زبان‌شناسی اجتماعی
آرزو نجفیان؛ معصومه حقی؛ فاطمه یوسفی راد؛ رضامراد صحرایی
چکیده
با فراگیرشدن ویروس کرونا و اجبار به آموزش مجازی و برخط، تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نیز از این قاعده مستثنی نماند و مدرسان را با چالش‌های جدیدی در آموزش وجوه مختلف زبان فارسی مواجه ساخت . یکی از این وجوه، آموزش حروف اضافه به‌عنوان مقوله‌هایی چندمعنا بود. در کتابهای آموزش زبان، غالباً معانی این حروف به‌صورت فهرست‌وار ...
بیشتر
با فراگیرشدن ویروس کرونا و اجبار به آموزش مجازی و برخط، تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نیز از این قاعده مستثنی نماند و مدرسان را با چالش‌های جدیدی در آموزش وجوه مختلف زبان فارسی مواجه ساخت . یکی از این وجوه، آموزش حروف اضافه به‌عنوان مقوله‌هایی چندمعنا بود. در کتابهای آموزش زبان، غالباً معانی این حروف به‌صورت فهرست‌وار ارائه می‌شود. این مسئله یادگیری آنها را به‌ویژه در آموزش مجازی دشوار می‌سازد. درمقابل دستور شناختی به وجود شبکه‌ی معنایی حروف اضافه حول معنی سرنمونی باور دارد. پژوهشگران نخست با استفاده از شبکه‌ی معنایی حروف اضافه‌ی «از، با، به، تا و در»، محتوای درسی برای آموزش برخط این حروف طراحی و سپس براساس نظریه‌ی شناختی چندرسانه‌ای از ابزار ترکیبی چندرسانه‌ای کلامی-تصویری (پویانمایی) استفاده کردند. محتوای تهیه‌شده با 52 نمونه مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج بررسی آماری نشان داد پیشرفت زبان‌آموزان معنی‌دار بوده است و می‌توان نتیجه گرفت آموزش حروف اضافه با ابزار پژوهش مؤثر واقع شده است. در پژوهش علاوه‌بر متغیر سطح زبانی، متغیرهای مداخله‌گر اجتماعی سن، جنسیت، ملیت، رشته‌ی تحصیلی و وضعیت زبان‌آموز نیز مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد متغیرهای جنسیت، ملیت، رشته و سن دارای تأثیر معنادار بوده‌اند. در خصوص سایر متغیرها، تأثیر معناداری مشاهده نشد.
زبان‌شناسی اجتماعی
بهزاد رهبر؛ ارسام بابائی
چکیده
در میان تماشاگران فوتبال، علیرغم تفاوت در عوامل اجتماعی نظیر سن، تحصیلات، قومیت و طبقة اجتماعی، نوعی همگرایی زبانی شکل می‌گیرد. تجلیِ زبانی این همگرایی، تولید و تکرار شعار است که بسیاری از این شعارها در فرهنگ ایرانی دشواژه محسوب می‌شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد همگراییهای کلامی بین تماشاگران و شکل‌گیریِ ...
بیشتر
در میان تماشاگران فوتبال، علیرغم تفاوت در عوامل اجتماعی نظیر سن، تحصیلات، قومیت و طبقة اجتماعی، نوعی همگرایی زبانی شکل می‌گیرد. تجلیِ زبانی این همگرایی، تولید و تکرار شعار است که بسیاری از این شعارها در فرهنگ ایرانی دشواژه محسوب می‌شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد همگراییهای کلامی بین تماشاگران و شکل‌گیریِ دشواژه‌ها در ورزشگاه و نیز تأثیر دو متغیر اجتماعیِ سن و تحصیلات بر ایجاد همگرایی و تولید دشواژه‌ها از سوی تماشاگران است. داده‌های پژوهش از طریق پرسشنامه و مصاحبه با ۵۲ تماشاگر در ۴ مسابقه در ورزشگاه آزادی جمع‌آوری شده است. شرکت‌کنندگان در پژوهش از سنین مختلف و دارای سطوح متفاوت تحصیلی بودند. نتایج پژوهش نشان داد میان متغیر سن و همگرایی زبانی و نیز تولید دشواژه رابطهای معنادار وجود دارد. از سوی دیگر متغیر تحصیلات با همگرایی زبانی رابطهای معنادار دارد اما با تولید دشواژه رابطهای معنادار را نشان نمی‌دهد. در نهایت، پژوهش به طبقه‌بندیِ ۷۶ شعار بیانشده در ورزشگاه براساس ساختار و کارکرد آنها در ۷ گروه مختلف می‌پردازد. نتایج این پژوهش می‌تواند به زبان‌شناسان، جامعه‌شناسان و مدیران ارشد و پژوهشگران حوزة فرهنگ برای شناسایی هرچه بهتر فرهنگ و زبان در ایران و در شبکه‌های اجتماعیِ سست یاری رساند.
