تحلیل گفتمان
رضا رضایی
چکیده
نقش مکان به شیوه‌ای ضمنی یا صریح در شکل‌گیری گفتمان و تولید معناغیر قابل انکاراست. عینیت وانتزاع دو ویژگی بارز مکان است که هر یک بنابر بافت کاربردی شان در گفتمان‌های گوناگون جای خود را به یکدیگر می-دهند.مکان‌های انتزاعی ویژگی تخیلی واستعلایی دارند.مساله این است که چگونه گفتمان‌ها می‌توانند جایگاه چالش مکانی‌ودر‌نتیجه عبورازوضعیت ...
بیشتر
نقش مکان به شیوه‌ای ضمنی یا صریح در شکل‌گیری گفتمان و تولید معناغیر قابل انکاراست. عینیت وانتزاع دو ویژگی بارز مکان است که هر یک بنابر بافت کاربردی شان در گفتمان‌های گوناگون جای خود را به یکدیگر می-دهند.مکان‌های انتزاعی ویژگی تخیلی واستعلایی دارند.مساله این است که چگونه گفتمان‌ها می‌توانند جایگاه چالش مکانی‌ودر‌نتیجه عبورازوضعیت کنشی به وضعیت استعلایی و تخیلی منجر شوند؟ گریزوگسست از فضاو مکان عینی، وجه پدیداری حضورودریافت حسی-ادراکی از مکان می‌توانند راه را برای استعلای مکانی هموار کنند.مکان درگفتمان،دارای-کارکردهای مختلف‌روایی،کنشی،تخیلی،استعاری‌واستعلایی-است.هر‌چه جنبۀعینی‌و فیزیکی مکان تقویت شود،بُعد شناختی آن نیز اوج می‌گیردوبالعکس،هر‌چه‌ازوجه‌عینی‌مکان کاسته و وجه استعاری آن تقویت شودمکان‌از مکان‌بودگی خود فاصله می‌گیردوبه‌سوی فضا‌شدگی سوق داده میشود.درپژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی‌وتکیه براثر"پاریس از دور نمایان شد"به عنوان پیکرۀ پژوهش که مجموعه‌ای است از شرح سفرهای مسافران دورۀ قاجاردر پی پاسخ به‌این پرسش هستیم‌که چگونه با نفی جنبة کنشی مکان به مکانی آرمان‌گرا که فرامکان است دست می‌یابیم؟ هدف‌اصلی پژوهش حاضر، ضمن خوانش پدیداری این روایت ها،پاسخ به این پرسش است که چگونه گفتهپرداز با اتکا به تجربۀ حسی- ادراکی ناشی از هم‌حضوری سوژه و دنیای اطراف راه را برای فضا‌شدگی مکان –شهر(پاریس)گشوده و آن را تا مکانی استعلایی پیش می‌بردودریافتی تازه‌از«جای دیگر» وهستی به‌دست می‌دهد.
تحلیل گفتمان
محمد هاتفی
چکیده
پژوهش‌های موجود به مولفه‌های ساختارگرا، زیباشناختی و رمانتیکگرای شعر بت‌تراش، اثر نادرپور، اشاره کرده‌اند. جایگاه مهم این شعر در رمانتیکگرایی ایرانی، نیازمند بررسی این شعر از منظر تحلیل گفتمانی است. مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که رمانتیکگرایی چگونه در متن شعر تجلی یافته است. با رویکرد توصیفی-تحلیلی نشانهمعناشناختی، ...
بیشتر
پژوهش‌های موجود به مولفه‌های ساختارگرا، زیباشناختی و رمانتیکگرای شعر بت‌تراش، اثر نادرپور، اشاره کرده‌اند. جایگاه مهم این شعر در رمانتیکگرایی ایرانی، نیازمند بررسی این شعر از منظر تحلیل گفتمانی است. مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که رمانتیکگرایی چگونه در متن شعر تجلی یافته است. با رویکرد توصیفی-تحلیلی نشانهمعناشناختی، فرضیه پژوهش این است که رمانتیکگرایی از رهگذر تجربه زیسته گفتهپرداز و بر مبنای یک تقابل بنیادین پیشاگفتمانی در متن، جلوه گفتمانی و زبانی یافته است. نتایج تحقیق نشان داد تحولات نشانهمعناشناختی در این متن، از ایده پیشینی گفتهپرداز در خصوص تقابل امر ایده‌آل و واقعی (تقابل زیبای آرمانی و زیبایی واقعی) نشأت گرفته است. گفتهپرداز طرحی نظری در خصوص نابسندگی زیبایی آرمانی در دنیای واقعی در نظر دارد. گفتهپرداز از این که برآورده شدن خواهش او با میانجی‌گری جادوگرانه امر اسطوره‌‌ای در دنیای واقعیت ممکن نیست تحت فشار عاطفی منفی، ابژه زیبا و مخلوق آرمانیاش را نابود می‌کند. او می‌خواهد بگوید سوژه زیباگرا به آن میزانی از زیبایی‌های متکثر بیشتری برخوردار خواهد شد که زیبایی‌های متکثر و خرد بیشتری را تجربه کند (اباحه زیباشناختی) اما سرخوشی اسطوره‌‌ای برای همیشه از دسترس خارج شده و هیچگاه شکاف میان امر آرمانی و واقعی از میان برداشته نخواهد شد.
تحلیل گفتمان
صدیقه سادات مقداری
چکیده
تکّدیگری آسیبی اجتماعی است که عوامل مختلفی مانند بیکاری، فقر مادی، پیری و ازکارافتادگی، تنبلی، اعتیاد، معلولیت و بیماری، مسائل خانوادگی در پیدایش آن دخالت دارند. در این تحقیق، تلاش شده است تا نحوهی بازنمایی و کاربرد فنون اقناع در درخواستهای متکدیان از منظر تحلیل گفتمان انتقادی تحلیل گردد. بخشی از دادههای تحقیق ...
