و موجود پیاده سازی شده و با شش روش پیشین مقایسه شده است. دقت این روش نسبت به دیگر روشها قابل قبول میباشد و نتایج به دست آمده، بیانگر این است که برای شناسایی اخبار جعلی، در میان خبرهای منتشر شده در اینستاگرام، این روش، مناسب میباشد و دقت کافی را دارد.
سیاست‌های زبانی
کمال خالق پناه؛ علی سنائی
چکیده
در نظم فرهنگی- زبانی ایران مدرن زبان همواره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای وحدتبخشِ ایرانیان در نتیجۀ سیاست‌های زبانی، واجد جایگاه مهمی شد و این وضعیت، موقعیتهایی را برای زبان‌های اقلیت تعیین کرد. در این پژوهش برآن بودهایم تا این نظم فرهنگی-زبانی را به مدد روش تحلیل گفتمان ...
بیشتر
در نظم فرهنگی- زبانی ایران مدرن زبان همواره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای وحدتبخشِ ایرانیان در نتیجۀ سیاست‌های زبانی، واجد جایگاه مهمی شد و این وضعیت، موقعیتهایی را برای زبان‌های اقلیت تعیین کرد. در این پژوهش برآن بودهایم تا این نظم فرهنگی-زبانی را به مدد روش تحلیل گفتمان «لاکلائو» و «موفه» مورد واکاوی قرار داده و جایگاه زبان‌های اقلیت را در یک صورتبندیِ گفتمانی مشخص کنیم؛ بنابراین به مدد اسناد، قوانین و اساسنامههای دولتی از زمان تأسیس مجلس شورای ملی (1285 ه.ش) تاکنون، نظم مذکور را مورد تحلیل قرار دادهایم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در هر سه دورۀ مورد بررسی (مشروطه، پهلوی، جمهوری اسلامی ایران)، زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای اصلی گفتمان سیاست فرهنگی و زبان‌های اقلیت بهعنوان مسئلهای برای برساخت هویت ملی بازنمایی شدهاند. در دولت مشروطه سکوتی مبتنی بر انکار، در دولت پهلوی سکوتی مبتنی بر حذف و پس از انقلاب اسلامی حذفی ادغامی در قوانین و اسناد دولتی زبان‌های اقلیت را دربرگرفته است.
یوسف آرام؛ مهرداد مشکین فام
دوره 1، شماره 3 ، تیر 1397، ، صفحه 9-21
چکیده
گفتماننماها عناصری زبانی هستند که روابط بین واحدهای کلام را برقرار می‌کنند. بهعبارتی، این عناصر زبانی در گفتمان پیوستگی بهوجود میآورند و اجازۀ انحراف از مسیر را به گفتمان نمیدهند. گفتماننماها نقشهای متفاوتی در زبان ایفا می‌کنند و، از همین رو، تا به حال طبق الگوهای مختلف و در رویکردها و حوزههای متفاوتی ...
بیشتر
گفتماننماها عناصری زبانی هستند که روابط بین واحدهای کلام را برقرار می‌کنند. بهعبارتی، این عناصر زبانی در گفتمان پیوستگی بهوجود میآورند و اجازۀ انحراف از مسیر را به گفتمان نمیدهند. گفتماننماها نقشهای متفاوتی در زبان ایفا می‌کنند و، از همین رو، تا به حال طبق الگوهای مختلف و در رویکردها و حوزههای متفاوتی مطالعه شدهاند. در این پژوهش، براساس الگوی برینتون (1996) که الگویی دو لایهای است، نقشهای متفاوت گفتماننمای «خُب»، که بر اساس این پژوهش بیشترین کاربرد را در زبان فارسی دارد، از منظر نقشگرایی و کاربردشناسی زبان بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش ازنوع پیکرهبنیاد است و داده‌های آن از فیلمهای تلویزیونی «پنج تا پنج»، «یه بلیط شانس» و «عمو جان هیتلر» (بر روی لوح فشرده) گردآوری شده است. براساس داده‌های این پژوهش، بیشتر نقشهای گفتماننمای «خب» در فرانقش بینافردی یافت می‌شوند و بیشترین نقشی که این گفتماننما ایفا می‌کند، نقش واکنش است.