زبان‌شناسی اجتماعی
حسن بشیرنژاد؛ نرجس سعیدنیا
چکیده
راهبردهای ارتباطی به راهبردهایی اطلاق می‌شود که افراد برای برقراری ارتباط کارآمدتر به کار می‌گیرند. در این پژوهش به بررسی راهبردهای ارتباطی مورداستفاده در مصاحبه‌های تلویزیونی ایران بین گویندۀ تلویزیونی به عنوان مجری یا میزبان برنامه و یک فرد مدعو به عنوان کارشناس یا مهمان برنامه پرداخته شده است. مهمانان و میزبانان از هر دو ...
بیشتر
راهبردهای ارتباطی به راهبردهایی اطلاق می‌شود که افراد برای برقراری ارتباط کارآمدتر به کار می‌گیرند. در این پژوهش به بررسی راهبردهای ارتباطی مورداستفاده در مصاحبه‌های تلویزیونی ایران بین گویندۀ تلویزیونی به عنوان مجری یا میزبان برنامه و یک فرد مدعو به عنوان کارشناس یا مهمان برنامه پرداخته شده است. مهمانان و میزبانان از هر دو گروه جنسی انتخاب شدند تا تأثیر جنسیت در استفاده از این راهبردها مشخص گردد. در مجموع شش راهبرد (سه راهبرد تهاجمی و سه راهبرد حمایتی) تعیین و 26 مصاحبه تلویزیونی از شبکه‌های تلویزیونی ایران ضبط و پیاده‌سازی شد و میزان کاربرد این راهبردها در آنها مورد بررسی قرار گرفت. یافتهها نشان داد که زنان مهمان بیش از مردان مهمان از تعدیلگرها، تصدیقگرها ، تشدید‌کننده‌ها و تأخیر استفاده می‌کردند. مردان میزبان نسبت به زنان میزبان از تشدید‌کننده‌ها و سکوت بیشتری استفاده می‌کردند. همچنین، زنان مهمان نسبت به مردان میزبان از تعدیلگرها و تشدیدکنندههای بیشتری استفاده می‌کردند در حالیکه مردان مهمان بیش از زنان میزبان از استراتژی سکوت استفاده می‌کردند. با ملاحظۀ این یافتهها می توان مدعی شد که بین استراتژیهای ارتباطی مورداستفادۀ زنان و مردان تفاوت معناداری وجود دارد، اما جنسیت به عنوان تنها متغیر تعیین‌کننده نیست و جایگاه و نقش افراد نیز در استفاده از راهبردهای ارتباطی توسط مردان و زنان مؤثر است.
زبان‌شناسی اجتماعی
عباسعلی آهنگر؛ ستاره مجاهدی رضائیان؛ فریبا اسفندیارپور
چکیده
این پژوهش در چارچوب نظریۀ ادب براون و لوینسون (1987) به بررسی تأثیر قدرت مخاطب بر نوع و تعداد راهبردهای نصیحت کردن، همچون «بیان صریح»، «ادب سلبی»، ترکیبی «دوتایی» و «سهتایی»، به‌کار بردهشده توسط دانشجویان پسر و دختر فارسی‌زبان می‌پردازد. تعداد 60 دانشجو(30 پسر و 30 دختر) کارشناسیارشد دانشگاه سیستان ...
بیشتر
این پژوهش در چارچوب نظریۀ ادب براون و لوینسون (1987) به بررسی تأثیر قدرت مخاطب بر نوع و تعداد راهبردهای نصیحت کردن، همچون «بیان صریح»، «ادب سلبی»، ترکیبی «دوتایی» و «سهتایی»، به‌کار بردهشده توسط دانشجویان پسر و دختر فارسی‌زبان می‌پردازد. تعداد 60 دانشجو(30 پسر و 30 دختر) کارشناسیارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان در این پژوهش شرکت کردند. پرسشنامۀ تکمیلگفتمان و روش ایفای نقش به‌عنوان دو روش گردآوری داده‌ها در این پژوهش بهکاربرده شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از آزمون آماری خیدو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از دو روش گردآوری داده‌ها نشان میدهد که قدرت مخاطب بر نوع و تعداد راهبردهای نصیحت کردن تأثیر دارد و رابطۀ معناداری بین قدرت مخاطب و همچنین نوع و تعداد راهبردهای به‌کار برده شده توسط دانشجویان دختر و پسر وجود دارد. متداولترین نوع راهبردها، راهبردهای «ادب سلبی» است؛ درحالیکه کمکاربردترین راهبرد، راهبرد «عدم انجام تهدید وجهه» میباشد. متداولترین راهبردها از لحاظ تعداد نیز راهبردهای ترکیبی سهتایی و کمکاربردترین راهبرد، راهبردهای ترکیبی نهتایی هستند.