بیشتر
تکّدیگری آسیبی اجتماعی است که عوامل مختلفی مانند بیکاری، فقر مادی، پیری و ازکارافتادگی، تنبلی، اعتیاد، معلولیت و بیماری، مسائل خانوادگی در پیدایش آن دخالت دارند. در این تحقیق، تلاش شده است تا نحوهی بازنمایی و کاربرد فنون اقناع در درخواستهای متکدیان از منظر تحلیل گفتمان انتقادی تحلیل گردد. بخشی از دادههای تحقیق مستخرج از سلیمی (1398) است که گفتمان 20 متکدی در شهر بیرجند را جمعآوری نموده و بدون تحلیل زبانی درخوری ارائه داده است. بخش دیگر نیز برگرفته از گفتار 15 متکدی دیگر در شهر قاین است که توسط نگارنده مشاهده و ضبط گردیده است. لازم بهذکر است که شهرهای بیرجند و قاین مجاور بوده و مشابهتهای فرهنگی زیادی دارند. درخواستهای موجود در دادهها و شگردهای اقناع در گفتمان متکدیان در ارتباط بینامتنی با دو گفتمان مرتبط دیگر یعنی گفتمان صدقه و گفتمان کار در جامعهی تحقیق بررسی شد. نتایج نشان داد که متکدیان با آگاهی از اعتقادات مذهبی افراد مخصوصاً اهمیت صدقه در دفع بلایا و مریضیها و نیز از طرفی با آگاهی از اهمیت کار و ارزش آن نزد مردم، از انواع و اقسام شگردهای اقناع مخاطب برای تحریک احساسات و ترحمانگیزی استفاده میکنند. این شیوهها که صادقانه یا مکارانه بهکار میروند، یا زبانی هستند مثل کاربرد دعا، شعر، قسم، نفرین و داستانسرایی که بهصورت موزونخوانی با لحن غمگین و مؤثر بیان میشوند و یا غیرزبانی هستند مانند صحنهسازی، ظاهرسازی، موقعیتمداری (زمانی و مکانی) و کاربرد مؤثر زبان بدن برای ایجاد ترحم در مخاطب. در پایان نیز انگارهی پیشنهادی تحقیق حاضر مرتبط با شیوههای اقناع در گفتمان متکدیان ارائه میشود.
تحلیل گفتمان
شادی انصاریان؛ نگار داوری اردکانی
چکیده
کارتون یکی از ابزارهای رسانه‌ای است که در بسیاری از روزنامه‌ها، مجلات، پایگاه‌های خبری اینترنتی و حتی شبکه‌های مجازی در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلف منتشر میشود و نقش مهمی در بیان و انتقال مفاهیم گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره دارد. در کارتون‌ها از استعاره و آمیختگی مفهومی به‌عنوان فرآیندهای شناختی و ابزارهای ...
بیشتر
کارتون یکی از ابزارهای رسانه‌ای است که در بسیاری از روزنامه‌ها، مجلات، پایگاه‌های خبری اینترنتی و حتی شبکه‌های مجازی در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلف منتشر میشود و نقش مهمی در بیان و انتقال مفاهیم گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره دارد. در کارتون‌ها از استعاره و آمیختگی مفهومی به‌عنوان فرآیندهای شناختی و ابزارهای ارتباطی-گفتمانی، استفادۀ وسیعی صورت می‌گیرد. این استعاره‌ها اغلب از نوع تصویری یا تصویری-زبانی هستند. در این پژوهش در چارچوبی تلفیقی از نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980)، نظریۀ استعاره‌های چندوجهی (فورسویل، 1994، 1996، 2009) و نظریۀ آمیختگی مفهومی (فوکونیه و ترنر، 2002) به تحلیل انتقادی نمونه‌ای از کارتون‌های سیاسی منتشرشده در پایگاه خبری فارس پرداخته میشود. هدف از این تحلیل آن است که نقش و اهمیت استعاره و آمیختگی مفهومی در تحلیل انتقادی گفتمان کارتون‌های سیاسی ارزیابی گردد تا مشخص شود چگونه جنبه‌های شناختی، ارتباطی و گفتمانی استعاره‌ها در این نوع کارتون‌ها با هم در تعامل قرار می‌گیرند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تجلی استعارۀ «برجام بیمار است» که برگرفته از سخنرانی حسن روحانی است، موجب شکل‌گیری تناظرهای مفهومی متعددی بین دو فضای مفهومی «عمل جراحی» و «توافق برجام» در کارتون میشود و کارکرد استدلالی این استعاره به‌خوبی تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی را موجه می‌سازد.
تحلیل گفتمان
سید محمد حسینی معصوم
چکیده
ترمیم گفتار یکی از مهم‌ترین ابزارها برای مکالمه و ارتباط موفقیتآمیز است که می‌تواند بنابه عوامل مختلفی مانند عدم درک صحیح از صحبتهای گوینده یا مشکلات شنیداری یا گفتاری رخ دهد. در میان انواع فرایندهای ترمیم، خودترمیمهای خودآغاز بیشترین بسامد را دارد. باتوجّه به اهمیت برقراری ارتباط و مکالمهی صحیح توسط معلمان در حین ...
بیشتر
ترمیم گفتار یکی از مهم‌ترین ابزارها برای مکالمه و ارتباط موفقیتآمیز است که می‌تواند بنابه عوامل مختلفی مانند عدم درک صحیح از صحبتهای گوینده یا مشکلات شنیداری یا گفتاری رخ دهد. در میان انواع فرایندهای ترمیم، خودترمیمهای خودآغاز بیشترین بسامد را دارد. باتوجّه به اهمیت برقراری ارتباط و مکالمهی صحیح توسط معلمان در حین تدریس، بهخصوص در کلاسهای مجازی، در تحقیق حاضر به مکالمه‌کاوی از طریق بررسی انواع فرایندهای خودترمیم خودآغاز در گفتار معلّمان حین تدریس زنده در شبکه آموزش تلویزیون براساس طبقه‌بندی هفتگانه فاکس و یسپرسن (1995) پرداختیم. بررسی 703 دقیقه محتوای آموزشی حاکی از آن بود که در میان 258 مورد ترمیم یافتشده، ترمیم از طریق رهاکردن یک ساختار و آغاز ساختار جدید با 31% بیشترین میزان وقوع و تکرار عبارت قبلی شامل لغت با 2% کمترین میزان وقوع را دارد. این نتایج نشان می‌دهد که بیشتر ترمیمها ناظر به بازسازی ساختار دستوری جمله است. همچنین مشخص شد که ارتباط منعاداری بین پایه تحصیلی مخاطبان و میزان کاربرد ترمیم از سوی معلم وجود ندارد.
تحلیل گفتمان
شهین شیخ سنگ تجن
چکیده
نقش‌نماهای کلامی شامل دسته‌ای از واژه‌ها یا عناصر زبانی هستند که سبب برقراری ارتباط میانزنجیره‌های گفتار میشوند، بی‌آنکه نقشی در مفهوم معناشناختی آنهاداشته باشند. فریزر (2009) نقش‌نماها را به سه دستۀبسطی، استنباطی و تقابلی طبقه‌بندی کرده است.فریزر در میان انواع نقش‌نماها، and (و)، but (اما) و so (بنابراین) را، که در زبان انگلیسی ...