زبان و ارتباطات
شهین شیخ سنگ تجن؛ آزاده یوسفی گراکوئی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 46-63
چکیده
کاربرد عبارات خطاب نوعی رعایت ادب اجتماعی در جامعه محسوب میگردد و گویشوران هر زبان به روش خاص خود این عبارات را به‌کار می‌برند. مقالۀ حاضر مطالعهای تحلیلی - توصیفی است که به روش میدانی به بررسی و مقایسه عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی پرداخته است. در این تحقیق 50 گویشور گیلکی‌زبان و 50 گویشور فارسی‌زبان در ردۀ سنی 25-40 سال به عنوان ...
بیشتر
کاربرد عبارات خطاب نوعی رعایت ادب اجتماعی در جامعه محسوب میگردد و گویشوران هر زبان به روش خاص خود این عبارات را به‌کار می‌برند. مقالۀ حاضر مطالعهای تحلیلی - توصیفی است که به روش میدانی به بررسی و مقایسه عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی پرداخته است. در این تحقیق 50 گویشور گیلکی‌زبان و 50 گویشور فارسی‌زبان در ردۀ سنی 25-40 سال به عنوان نمونههای تحقیق انتخاب شدهاند. محققان در این پژوهش در پی پاسخ‌گویی به این پرسشها هستند: 1) پربسامدترین عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی کدامند و 2) چه تفاوتی میان عبارات خطاب در این دو زبان وجود دارد؟ نتایج تحقیق بیانگر آن است که گویشوران زبان فارسی و گیلکی در کاربرد عبارات خطاب «نام کوچک» و «عبارات خویشاوندی» مشابه هستند، اما پس از این دو دسته، گویشوران فارسی‌زبان بیشتر از «عناوین احترام‌آمیز» و گویشوران گیلکی بیشتر از عبارات «عناوین» برای خطاب قرار دادن یکدیگر استفاده می‌کنند. علاوه بر این، عبارات خطاب «کوتاهشدگی»، «اسامی مذهبی» و «سایر نامها» نیز دارای کمترین میزان کاربرد در زبان فارسی و گیلکی هستند. اگرچه تفاوت معناداری میان شیوة کاربرد عبارات خطاب در این دو زبان دیده نمی‌شود اما وجود افتراقات فوق‌الذکر نشانگر اختلافهای فرهنگی دو جامعة نمونه است.
زبان و فرهنگ
وحید شهیدی پور
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 72-83
چکیده
تحسین و پاسخ به آن در میان کنش‌های کلامی روزانه از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعه‌شناختی ویژه‌ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیر سن بر راهبردهای کلامی فارسی‌زبانان در پاسخ به تحسین بوده است. بدین منظور، از 200 زن و مرد فارسی‌زبان(به تعداد برابر) در چهار ردة سنی مختلف (10-18، 19- 30، 31-40 و 40 سال به بالا) تقاضا شد که به ...
بیشتر
تحسین و پاسخ به آن در میان کنش‌های کلامی روزانه از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعه‌شناختی ویژه‌ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیر سن بر راهبردهای کلامی فارسی‌زبانان در پاسخ به تحسین بوده است. بدین منظور، از 200 زن و مرد فارسی‌زبان(به تعداد برابر) در چهار ردة سنی مختلف (10-18، 19- 30، 31-40 و 40 سال به بالا) تقاضا شد که به آزمون کتبی تکمیل گفتمان در چهار موقعیت فرضی پاسخ دهند. نتایج بدست آمده نشان داد که شرکتکنندگان در پاسخ به تحسین از راهبرد پذیرفتن بیشترین و از طفره رفتن کمترین استفاده را می‌کنند اما متداولترین زیرمجموعه از راهبردهای استفادهشده در پاسخ به تحسین توسط آن‌ها راهبرد شکستهنفسی است. برگرداندن و قبول تحسین دومین و سومین راهبرد پرکاربرد محسوب میشود. از راهبردهای تغییر موضوع و انتقال هرگز استفاده نشد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که تأثیر متغیر سن بر الگوهای پاسخ به تحسین چشمگیر است. درحالیکه گروه سنی زیر 18 سال از راهبرد قبول تحسین بیشترین استفاده را داشت، دیگر گروههای سنی تمایل بیشتری به استفاده از راهبرد شکستهنفسی داشتند. اما راهبردهای مخالفت و اطمینانیابی کمترین استفاده را در همه گروههای سنی داشتند.