زبان و ارتباطات
شراره مظفری؛ یحیی مدرسی؛ آزیتا افراشی؛ مصطفی عاصی
چکیده
رفتار زبانیِ گویندگان تحتتأثیر متغیرهای اجتماعیِ سن، جنسیت، تحصیلات و شهر محل سکونت در برابرِ کاربرد تنوعات گونه‌ای (محلی، شیرازی و معیار)، واکنشهای مساعد و نامساعدی را بهدنبال دارد که منجر به شکلگیری مقولهبندیهای اجتماعی از دیدگاه شناختی می‌شود. این پژوهشِ میدانی به توصیف همبستگی بین لایههای اجتماعی و صورتهای ...
بیشتر
رفتار زبانیِ گویندگان تحتتأثیر متغیرهای اجتماعیِ سن، جنسیت، تحصیلات و شهر محل سکونت در برابرِ کاربرد تنوعات گونه‌ای (محلی، شیرازی و معیار)، واکنشهای مساعد و نامساعدی را بهدنبال دارد که منجر به شکلگیری مقولهبندیهای اجتماعی از دیدگاه شناختی می‌شود. این پژوهشِ میدانی به توصیف همبستگی بین لایههای اجتماعی و صورتهای زبانی ازمنظر دیدگاه کاربردبنیان در استان فارس می‌پردازد. داده‌ها ازطریق شیوۀ پیمایشی توسط 490 گویشور از شهرهای شیراز، مرودشت، کازرون، فسا، جهرم و چند شهر اطراف شیراز گردآوری شده است. نتایج بهدستآمده از شهرهای مورد مطالعه نشان میدهد که ازلحاظ متغیر سن، گروه سنی 15 تا 30 سال بیش از گروه‌های سنی دیگر و از لحاظ جنسیت، زنها بیشتر از مردها و ازلحاظ میزان تحصیلات، گروه‌های تحصیلی بالاتر کاربرد گونۀ معیار را در حوزههای اجتماعی مورد مطالعه (خانواده، آموزش، کار، کوچه و بازار، رسانه و در گفتار افراد تحصیلکرده) بر گونه‌های شیرازی و محلی شهرشان ترجیح می‌دهند. آنها این گونه‌های زبانی را برای ابراز وفاداری و هویت بومی در محیطهای اجتماعی غیررسمی و در کنار خانواده و آشنایان به‌کار می‌برند.
زبان و ارتباطات
معصومه پلوئی؛ محمدرضا احمدخانی؛ مهدی سمایی
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد واژگان زبان مخفی در دو گروه جنسیتی می‌پردازد. زبان مخفی مجموعة کلمات و عباراتی است که گروه‌های خاص برای مخفی نگاهداشتن اسرار درونگروهیشان به کار می‌برند. این مقاله با استناد به رویکرد زبان‌شناسی اجتماعی به توصیف تفاوت‌های کاربردی واژگان این زبان در دو گروه زنان و مردان پرداخته ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد واژگان زبان مخفی در دو گروه جنسیتی می‌پردازد. زبان مخفی مجموعة کلمات و عباراتی است که گروه‌های خاص برای مخفی نگاهداشتن اسرار درونگروهیشان به کار می‌برند. این مقاله با استناد به رویکرد زبان‌شناسی اجتماعی به توصیف تفاوت‌های کاربردی واژگان این زبان در دو گروه زنان و مردان پرداخته است. داده‌های این پژوهش با استفاده از 60 مصاحبة حضوری به روش نمونهگیری تصادفی گلولۀ برفی گردآوری شده است. این پژوهش کاربردی و توصیفی است و با روش مطالعة موردی انجام شده است. هدف پژوهش پاسخگویی به این سؤال است که آیا بین فراوانی واژگانی مشاهدهشده و فراوانیهای موردانتظار اختلافی معنی‌دار وجود دارد یا خیر. فرض این است که مردان بیشترین واژههای زبان مخفی را در بین مصاحبهشوندهها دارند؛ که برای آزمودن آن از روش ناپارامتریک خی2 (χ 2) استفاده شده است. در این پژوهش، متغیر وابسته فراوانیِ واژگان زبان مخفی، و متغیر مستقلْ جنسیت است. به نظر میرسید که جنسیت نقشی مهم در فراوانی واژه‌ها داشته باشد، اما نتایج یافته‌های این پژوهش نشان داد میان دو متغیر جنسیت و استفادة واژگان زبان مخفی تفاوت معناداری وجود نداشت؛ بااینحال گرایش زنان در بیان برخی واژه‌ها از مردان کمتر بود.