بیشتر
نقش‌نماهای کلامی شامل دسته‌ای از واژه‌ها یا عناصر زبانی هستند که سبب برقراری ارتباط میانزنجیره‌های گفتار میشوند، بی‌آنکه نقشی در مفهوم معناشناختی آنهاداشته باشند. فریزر (2009) نقش‌نماها را به سه دستۀبسطی، استنباطی و تقابلی طبقه‌بندی کرده است.فریزر در میان انواع نقش‌نماها، and (و)، but (اما) و so (بنابراین) را، که در زبان انگلیسی از فراوانی بیشتری برخوردارند، به عنوان نقش‌نماهای اولیه در نظر گرفته است. در این پژوهش به بررسی انواع نقش‌نماهای مطرح‌شده از سوی فریزر، به ویژه نقش‌نماهای اولیه و فراوانی آنها، در زبان فارسی محاوره‌ای پرداخته‌ایم. دادههای پژوهش از دادگان مکالمۀ تلفنی فارسی بزرگ به‌دست آمده است. 30 مکالمه به مدت 10 ساعت و 36 دقیقه با موضوعات مختلف انتخاب شده‌اند و بر اساس دیدگاه فریزر (2009)، انواع نقش‌نماها در آنها بررسی و طبقه‌بندی شده‌اند. نتایج نشان داده است که نقش‌نماهای و، ولی و بعد از فراوانی بیشتری برخوردارند و می‌توان آنها را نقش‌نماهای اولیه در فارسی محاوره‌ای در نظر گرفت. همچنین، اصطلاحات دیگری در زبان فارسیمحاوره‌ایکاربرد دارند که از ترکیب دو نقش‌نما به دست آمده‌اند، مانند ولی خب. گرچه این اصطلاحات در انگارۀ فریزر مطرح نشده‌اند، اما در فارسی کاربرد نسبتاً گسترده‌ایدارند که می‌توان آنها را نقش‌نماهای مرکب نامید.
تحلیل گفتمان
علی رضا احمدی زاده؛ علی اکبر امینی؛ اسماعیل منصوری لاریجانی
چکیده
نوشتار حاضر با هدف درک معانی ضمنی و تعیین و دسته‌بندی انواع کنش‌های گفتاری بهکار رفته در نامة دهم نهج‌البلاغه، در کنار ویژگی‌های سبکی، ویژگی‌های ساختاری آن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان سرل (1969) مورد تحلیل قرار داده است. به این منظور ابتدا متن نامه براساس نسخۀ صبحی صالح (2004) به پارهگفتارهایی تقسیم شد و سپس نوع کنش هر پارهگفتار ...
بیشتر
نوشتار حاضر با هدف درک معانی ضمنی و تعیین و دسته‌بندی انواع کنش‌های گفتاری بهکار رفته در نامة دهم نهج‌البلاغه، در کنار ویژگی‌های سبکی، ویژگی‌های ساختاری آن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان سرل (1969) مورد تحلیل قرار داده است. به این منظور ابتدا متن نامه براساس نسخۀ صبحی صالح (2004) به پارهگفتارهایی تقسیم شد و سپس نوع کنش هر پارهگفتار مشخص گشت. یافتههای تحقیق نشان میدهدکه از مجموع 22 کنش گفتاری، کنش اظهاری با تعداد 8 مورد و کنش ترغیبی با تعداد 7 مورد و کنش عاطفی با تعداد 6 مورد به ترتیب بیشترین کنش‌های به کار رفته در این نامه میباشند. در این نامه 1 مورد کنش اعلامی بهکار رفتهاست و کنش تعهدی به کار نرفته است. فراوانی دو کنش اظهاری و ترغیبی در این نامه نشانگر این است که امام علی (ع) سعی داشت از طریق «هشدار دادن»، «دستور دادن»، و «نصیحت کردن» معاویه را از جنگ باز دارد. در این نامه هر کنش با سبک و ساختار مشخص بیان شده است و نوع کلمات و ساختار جملات هماهنگ با کنش به کار رفته است.
تحلیل گفتمان
مینا مهدیخانی؛ سید علی اصغر سلطانی؛ حسین اسکندری
چکیده
روان‌شناسی گفتمانی بدن را برساختة گفتمان می‌داند و گفتمان در این رویکرد کنشمحور است. رشد فزایندة جراحی‌های زیبایی و پیامدهای آن بررسی پدیدة زیبایی و شکل‌گیری مفهوم جدید آن را در سال‌های اخیر در کشور به امری جدی تبدیل کرده است. ازاین‌رو هدف از نگارش مقالة حاضر استخراج سازوکارهای اقناع در گفتمان زنان در ایران با تکیه ...
بیشتر
روان‌شناسی گفتمانی بدن را برساختة گفتمان می‌داند و گفتمان در این رویکرد کنشمحور است. رشد فزایندة جراحی‌های زیبایی و پیامدهای آن بررسی پدیدة زیبایی و شکل‌گیری مفهوم جدید آن را در سال‌های اخیر در کشور به امری جدی تبدیل کرده است. ازاین‌رو هدف از نگارش مقالة حاضر استخراج سازوکارهای اقناع در گفتمان زنان در ایران با تکیه بر رویکرد روان‌شناسی گفتمانی است. روان‌شناسی گفتمانی رویکردی تحلیلی ـ نظری به گفتمان است که گفتار و نوشتار را در کانون مطالعات خود قرار می‌دهد و فهم پدیده‌های روان‌شناختی را در بستر اجتماعی ممکن می‌داند. پژوهش حاضر کیفی و روش تحلیل دادهها سازوکارهای اقناعی روث ووداک، الگوی تالمین (1958-1995) است. دادهها از راه مصاحبه و ضبط لایو بلاگرها در اینستاگرام گردآوری شدند. مصاحبه‌شوندگان ده نفر با جنسیت زن و ردة سنی بیست الی سی سال، از منطقه‌ای یکدست در تهران هستند. نتایج نشان می‌دهد بدن زنانه و هویت جسمیتیافته از راه کنش‌های ساده و روزمره تولید، درک و دارای اعتبار میشوند و فیزیک انسان در شکل‌گیری هویت (من ) نقشی اساسی دارد. استفاده از سازوکارهای اقناعی مانند زیبا بودن، درآمدزایی و موفقیت کاری در زیرساخت گفتمان بلاگرها تضمینی برای تحقق کنش تقدیر از بدن عملشده و شکایت از بدن فعلی و پذیرش مسئولیت جراحیها است.
تحلیل گفتمان
نگار داوری اردکانی؛ احسان حاجیانی؛ فرشته صابر لتباری
چکیده
استفاده از راهبردهای کلامی مناسب در توفیق ارتباطی و بالطبع در رقم زدن مطلوب جهان برای همگان و به ویژه برای سیاست‌مداران خصوصاً در روزگار بحران مؤثر است. این مقاله با هدف کشف راهبردهای کلامی رهبران سیاسی (روبین و جیگلیوتی، ۲۰۱۶)، کلیشه‌های جنسیتی-زبانی (لیکاف، ۱۹۷۵ و لویس و لوپیان، ۲۰۲۰) و هویت‌های فعال شده (جی، ۲۰۱۸) به تحلیل گفتمان ...