نیلوفر کشتیاری
دوره 1، شماره 1 ، دی 1395، ، صفحه 87-99
چکیده
لازمة تعامل اجتماعیمؤثر پردازش ودرک صحیحنوای عاطفی گفتار گوینده است. گفتار عاطفی، که حاوی اطلاعات زیادی دربارة احساسات و مقاصد اجتماعی گوینده است،خود از تفاوت‌هایی فردی-جامعه‌شناختی همچون سن و جنس تاثیر می‌پذیرد که از این میان نقش جنسیت به اندازة کافی مطالعه نشده و هنوز محل بحث است. همچنین معدودمطالعات انجام‌شده، تنها عملکرد ...
بیشتر
لازمة تعامل اجتماعیمؤثر پردازش ودرک صحیحنوای عاطفی گفتار گوینده است. گفتار عاطفی، که حاوی اطلاعات زیادی دربارة احساسات و مقاصد اجتماعی گوینده است،خود از تفاوت‌هایی فردی-جامعه‌شناختی همچون سن و جنس تاثیر می‌پذیرد که از این میان نقش جنسیت به اندازة کافی مطالعه نشده و هنوز محل بحث است. همچنین معدودمطالعات انجام‌شده، تنها عملکرد گویشورانزبانهای دارای وزن تکیه‌ای (همچون آلمانیو انگلیسی)را بررسی کردهاند. اما از آنجا کهنوای عاطفی گفتار، خود، متاثر از شاخصه‌هایزبان-ویژه، مانند تقسیم وزنیِ زمان، است و این شاخصه زبان‌های دارای وزن تکیه‌ای را از زبان‌های دارای وزن هجایی تفکیک می‌کند نگارنده بر آن شد تا قابلیت کاربرد نتایج این تحقیقات را در زبانهایی که تقسیم زمانی متفاوتی دارد بررسی کند. بنابراین، پژوهش حاضر نقش جنسیت را در تشخیص و درک نوایعاطفی گفتار در زبان فارسی، به عنوان زبانی که وزن هجایی دارد و تقسیموزنی-زمانیِ آنمتفاوت است، مورد مطالعه قرار می‌دهد. بدین منظور در یک آزمایش رفتاری، از66 گویشور فارسی‌زبان خواسته شد تا نوایعاطفی مجموعه‌ای از متون صوتی نمایشنامه‌های معتبر را تشخیص‌دهند. این متون حاوی مجموعه جملاتی بود که واژگان موجود در آن‌ها به لحاظ محتوایی خنثی بودند و در پنج حالت عاطفی خشم، تنفر، ترس، شادی و غم توسطیک بازیگر خانم و یک بازیگرآقااجرا شده بودند. داده‌های این آزمونبا مدل رگرسیون لجستیکبررسی شدندو به طور کلی، نتایج نشان می‌دهند که: ۱) میزان تشخیص نوای عاطفی گفتار به صورت معناداری با جنسیتشنونده ارتباط دارد؛ بدین معنا که آزمودنی‌های مؤنث در مقایسه با آزمودنی‌های مذکرتوانمندی بیشتری در تشخیص تمامی مقولههای عاطفی گفتار دارند؛ ۲)تقسیم وزنی زمان (یعنی وزن تکیه‌ای در مقابل وزن هجایی) بر تشخیص نوای عاطفی گفتار تاثیری ندارد.