زبان و ارتباطات
معلاه واثق؛ مهدی پورمحمد
چکیده
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل می‌گیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی ...
بیشتر
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل می‌گیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی اجتماعیترین گونۀ ادبیات است که می‌تواند بهترین منبع برای دستیابی به تصویری باشد که ادبیات کودک و نوجوان ایران در طول زمان از مفهوم جنسیت ارائه داده است. کودکان ازطریق کتاب با دنیای جدیدی آشنا می‌شوند و تجربیات جدید و متفاوتی کسب میکنند. تحقیق حاضر به بررسی جایگاه و نقش زن، مرد و کلیشه‌های جنسیتی در ادبیات کودک می‌پردازد. درمجموع، 200 کتاب داستان فارسی بررسی شد. نتایج بررسی نشان داد که در میان کتابهای پرفروش از سال 1385-1395، در بازۀ زمانی دهساله، نمونۀ کتابهایی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آنها را کتاب برتر معرفی کرده است، تبعیض جنسیتی یافت می‌شود. تعداد شخصیتها و اسمهای مردان تقریباً دوبرابر زنان بود. شخصیتهای اصلی زن متن بیشتر دیده میشدند. در این مقاله، دربارۀ قالب کتابهای عکسدار کودکان که در شکلگیری هویت جنسیتی اهمیتی بالا دارد پژوهش شده است.
زبان و ارتباطات
مهناز طالبی دستنایی؛ ماندانا نوربخش؛ حمیده پشتوان
چکیده
در سال‌های اخیر پژوهش‌های فراوانی درمورد تأثیر سبک‌های مختلف گفتار بر تغییر عناصر نوایی انجام شده است. آواشناسی اجتماعی ترکیب تکنیک‌ها، عناصر و چهارچوب‌های نظری آواشناسی و جامعه‌شناسی را بررسی می‌کند. پژوهش حاضر، در چارچوب مطالعات آواشناسی اجتماعی، تأثیر کاربرد بافت بر میانگین فرکانس پایه، شدت و طول مدت‌زمان جفت‌کلمه‌ها ...
بیشتر
در سال‌های اخیر پژوهش‌های فراوانی درمورد تأثیر سبک‌های مختلف گفتار بر تغییر عناصر نوایی انجام شده است. آواشناسی اجتماعی ترکیب تکنیک‌ها، عناصر و چهارچوب‌های نظری آواشناسی و جامعه‌شناسی را بررسی می‌کند. پژوهش حاضر، در چارچوب مطالعات آواشناسی اجتماعی، تأثیر کاربرد بافت بر میانگین فرکانس پایه، شدت و طول مدت‌زمان جفت‌کلمه‌ها و جفتپاراگرافهای یکسان را در دو بافت مختلفِ مذهبی و غیرمذهبی با استفاده از نرمافزار PRAAT ویرایش 5.4.17 بررسی می‌کند. به این منظور از ده شرکتکنندۀ خانم با میانگین سنی 29 سال خواسته شد تا 8 پاراگراف (4 پاراگراف با بافت مذهبی و 4 پاراگراف با بافت غیرمذهبی) را با حالت سخنرانی بخوانند. هر جفتپاراگراف حاوی یکی از اسمهای موردنظرِ پژوهش (فاطمه، محمد، عباس و حسین) است. هدفْ بررسیِ تفاوت میان میانگین فرکانس پایه (هرتز)، مدت‌زمان (هزارم ثانیه)، و شدت (دسیبل) در کلمههای یکسان اما در دو بافت مذهبی و غیرمذهبی است. نتایج پژوهش نشان میدهد که تمایز میان طول مدت‌زمان جفتکلمههای یکسان در دو بافت مذهبی و غیرمذهبی بهلحاظ آماری معنی‌دار است، به این معنا که طول مدت‌زمان واژههای موردنظر در بافت مذهبی طولانیتر بوده است.
زبان و ارتباطات
آمنه مسن آبادی؛ بهزاد رهبر؛ محمد رضا اروجی
چکیده
مطالعۀ زبان زندان و واژه‌ها و اصطلاحات رایج در این زبان از نقطه‌نظر جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، زبان‌شناختی و جرم‌شناختی دارای اهمیت است. در پژوهش پیش‌رو می‌کوشیم جنبۀ ساختواژی این زبان را مورد توجه قرار داده و مهمترین فرایندهای واژه‌آفرینی در زبان زندان را بر اساس تفکیکی که بوی (2007) میان فرایندهای واژه‌سازی و واژه‌آفرینی ...