بیشتر
استفاده از راهبردهای کلامی مناسب در توفیق ارتباطی و بالطبع در رقم زدن مطلوب جهان برای همگان و به ویژه برای سیاست‌مداران خصوصاً در روزگار بحران مؤثر است. این مقاله با هدف کشف راهبردهای کلامی رهبران سیاسی (روبین و جیگلیوتی، ۲۰۱۶)، کلیشه‌های جنسیتی-زبانی (لیکاف، ۱۹۷۵ و لویس و لوپیان، ۲۰۲۰) و هویت‌های فعال شده (جی، ۲۰۱۸) به تحلیل گفتمان نخست‌وزیران نیوزلند و بریتانیا و صدراعظم آلمان در اعلام قرنطینۀ موج اول همه‌گیری کرونا در مارس ۲۰۲۰ میپردازد و نشان می‌دهد که تنها معدودی از کلیشه‌های جنسیتی یعنی همدلی و وحدتجویی زنان و رقابتجویی مردان صادق هستند. به علاوه، جهتدهیهای آردرن و مرکل عمدتاً تعلیمی و از آن جانسون، در مواردی برتریجویانه است. «ما»ی شامل در سخن آردرن و «ما»ی غیرشامل در سخن جانسون غالب بوده و مرکل از این منظر در میان دو نخستوزیر دیگر قرار دارد. این مطالعه شکل‌گیری گفتمان رهبری مؤثر و نوی را گمانهزنی می‌کند که کارآمدی گفتمان سیاسی کلیشه‌ای به اصطلاح «مردانه» را تا حدی زیر سوال میبرد. برنامهریزی راهبردهای کلامی رهبران می‌تواند بلاغت سیاسی را به پایگاه تأثیرگذارتری برکشد.
تحلیل گفتمان
راضیه اسماعیلی؛ جلیل اله فاروقی هندوالان؛ حسین نویدی نیا
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی ویژگی‌های گفتمانی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع اول متوسطة شهر بیرجند بر اساس رویکرد تسلط لیکاف (۱۹۷۵) میپردازد. بر اساس این نظریه، زنان به دلایل فرهنگی، اجتماعی و... در فرودست مردان قرار می‌گیرند و این موضوع در گفتمان آنها بازتاب می‌یابد. جامعة آماری این تحقیق شامل ۲۷۸ دانش‌آموز دختر و ۲۷۸ دانش‌آموز پسر است که ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی ویژگی‌های گفتمانی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع اول متوسطة شهر بیرجند بر اساس رویکرد تسلط لیکاف (۱۹۷۵) میپردازد. بر اساس این نظریه، زنان به دلایل فرهنگی، اجتماعی و... در فرودست مردان قرار می‌گیرند و این موضوع در گفتمان آنها بازتاب می‌یابد. جامعة آماری این تحقیق شامل ۲۷۸ دانش‌آموز دختر و ۲۷۸ دانش‌آموز پسر است که گفتمان کلاسی آنها در طول یک سال تحصیلی ضبط و پیادهسازی شده و با بهره-گیری از روش کدگذاری گلیزر و اشتروس و آزمون خیدو تحلیل شده است. یافتههای تحقیق نشان می‌دهد که اگرچه انتظار میرفت با ارتقاء سطح آگاهی جامعه به دلیل تحصیلات، فراگیر شدن فضای مجازی و تحولات اجتماعی، گفتمان جامعة هدف تحقیق حاضر از این تحولات تأثیرپذیری مثبت داشته باشد و به تعدیل رابطة فرادستی و فرودستی زبانی پسران و دختران منجر شده باشد، تمایزات زبانی مورد نظر لیکاف همچنان معتبر است و دختران نوجوان در تمامی معیارهایی که نشاندهندة بی-اعتمادبهنفسی، زبان عاری از قدرت و قرار گرفتن در جایگاه ضعیف است، بسامد بیشتر را با تفاوتی معنادار از آن خود کرده‌اند.
تحلیل گفتمان
نسترن کیانپور؛ محمد رضا اروجی؛ بهزاد رهبر
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل انتقادی اولین گفتمان ترامپ و حسن روحانی دربارة برنامة جامع مشترک (برجام) در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳ از دیدگاه دستور نظام‌مند (مایکل هلیدی، 1985) انجام شده است. در این راستا، متون اولین سخنرانی‌های رؤسای جمهور ایران و آمریکا بررسی شد. در انجام این پژوهش علاوه بر تحلیل کیفی، از بررسی کمّی، شامل محاسبۀ فراوانی و آزمون‌های ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف تحلیل انتقادی اولین گفتمان ترامپ و حسن روحانی دربارة برنامة جامع مشترک (برجام) در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳ از دیدگاه دستور نظام‌مند (مایکل هلیدی، 1985) انجام شده است. در این راستا، متون اولین سخنرانی‌های رؤسای جمهور ایران و آمریکا بررسی شد. در انجام این پژوهش علاوه بر تحلیل کیفی، از بررسی کمّی، شامل محاسبۀ فراوانی و آزمون‌های آماری من‌ویتنی نیز استفاده شده است. تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش نشان می‌دهد سخنرانی هر دو رئیسجمهور خالی از ایدئولوژی نیست و آمریکاستیزی در گفتمان روحانی و ایرانهراسی در گفتمان ترامپ نمایان است. در سخنان هر دو رئیسجمهور برجستگی نکات مثبت خودی و نکات منفی دیگری مشهود است و هر دو درصدد بودند یکدیگر را مقصر اوضاع نابسامان منطقه نشان دهند. روحانی بر وحدت ملی، نقش سپاه پاسداران در یاری رساندن به مردم مظلوم منطقه، و نقش حکومت ایران در ایجاد صلح و آرامش در منطقه تأکید داشت درحالی‌که ترامپ به جاهطلبی ایران در توسعۀ انرژی هسته‌ای و نقش مخرب سپاه در برافروختن آتش درگیری و بی‌ثباتی در منطقه اشاره می‌کند. دستور نقش‌گرایی بهتنهایی می‌تواند از پس تحلیل انتقادی گفتمان‌های سیاسی برآید. همچنین این مدل زبانی با کمک سه فرانقش تجربی، بینافردی و متنی می‌تواند سخنان هر دو رئیسجمهور را تحلیل و براساس عناصر موجود در هر یک از فرانقشها از قبیل کاربرد ضمیر، زمان، افعال وجهی، فرایندها و آغازگرهای به‌کاررفته در هر دو متن، ایدئولوژی نهفته در پس هر یک را شناسایی و اهدافشان را مشخص کند.
تحلیل گفتمان
مودت سعیدی؛ زهرا چراغی؛ ملیحه موسوی
چکیده
این پژوهش در چارچوب نظریة ارزیابی مارتین و وایت (2005) به بررسی تطبیقی تأثیر گروه مخاطب دانشگاهی و عام بر گزینش ابزارهای گفتمانی در متون علمی تخصصی و عمومی منتشرشده به زبان فارسی در مجلات پژوهشی و عمومی دربارة تغذیه میپردازد. پیکرة این پژوهش از ۸۰ مقاله شامل ۴۰ مقالة تخصصی و ۴۰ مقالة عمومی تشکیل شده است. نتایج تحلیل براساس نظریة ارزیابی ...
بیشتر
این پژوهش در چارچوب نظریة ارزیابی مارتین و وایت (2005) به بررسی تطبیقی تأثیر گروه مخاطب دانشگاهی و عام بر گزینش ابزارهای گفتمانی در متون علمی تخصصی و عمومی منتشرشده به زبان فارسی در مجلات پژوهشی و عمومی دربارة تغذیه میپردازد. پیکرة این پژوهش از ۸۰ مقاله شامل ۴۰ مقالة تخصصی و ۴۰ مقالة عمومی تشکیل شده است. نتایج تحلیل براساس نظریة ارزیابی مشخص کرد که نویسندگان این دو گروه مقاله برای ارتباط با مخاطبان خود بهترتیب بیشتر از ابزارهای نگرشی، مشارکتی و درجهبندی استفاده میکنند. گفتنی است از میان ابزارهای نگرشی، نویسندگان مقالات تخصصی و عمومی بیشتر از ابزارهای تداعی نگرش استفاده کردند. همچنین، نتایج چندین آزمون خی نشان می‌دهد تفاوتی معنادار بین مقالات تخصصی و عمومی از نظر فراوانی ابزارهای نگرشی و مشارکتی وجود دارد درحالی‌که از نظر فراوانی ابزارهای درجهبندی تفاوتی معنادار میان آنها مشاهده نشد. نتایج این پژوهش می‌تواند در زمینه‌های آموزشی و با گنجاندن ابزارهای ارزیابی در مطالب درسی نگارش علمی دانشگاهی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، آموزش این ابزارها در ارتقاء سطح کیفی تعامل بین دانشمندان نویسنده و جامعة مخاطب آنها، خواه مخاطب پژوهشگر و خواه مخاطب عام، مؤثر است.
تحلیل گفتمان
عباسعلی آهنگر؛ امیرعلی خوشخونژاد؛ سهیلا خادمی
چکیده
سینما به بازنمایی واقعیتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی میپردازد. تحلیل گفتمان انتقادی نیز با تکیه بر مؤلفه‌هایی چون ایدئولوژی، اجتماع، فرهنگ و سیاست، واقعیتهای متن زبانی را بازنمایی می‌کند. هدف پژوهش حاضر بررسی گفتمان‌های اجتماعی فیلم گاو بر اساس ابزارهای گفتمانی لاکلا و موف (2001) است. بدین منظور، ابتدا متن کامل مکالمههای ...
بیشتر
سینما به بازنمایی واقعیتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی میپردازد. تحلیل گفتمان انتقادی نیز با تکیه بر مؤلفه‌هایی چون ایدئولوژی، اجتماع، فرهنگ و سیاست، واقعیتهای متن زبانی را بازنمایی می‌کند. هدف پژوهش حاضر بررسی گفتمان‌های اجتماعی فیلم گاو بر اساس ابزارهای گفتمانی لاکلا و موف (2001) است. بدین منظور، ابتدا متن کامل مکالمههای فیلم گاو بررسی شد. سپس همة دادههای فیلم با استفاده از مؤلفههای گفتمانی مطرح‌شده در نظریة گفتمان لاکلا و موف (2001) توصیف و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد گفتمان فیلم گاو با تکیه بر دال مرکزی «مرگ گاو» و دالهای شناوری از قبیل «فقر»، «مذهبی بودن»، «بیکاری»، «جامعة بسته»، «دروغگویی»، «وابستگی به گاو»، «اتحاد»، «ناآگاهی» و «مسخشدگی» مفصل‌بندی شده‌اند. به علاوه، گفتمان‌های غالب در این فیلم گفتمان‌های مذهبی، سنتی و جمعگرا است. در ادامه، با بررسی مؤلفههای برجسته‌سازی و حاشیهرانی در شخصیتهای بازیگران فیلم گاو، مشخص شد دالهای «دروغگویی»، «مسخشدگی» و «فقر» در این فیلم برجسته شده و دال شناور «مذهبی بودن» به حاشیه کشیده شده است.
تحلیل گفتمان
سمیه شوکتی مقرب؛ علیرضا خرمایی؛ امیرسعید مولودی؛ محمدرضا تاجیک
چکیده
پژوهش پیش رو می‌کوشد تا با استفاده از رهیافت تحلیل نقادانه- شناختی گفتمان، به تحلیل متن اولین سخنرانی سه تن از رؤسای متأخر جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بپردازد. سعی بر آن است تا با اتکاء بر روابط مجازآفرین، چگونگی خصومت‌سازی‌ها در گفتمان هر یک از رؤسای جمهور به تصویر کشیده شود. پرسش اصلی این است که مسئلة هویت ...
بیشتر
پژوهش پیش رو می‌کوشد تا با استفاده از رهیافت تحلیل نقادانه- شناختی گفتمان، به تحلیل متن اولین سخنرانی سه تن از رؤسای متأخر جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بپردازد. سعی بر آن است تا با اتکاء بر روابط مجازآفرین، چگونگی خصومت‌سازی‌ها در گفتمان هر یک از رؤسای جمهور به تصویر کشیده شود. پرسش اصلی این است که مسئلة هویت و به تبع آن غیریت در بافت سخنرانی رؤسای جمهوری اسلامی ایران چگونه در مجمع عمومی مفصل‌بندی شده و براساس چه مؤلفه‌ها و نشانه‌هایی در سطح روابط مجازآفرین قابل بازنمایی است. مبنای نظری این پژوهش عبارت است از رویکرد هارت (2011) در قبال تحلیل گفتمان که مبتنی بر زبانشناسی شناختی است، نظریة گفتمان لاکلا و موف (2001) و نظام مفهوم‌سازی مجاز با تأکید بر چارچوب نظری ردن و کووچش (1999). یافته‌ها بیانگر آن است که هریک از رؤسای جمهور ایران با کاربست روابط مجازآفرین محمل‌هایی را پیش‌زمینه‌سازی میکنند که هم جنبه‌هایی از هویت برون‌گروه را به صورت منفی برجسته‌سازی میکنند و هم از خصومت‌سازی آشکار با دگرها اجتناب میکنند. همچنین، هر سه گفتمان روابط مجازآفرین نسبتاً مشابهی را برای خصومت‌سازی بهکار می‌برند که این امر بیانگر ریشه‌های مشترک این گفتمان‌ها به‌مثابة خرده‌گفتمان‌هایی از ابرگفتمان انقلاب اسلامی است.