بیشتر
مطالعۀ زبان زندان و واژه‌ها و اصطلاحات رایج در این زبان از نقطه‌نظر جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، زبان‌شناختی و جرم‌شناختی دارای اهمیت است. در پژوهش پیش‌رو می‌کوشیم جنبۀ ساختواژی این زبان را مورد توجه قرار داده و مهمترین فرایندهای واژه‌آفرینی در زبان زندان را بر اساس تفکیکی که بوی (2007) میان فرایندهای واژه‌سازی و واژه‌آفرینی قائل می‌شود، بررسی کنیم. برای گردآوری داده‌های پژوهش از روش‌های مشاهدۀ عینی و مصاحبه با زندانیان استفاده شده است. این داده‌ها شامل 615 اصطلاح رایج در زبان زندانیان مرد و 496 اصطلاح رایج در زبان زندانیان زن است (مجموع 1111 مورد) که در مجموع 167 مورد از آنها حاصل فرایندهای واژه‌آفرینی هستند. تعداد کل زندانیانی که مورد مصاحبه قرار گرفتند 70 نفر بود؛ از این تعداد، 20 نفر آنها زن و همگی از زندان شهر ری بودند، 50 نفر آنها مرد و از چهار زندان رجایی‌شهر، قزل‌حصار، فشافویه و تهران بزرگ بودند. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که در زبان زندان هشت فرایند واژه‌آفرینی کاربرد دارد که عبارتند از: (1) گسترش استعاری؛ (2) ابداع (یا نوواژه‌سازی)؛ (3) دوگان‌سازی (یا تکرار)؛ (4) کوتاه‌سازی؛ (5) وام‌گیری واژگانی؛ (6) ترخیم؛ (7) آمیزش؛ (8) سرواژه‌سازی. پس از ارزیابی ارتباط کاربرد این فرایندها با متغیر جنسیت مشخص شد که ارتباط معناداری میان این دو مشاهده می‌شود و عامل جنسیت بر میزان استفادۀ زندانیان زن و مرد از این فرایندها تاثیر دارد.
سیاست‌های زبانی
آزاده شریفی مقدم؛ محمد رضا فخر روحانی؛ مریم حاجی لو
چکیده
ادوات تکریمی آن دسته از صورتهای اشاری اجتماعی هستند که به عنوان نشانههای ادب و احترام نسبت به برخی مصادیق اسمی و در جهت رمزگذاری شأن اجتماعی بالای مخاطب به کار می‌روند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسۀ الفاظ و عبارات تکریمی در متون دینی اسلام و آیین زرتشتی است. پیکرۀ مورد بررسی، آن دسته از ادوات تکریمی بود که از متون کتبی و شفاهی ...
بیشتر
ادوات تکریمی آن دسته از صورتهای اشاری اجتماعی هستند که به عنوان نشانههای ادب و احترام نسبت به برخی مصادیق اسمی و در جهت رمزگذاری شأن اجتماعی بالای مخاطب به کار می‌روند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسۀ الفاظ و عبارات تکریمی در متون دینی اسلام و آیین زرتشتی است. پیکرۀ مورد بررسی، آن دسته از ادوات تکریمی بود که از متون کتبی و شفاهی متعلق به دو دین جمع‌آوری شد و سپس به لحاظ ساختاری، معنایی و کاربردشناسی مورد مقایسه قرار گرفت. بررسی داده‌ها بیانگر یافته‌های زیر بود: در هر دو پیکره، عبارات تکریمی هم در جایگاه قبل و هم پس از هسته قرار می‌گیرند؛ با این تفاوت که در اسلام ادوات تکریم دارای گستره و تنوع بیشتری بوده و ساختار طولانیتری دارند و در زرتشتی، عبارات دعایی در جایگاه پس از هستۀ اسمی قرار می‌گیرند. در هر دو پیکره، علاوه بر شخصیّت‌های مذهبی، ازمنه، مکانها، اجسام و پدیدههای مرتبط با دین که دارای وجهۀ دینی هستند نیز مورد تکریم قرار می‌گیرند. علاوه بر ادوات تکریم عام، داده‌های متعلق به هر دو پیکره حاوی اقلام نشانداری بود که در همنشینی با هستههای اسمی مشخصی میآیند. داده‌ها و مشاهدات متعلق به هر دو دین همچنین شامل رفتارهای کلامی و غیر کلامی ممنوعه (تابوها) بود که می‌توان سکوت را وجه مشترک رفتارهای ممنوعۀ متعلق به دو دین بهحساب آورد. نکتۀ آخر اینکه نظامهای تکریمی هر دو دین در سوی مقابل خود حاوی الفاظ و عباراتی هستند که بیانگر نفرت و بیزاری مذهبی است. در کنار شباهتهایی که عنوان شد، مهمترین تفاوت بین اقلام تکریمی در دو پیکره را، صرف نظر از فراوانی و گوناگونی این القاب، می‌توان در انگیزۀ کاربرد این اقلام در دین اسلام به‌عنوان یک تکلیف دینی جستجو کرد که آن را تحت عنوان تولّی و تبرّی میشناسیم.