تحلیل گفتمان
فرشته محمدپور؛ جلال رحیمیان؛ محمدرضا تقوی؛ رحمان صحراگرد
چکیده
گفتمانِ درمانی نوع ویژه‌ای از گفتمان سازمانی است که در حین روان‌درمانی بیماران توسط رواندرمانگران بهکار گرفته میشود و بررسی این پدیده در پژوهش‌های جامعه‌شناسی زبان از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از راهبردهای مهم ارتباطی در مکالمات روان‌درمانی، به‌کارگیری نشانگرهای بازخورد است. هدف از انجام پژوهش حاضر، توصیف انواع ...
بیشتر
گفتمانِ درمانی نوع ویژه‌ای از گفتمان سازمانی است که در حین روان‌درمانی بیماران توسط رواندرمانگران بهکار گرفته میشود و بررسی این پدیده در پژوهش‌های جامعه‌شناسی زبان از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از راهبردهای مهم ارتباطی در مکالمات روان‌درمانی، به‌کارگیری نشانگرهای بازخورد است. هدف از انجام پژوهش حاضر، توصیف انواع نشانگرهای بازخورد تولیدشده توسط رواندرمانگران زن و مرد در جلسات روان‌درمانی بیماران دارای اختلال اضطراب تعمیم‌یافته است. روش به کار رفته در این پژوهش، براساس منطق پژوهش‌های کمی و کیفی و در چارچوب روش‌شناسی تحلیل مکالمه می‌باشد. گردآوری دادهها از طریق ضبط صدا و تصویر جلسات روان‌درمانی انجام گرفته است. پیکرۀ زبانی مورد استفاده شامل 1333 نشانه بوده است که از مجموع 630 دقیقه مکالمات جلسات روان‌درمانی به‌دست آمده است. مهم‌ترین نتایج حاصل از این پژوهش عبارتند از: تعداد بازخوردهای زبانی تولیدشده توسط رواندرمانگران مرد بیشتر از رواندرمانگران زن بوده است. رواندرمانگران زن بیشتر از بازخوردهای واژگانی و رواندرمانگران مرد بیشتر از بازخوردهای غیرواژگانی استفاده کرده‌اند. نقطۀ مرکزی تولید بازخوردها، در پایان جملات، پایان پاره‌گفتارها با آهنگ افتان و پس از مکث می‌باشد. در این پژوهش، «درک و پیگیری اظهارات مراجعان» به عنوان معنای کانونی و اصلی بازخوردها می‌باشد.
تحلیل گفتمان
سعید خزایی؛ فرزانه خدابنده؛ سبحان نعمتی
چکیده
مطالعۀ شیوه‌هایی که مردمان برای تعامل بهکار می‌برند یا به‌واسطۀ آن یکدیگر را مورد خطاب قرار می‌دهند، همواره توجه پژوهشگران زبانشناسی اجتماعی را به خود معطوف نموده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی خطاب‌واژه‌‌های بهکار رفته در برنامه‌های گفتگومحور اجتماعی و سیاسی است که در دو شبکۀ انگلیسی زبان صدای آمریکا و پرس‌تی‌وی ...
بیشتر
مطالعۀ شیوه‌هایی که مردمان برای تعامل بهکار می‌برند یا به‌واسطۀ آن یکدیگر را مورد خطاب قرار می‌دهند، همواره توجه پژوهشگران زبانشناسی اجتماعی را به خود معطوف نموده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی خطاب‌واژه‌‌های بهکار رفته در برنامه‌های گفتگومحور اجتماعی و سیاسی است که در دو شبکۀ انگلیسی زبان صدای آمریکا و پرس‌تی‌وی پخش می‌گردد. به‌این منظور، پیکره‌ای محقق-ساخته دربرگیرندۀ خطاب‌واژه‌‌های ایرانی و آمریکایی مستخرج از محتوای الکترونیک برنامه‌های گفتگومحور از این دو شبکه شکل داده شد. بر اساس الگوهای طبقه‌بندی مانجولاکشی (2004)، برای شناسایی خطاب‌واژه‌‌های موجود در پیکره، طبقه‌بندی جدیدی ارائه شد. بررسی توصیفی پیکرۀ شکل‌گرفته نشان داد که که خطاب‌واژه‌‌های فارسی به‌نسبت رسمی هستند و از غنای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بیشتری برخوردار هستند؛ درحالی‌که در برنامه‌های گفتگومحور سیاسی و اجتماعی آمریکایی، بیشتر از اسم‌‌های خاص برای خطاب قرار دادن افراد استفاده میشود. یافته‌ها از تمایل آمریکایی‌ها به غیررسمی بودن در رسانه حکایت داشت. با لحاظ کردن تفاوت‌های فرهنگی موجود در بافت‌های اجتماعی مختلف، نتایج این پژوهش می‌تواند رهاوردهایی برای دست‌اندرکاران تولید محتوای یاددهی-یادگیری به همراه داشته باشد.
تحلیل گفتمان
مهسا کمال پور؛ شهرام مدرس خیابانی؛ محمد جواد حجازی
چکیده
تبلور و انعکاس افکار، باورها و به‌طورکلی ایدئولوژی در صورتهای زبانی یکی از کانونهای موردتوجه در بسیاری از حوزه‌های زبانشناسی ازجمله تحلیل گفتمان انتقادی بوده است. تولید متن‌های ادبی اعم از داستان، رمان و سفرنامه، برگرفته از ایدئولوژی نهفتة نویسندگان است که سعی دارند مخاطب را به سمت آنچه مدنظرشان است، سوق دهند. ...
بیشتر
تبلور و انعکاس افکار، باورها و به‌طورکلی ایدئولوژی در صورتهای زبانی یکی از کانونهای موردتوجه در بسیاری از حوزه‌های زبانشناسی ازجمله تحلیل گفتمان انتقادی بوده است. تولید متن‌های ادبی اعم از داستان، رمان و سفرنامه، برگرفته از ایدئولوژی نهفتة نویسندگان است که سعی دارند مخاطب را به سمت آنچه مدنظرشان است، سوق دهند. از سوی دیگر با گسترش علم زبانشناسی پیکره‌ای، شرایط برای تجزیه‌وتحلیل حجم زیادی از دادههای زبانی، بیش‌ازپیش فراهم شده است. یکی از مفاهیم مهم در زبانشناسی پیکره‌ای موضوع کلیدواژگی است. منظور از کلیدواژه، واژة پربسامد در یک پیکره نیست، بلکه منظور واژه‌هایی است که در یک متن خاص بیش ازآنچه از یک پیکره انتظار می‌رود، فراوانی بالایی داشته باشد. در این پژوهش بر آنیم تا با تکیه‌بر کلیدواژه‌های موجود در دو اثر جلال آل احمد، یعنی «خسی در میقات» و «غرب‌زدگی» و با بهره‌گیری از رویکرد نظری بیکر (2006) به بررسی فضای سیاسی و اجتماعی حاکم در آثار وی بپردازیم. برای دستیابی به این هدف، پس از ایجاد پیکرة مرجع، شامل تمام آثار جلال آل احمد، به کمک نرمافزار ورد اسمیت، 20 کلیدواژه از این دو اثر استخراج شد و سپس در قالب جمله‌های نمونه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان‌دهندۀ تبلور ایدئولوژی جلال آل احمد یعنی نقد غرب‌زدگی و ماشین‌زدگی، مبارزه با بیعدالتی، ارتقای جامعۀ انسانی، ریشه‌یابی علل شکستها، دستیابی جامعۀ ایرانی به آزادی، عدالت، رفع تبعیض طبقاتی و تلاش برای حفظ هویت فرهنگی در این دو اثر بوده است.
تحلیل گفتمان
شیرین اصغری؛ ارسلان گلفام؛ فائزه فرازنده پور
چکیده
پیوند زبان و ادبیات در انتقال ایدئولوژی‌ها از حوزه‌های جذاب و کاربردی در زبانشناسی معاصر است؛ ازآنجاکه علاوه بر زبان، شیوۀ تفکر ما نیز استعاری است، با بررسی استعاره‌های یک متن می‌توان به تفکر غالب در یک گفتمان دست‌یافت. ادبیات داستانی، داستان شخصیت‌ها و موقعیت‌هایی را روایت می‌کند که با تجربه‌ها و تفکرات و مشاهدات انسانی ارتباط ...
بیشتر
پیوند زبان و ادبیات در انتقال ایدئولوژی‌ها از حوزه‌های جذاب و کاربردی در زبانشناسی معاصر است؛ ازآنجاکه علاوه بر زبان، شیوۀ تفکر ما نیز استعاری است، با بررسی استعاره‌های یک متن می‌توان به تفکر غالب در یک گفتمان دست‌یافت. ادبیات داستانی، داستان شخصیت‌ها و موقعیت‌هایی را روایت می‌کند که با تجربه‌ها و تفکرات و مشاهدات انسانی ارتباط دارد و خواننده را در کنار لذت بردن به تفکر دربارۀ محتوای داستان و ایدئولوژی نویسنده وا‌می‌دارد؛ بنابراین بررسی تفکر غالب در گفتمان به دلیل تعامل بین مخاطب و جامعه اهمیت دارد. در این پژوهش با بررسی استعاره‌های مفهومی حوزۀ مقصد زن، تأثیر ایدئولوژی فمینیستی ارزیابی شد. دادههای کمی این پژوهش، که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، شامل 136 استعارۀ مفهومی با حوزۀ مقصد زن بود که از بین آثار 6 نویسندۀ زن و مرد (در دهه هشتاد شمسی) نمونه‌گیری و ارزیابی شد. براساس نتایج، 17حوزۀ مبدأ شامل حیوان، گیاه، غذا، ظرف، مبارزه، مذهب، شئ، تجارت، شغل، چاه، آب، آتش، نور، ابزار، رویداد، کوه و معدن برای مفهوم‌سازی زن به‌کاررفته است و استعاره‌های معدودی تحت تأثیر تفکر فمینیستی است؛ اگرچه می‌توان رگه‌هایی از تغییر نگرش کلیشه‌ای به زن را در آثار داستانی مشاهده کرد اما ایدئولوژی غالب همچنان نگاه سنتی است.
زبان و ارتباطات
علی کریمی فیروزجایی؛ فاطمه جمشیدی
چکیده
رسانههای جمعی زمینهای برای بیان مسائل اجتماعی و زندگی مردم در سطح ملی و بینالمللی فراهم میکنند. سینما ابزاری قدرتمند و تأثیرگذار در جذب مخاطب است و برای بیان مسائل اجتماعی نقش بسزایی ایفا می‌کند. این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و به روش توصیفیتحلیلی به بحث و بررسی تأثیر متغیر جنسیت در ...
بیشتر
رسانههای جمعی زمینهای برای بیان مسائل اجتماعی و زندگی مردم در سطح ملی و بینالمللی فراهم میکنند. سینما ابزاری قدرتمند و تأثیرگذار در جذب مخاطب است و برای بیان مسائل اجتماعی نقش بسزایی ایفا می‌کند. این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و به روش توصیفیتحلیلی به بحث و بررسی تأثیر متغیر جنسیت در بازنمایی مسائل اجتماعی در فیلم سینمایی رگ خواب پرداخته که یکی از شاخههای زبانشناسی اجتماعی است. در پژوهش حاضر، فیلم‌های سینمایی ایران به‌عنوان جامعۀ آماری و فیلم رگ خواب به شیوه هدفمند به‌عنوان نمونه تحقیق تحلیل و بررسی قرار شده است. سؤال اصلی تحقیق این است که گفتمان فیلم رگ خواب جنسیت را چگونه بازنمایی می‌کند؟ و زن و مرد داستان فیلم چگونه بازنمایی شده‌اند. یافتههای این تحقیق نشان می‌دهد که شخصیتِ زن داستان خوشبختیاش را وامدار حضور مردی می‌داند که شناخت درستی از او ندارد و با باورهای احساسی و شکننده، دنیایی برای خود می‌سازد که نشئتگرفته از نگاه اشتباهش به زندگی است. شخصیت مرد داستان، با خیانت به زن و سوءاستفاده از شرایط شکنندۀ روحی وی بعد از جدایی، درنهایت عشق را در دل زن میکُشد، اما قسمتی از وجود زنِ قصه است. این زن نمایندۀ بخشی از زنان جامعه است که بدون آگاهی و بیتوجه به محیط پیرامون خود رشد یافتهاند و نصیحت پدر را که در این فیلم نمود جامعه است، در نظر نگرفتهاند؛ درنتیجه، با حقیقت تلخ «فریب» مواجه میشوند و سرانجام، این فروپاشی درونی آنان را از نو می‌سازد و معنا می‌کند.
زبان و ارتباطات
فریده حق بین؛ نرجس منفرد
چکیده
پژوهش حاضر در حوزه زبانشناسی اجتماعی، در پی واکاوی گفتمان آگهینماهای مکانی شهر تهران است تا با در نظر گرفتن سازوکارهای معناپردازی بینانشانهای، به شناساندن جنبه‌هایی بپردازد که در این رسانة کمینه به گسترش معنا منجر میشوند. این پژوهش، در پی پاسخ به این پرسش است که «چگونه سازههای درونمتنی آگهینماهای مکانی ...