زبان‌شناسی اجتماعی
مارال آسیائی؛ سعید راه‌انداز
چکیده
گونة گوگانی یکی از گونه‌های ترکی آذری در ایران است. از ویژگی‌های جالب این گونه، تبدیل واج /r/ به [j] در گفتار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی(سن، تحصیلات و سبک) و متغیر محیط آوایی (میان‌واکه‌ای و سایر محیط‌ها) بر بازنمایی آوایی واج /r/ است. در چارچوب پیشنهادی لباو (۱۹۶۶ و ۲۰۰۶) و به شیوۀ مصاحبه، در مجموع ۱۲۰۰ واژه از ۳۰ ...
بیشتر
گونة گوگانی یکی از گونه‌های ترکی آذری در ایران است. از ویژگی‌های جالب این گونه، تبدیل واج /r/ به [j] در گفتار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی(سن، تحصیلات و سبک) و متغیر محیط آوایی (میان‌واکه‌ای و سایر محیط‌ها) بر بازنمایی آوایی واج /r/ است. در چارچوب پیشنهادی لباو (۱۹۶۶ و ۲۰۰۶) و به شیوۀ مصاحبه، در مجموع ۱۲۰۰ واژه از ۳۰ گویشور این گونه از ترکی آذری جمع‌آوری گردید. داده ها بر اساس متغیر سن و تحصیلات به سه طبقه تقسیم شدند. همچنین، داده‌ها بر اساس متغیر سبک به دو سبک محاورهای و رسمی طبقه‌بندی گردیدند.در تمامی این تقسیمبندیها دو محیط میان‌واکه‌ای و سایر محیط‌ها نیز مدنظر قرار گرفتند.پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها و با استفاده از آزمون آماری خیدو مشخص گردید که تأثیر سن، تحصیلات، سبک و محیط آوایی بر بازنمایی آوایی واج /r/ معنی‌دار بوده و در حقیقت، بازنمایی آوایی این واج دراین گونه تابعی است از تعامل متغیرهای اجتماعی و متغیر محیط آوایی.
زبان و ارتباطات
حسن ذوالفقاری؛ بهادر باقری
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 17-27
چکیده
آثار مکتوب ادبیات عامۀ ایران علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، سرشار از اطلاعات جامعه‌شناختی است. در این متون در کنار کلیشه‌های متعدد چون اصطلاحات، کنایات، نفرین‌ها و سوگندها، از ضرب‌المثل‌های فراوانی استفاده شده است که ضمن شیرینی و جذابیت بخشیدن به متن و مردم‌پسند کردن آن، ما را با اندیشه‌ها و باورهای مردم، ارز‌ش‌ها و ضدارزش‌ها، ...
بیشتر
آثار مکتوب ادبیات عامۀ ایران علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، سرشار از اطلاعات جامعه‌شناختی است. در این متون در کنار کلیشه‌های متعدد چون اصطلاحات، کنایات، نفرین‌ها و سوگندها، از ضرب‌المثل‌های فراوانی استفاده شده است که ضمن شیرینی و جذابیت بخشیدن به متن و مردم‌پسند کردن آن، ما را با اندیشه‌ها و باورهای مردم، ارز‌ش‌ها و ضدارزش‌ها، اصول اخلاقی، آیین عیاری، نقش زنان در جامعه، مسائل دینی و مذهبی و غیره آشنا می‌کند. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر بررسی 500 ضربالمثل از 30 افسانة پهلوانی منظوم و منثور ازرن ششم تا پایان دورة قاجار به منظور ارائه چشماندازی زبانی-جامعه‌شناختی بوده است. نتایج این تحلیل نشان میدهد که ضرب‌المثل‌های مورد بررسی را می‌توان از نظر موضوعی به چهار دستۀ کلی دنیا، بخت و اقبال؛ مسائل اجتماعی؛ سیاست و حکومت و اندرزهای اخلاقی تقسیمبندی کرد. در این ضرب‌المثل‌ها گاه رگههایی از اندیشههای مردسالارانه و زنستیزانه دیده می‌شود.
زبان و فرهنگ
رزا میرزایی؛ نگار داوری اردکانی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 28-36
چکیده
دُشواژه‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخص‌های جامعه‌شناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقه‌بندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از ...
بیشتر
دُشواژه‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخص‌های جامعه‌شناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقه‌بندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از میان 160 آزمودنی به سوالات پرسشنامه بهطور کامل پاسخ گفتند و پاسخها با توجه به آزمونهای آماری مورد تحلیل قرار گرفتند. بررسیها نشان داد که هم زنان و هم مردان شهر شوشتر، بیشتر به هنگام عصبانیت و ناراحتی، از دشواژه استفاده میکنند و این دشواژه‌ها را می‌توان در یازده طبقه جای داد. نتایج نشان میدهد که از بین متغیرهای اجتماعی مورد بحث سن و جنسیت بر میزان بهکارگیری دشواژه‌ها تأثیر معناداری دارد (015/0P=). مردان بیش از زنان و ردة سنی 15 تا 19 سال بیش از دیگر ردهها از دشواژه استفاده میکنند. علاوه بر این، قومیت و سطح تحصیلات اثر معناداری بر کاربرد دشواژه‌ها ندارد (89/0P=).
زبان و ارتباطات
شهین شیخ سنگ تجن؛ آزاده یوسفی گراکوئی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 46-63
چکیده
کاربرد عبارات خطاب نوعی رعایت ادب اجتماعی در جامعه محسوب میگردد و گویشوران هر زبان به روش خاص خود این عبارات را به‌کار می‌برند. مقالۀ حاضر مطالعهای تحلیلی - توصیفی است که به روش میدانی به بررسی و مقایسه عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی پرداخته است. در این تحقیق 50 گویشور گیلکی‌زبان و 50 گویشور فارسی‌زبان در ردۀ سنی 25-40 سال به عنوان ...
بیشتر
کاربرد عبارات خطاب نوعی رعایت ادب اجتماعی در جامعه محسوب میگردد و گویشوران هر زبان به روش خاص خود این عبارات را به‌کار می‌برند. مقالۀ حاضر مطالعهای تحلیلی - توصیفی است که به روش میدانی به بررسی و مقایسه عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی پرداخته است. در این تحقیق 50 گویشور گیلکی‌زبان و 50 گویشور فارسی‌زبان در ردۀ سنی 25-40 سال به عنوان نمونههای تحقیق انتخاب شدهاند. محققان در این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسشها هستند: 1) پربسامدترین عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی کدامند و 2) چه تفاوتی میان عبارات خطاب در این دو زبان وجود دارد؟ نتایج تحقیق بیانگر آن است که گویشوران زبان فارسی و گیلکی در کاربرد عبارات خطاب «نام کوچک» و «عبارات خویشاوندی» مشابه هستند، اما پس از این دو دسته، گویشوران فارسی‌زبان بیشتر از «عناوین احترام‌آمیز» و گویشوران گیلکی بیشتر از عبارات «عناوین» برای خطاب قرار دادن یکدیگر استفاده میکنند. علاوه بر این، عبارات خطاب «کوتاهشدگی»، «اسامی مذهبی» و «سایر نامها» نیز دارای کمترین میزان کاربرد در زبان فارسی و گیلکی هستند. اگرچه تفاوت معناداری میان شیوة کاربرد عبارات خطاب در این دو زبان دیده نمی‌شود اما وجود افتراقات فوق‌الذکر نشانگر اختلافهای فرهنگی دو جامعة نمونه است.
زبان و فرهنگ
آزاده شریفی مقدم؛ مسعود بحرینی؛ وحیده ابوالحسنی زاده
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 64-71
چکیده
تعارفات مقولاتی جهانی هستند که در همة زبان‌ها یافت می‌شوند اما در برخی، مانند زبان فارسی، رایج‌ترند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی سن و جنسیّت بر میزان استفادة فارسی‌زبانان از تعارفات است. بدین منظور، پرسشنامه‌ای شامل 15 سوال به تعداد 100 نفر از شرکت‌کنندگان زن و مرد کرمانی در گروه‌های سنی مختلف داده شد. چارچوب ...
بیشتر
تعارفات مقولاتی جهانی هستند که در همة زبان‌ها یافت می‌شوند اما در برخی، مانند زبان فارسی، رایج‌ترند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی سن و جنسیّت بر میزان استفادة فارسی‌زبانان از تعارفات است. بدین منظور، پرسشنامه‌ای شامل 15 سوال به تعداد 100 نفر از شرکت‌کنندگان زن و مرد کرمانی در گروه‌های سنی مختلف داده شد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریۀ ادب براون و لوینسون (1978) بودهاست. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها نشان میدهد که میان کاربرد تعارفات فارسی‌زبانان کرمان در سنین مختلف تفاوت معناداری وجود دارد (0001/0P (28/0P =) هر چند که ساختارهای بازنمایی تعارف در آنها متفاوت است. این امر نشان میدهد که هم مردان و هم زنان در تعاملات کلامی از تعارف برای نشان دادن ادب استفاده میکنند.
زبان و فرهنگ
وحید شهیدی پور
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 72-83
چکیده
تحسین و پاسخ به آن در میان کنش‌های کلامی روزانه از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعه‌شناختی ویژه‌ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیر سن بر راهبردهای کلامی فارسی‌زبانان در پاسخ به تحسین بوده است. بدین منظور، از 200 زن و مرد فارسی‌زبان(به تعداد برابر) در چهار ردة سنی مختلف (10-18، 19- 30، 31-40 و 40 سال به بالا) تقاضا شد که به ...
بیشتر
تحسین و پاسخ به آن در میان کنش‌های کلامی روزانه از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعه‌شناختی ویژه‌ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیر سن بر راهبردهای کلامی فارسی‌زبانان در پاسخ به تحسین بوده است. بدین منظور، از 200 زن و مرد فارسی‌زبان(به تعداد برابر) در چهار ردة سنی مختلف (10-18، 19- 30، 31-40 و 40 سال به بالا) تقاضا شد که به آزمون کتبی تکمیل گفتمان در چهار موقعیت فرضی پاسخ دهند. نتایج بدست آمده نشان داد که شرکت‌کنندگان در پاسخ به تحسین از راهبرد پذیرفتن بیشترین و از طفره رفتن کمترین استفاده را میکنند اما متداولترین زیرمجموعه از راهبردهای استفادهشده در پاسخ به تحسین توسط آنها راهبرد شکستهنفسی است. برگرداندن و قبول تحسین دومین و سومین راهبرد پرکاربرد محسوب می‌شود. از راهبردهای تغییر موضوع و انتقال هرگز استفاده نشد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که تأثیر متغیر سن بر الگوهای پاسخ به تحسین چشمگیر است. درحالیکه گروه سنی زیر 18 سال از راهبرد قبول تحسین بیشترین استفاده را داشت، دیگر گروه‌های سنی تمایل بیشتری به استفاده از راهبرد شکستهنفسی داشتند. اما راهبردهای مخالفت و اطمینانیابی کمترین استفاده را در همه گروه‌های سنی داشتند.
زبان و ارتباطات
مهناز طالبی دستنایی؛ ابوالفضل خوشبخت آرانی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1395، ، صفحه 75-86
چکیده
دشواژه‌ها یا تابوهای زبانی بخشی از زبان مردم هر منطقه را تشکیل می‌دهند و کاربرد آنها در میان گویشوران هر منطقه تحت تأثیر عوامل جامعه‌شناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و طبقه‌بندی انواع دشواژههای زبانی در گویش آران و بیدگل و سنجش تفاوت کاربرد آنها بر حسب متغیرهای اجتماعی سن و جنس در محیط تک‌جنسیتی و محیط مختلط بوده است. حجم ...
بیشتر
دشواژه‌ها یا تابوهای زبانی بخشی از زبان مردم هر منطقه را تشکیل می‌دهند و کاربرد آنها در میان گویشوران هر منطقه تحت تأثیر عوامل جامعه‌شناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و طبقه‌بندی انواع دشواژههای زبانی در گویش آران و بیدگل و سنجش تفاوت کاربرد آنها بر حسب متغیرهای اجتماعی سن و جنس در محیط تک‌جنسیتی و محیط مختلط بوده است. حجم نمونة پژوهش 180 نفر (90 مرد و 90 زن) است. جامعة آماری پژوهش، مردم شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان است. جنسیت، سن، وضعیت تأهل و تحصیلات، متغیرهای مستقل این پژوهش هستند که تأثیر هریک از آنها بر میزان کاربرد دشواژه‌ها در هر دو گویش به طور جداگانه محاسبه شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که مردان بیشتر از زنان، و افراد مجرد بیشتر از افراد متأهل از دشواژه‌ها استفاده میکنند. همچنین، با افزایش سن، میزان استفاده از دشواژه‌ها کاهش مییابد.