بیشتر
پژوهش حاضر در حوزه زبانشناسی اجتماعی، در پی واکاوی گفتمان آگهینماهای مکانی شهر تهران است تا با در نظر گرفتن سازوکارهای معناپردازی بینانشانهای، به شناساندن جنبه‌هایی بپردازد که در این رسانة کمینه به گسترش معنا منجر میشوند. این پژوهش، در پی پاسخ به این پرسش است که «چگونه سازههای درونمتنی آگهینماهای مکانی شهر تهران از طریق پیوند با سازههای برونمتنی به گسترش ابعاد معنایی کمک میکنند؟». به منظور تحلیل و بازنمایی جنبه‌های ناشناختة معنا، از الگوی ترکیبی با رویکردی چندروشی بهره گرفته شدهاست که قادر به واکاوی سازههای معناپرداز درونمتنی در سطحها و مرتبههای گوناگون و با توجه به پیوندهای برونمتنی بافت است. دادههای پژوهش با روش میدانی و اسنادی گردآوری شدند. پس از نمونه‌گیری جامعۀ آماری به شیوة تصادفی خوشهای، دادههای پژوهش با روش کمّی و کیفی توصیف و تحلیل شدند. یافتههای پژوهش نشان داد که بازنشانهسازی بافت مکان غیرپیرامونی در متن آگهینماها، با تأثیرپذیری از برخی ویژگی‌های منطقههای شهری و یا مکان‌های مذهبی، تاریخی و فرهنگی یا تجاری، به گسترش ابعاد معناپردازی میپردازند. همچنین، بازنشانهسازی بافت موقعیت پیرامونی در آگهینماهای مکانی شهر تهران بر پایة اشاره به سازههای بافت موقعیت پیرامونی، گسترش بافت متنی در ارتباط با بافت موقعیت پیرامونی، حضور سازههای بافت موقعیت پیرامونی در متن آگهینما، به گسترش ابعاد معناپرداز این رسانة کمینه منجر شدهاست.
تحلیل گفتمان
ملاحت شعبانی مینااباد؛ شبنم علی محمدی
چکیده
نیمکت‌نوشته‌ها و دیوارنوشتهها یکی از انواع کژرفتاری و تخریب اجتماعی است که عمدهترین مظاهر آن در مدارس، دانشگاهها و مؤسسههای عمومی قابل رؤیت است. این مطالعه بر اساس نظریۀ دورکیم (1995) در بُعد کژرفتاری به بررسی تحلیل محتوای نیمکت‌نوشته‌ها و دیوارنوشته‌های مدارس متوسطۀ دورۀ دوم و دانشگاه‌های ...
بیشتر
نیمکت‌نوشته‌ها و دیوارنوشتهها یکی از انواع کژرفتاری و تخریب اجتماعی است که عمدهترین مظاهر آن در مدارس، دانشگاهها و مؤسسههای عمومی قابل رؤیت است. این مطالعه بر اساس نظریۀ دورکیم (1995) در بُعد کژرفتاری به بررسی تحلیل محتوای نیمکت‌نوشته‌ها و دیوارنوشته‌های مدارس متوسطۀ دورۀ دوم و دانشگاه‌های شهر اردبیل پرداخته است. مطالب جمعآوریشده در قالب مفاهیمی چون عشق، زندگی، اسامی افراد، زمان، تصاویر و مطالب درسی بررسی شده است. پژوهش حاضر مطالعهای توصیفی-همبستگی است. نتایج تجزیه‌وتحلیل آماری مبین این موضوع است که تفاوت معناداری در محتوای نیمکتنویسی و دیوارنویسی مدارس متوسطه و دانشگاه‌های شهر اردبیل از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی وجود دارد. نتایج پژوهش بیانگر این مطلب است که بین جنسیت، سن، تحصیلات و محتوای دیوارنوشته‌های مدارس متوسطه رابطۀ معناداری وجود دارد، درحالی‌که تفاوت معناداری در انواع مضامین عشقی و انواع مضامین زندگی در دیوارنوشتهها و نیمکتنوشتههای مدارس و دانشگاهها به چشم نمیخورد.
زبان و فرهنگ
شهرزاد بهمنی؛ ایوب مرادی؛ علی اصغر شهریاری
چکیده
تحلیل زبان‌شناختی بخشی از روش‌های تحلیل گفتمان برای شناخت ویژگی‌های زبانی است که در سطح خُرد توصیف میشود. هدف پژوهش حاضر، رمزگشایی خصوصیات صوری و زبانی گفتمان اساطیری در شاهنامۀ فردوسی در چارچوب نظری فرکلاف است. بر اساس مطالعات زبانی، سازمان‌دهیِ واژگان در سه دورۀ متناوب، با پیش‌دانسته‌های گوینده مرتبط است که نقش زبان را بر ...
بیشتر
تحلیل زبان‌شناختی بخشی از روش‌های تحلیل گفتمان برای شناخت ویژگی‌های زبانی است که در سطح خُرد توصیف میشود. هدف پژوهش حاضر، رمزگشایی خصوصیات صوری و زبانی گفتمان اساطیری در شاهنامۀ فردوسی در چارچوب نظری فرکلاف است. بر اساس مطالعات زبانی، سازمان‌دهیِ واژگان در سه دورۀ متناوب، با پیش‌دانسته‌های گوینده مرتبط است که نقش زبان را بر ساختار جهان‌بینی تولیدکنندۀ گفتمان از ایدئولوژی و نقش نخستین انسان، ارزش‌های بیانی واژگان و روابط اجتماعی هویت‌های متن‌بازنمایی میکنند و طرحی منسجم به شکل‌گیری گفتمان و داستان‌ها می‌بخشند. بر مبنای متغیرهای واژگانی، دورۀ سوم به لحاظِ بیشترین کمیت انواع روابط معنایی، در کانون تکرار بن‌مایۀ ایدئولوژیک اساطیری قرار‌‌دارد. مشخصه‌های دستوری مندرج در جدول‌ها، نقش اندیشگانی، رابطه‌ای و بیانی زبان را درگزینش نام شخصیت‌ها و شکل‌دهی به ژانر حماسی گفتمان می‌نمایانند. سبک نقل قول آزاد غیرمستقیم در شیوۀ‌گزارش اطلاعات، منبع اقتدار گوینده و ساخت‌مندی اجتماعی متن را در تعامل با زمینۀ نژادی مشترک نشان می‌دهد. همچنین، ضمایر ارجاع منسجم‌ترین عامل پیوند زبانی در ساخت گزاره‌های خبری با مرجع هویت‌های کهنه(شناخته‌شده)محسوب میشوند.
زبان و ارتباطات
مهناز طالبی دستنایی؛ ماندانا نوربخش؛ حمیده پشتوان
چکیده
در سال‌های اخیر پژوهش‌های فراوانی درمورد تأثیر سبک‌های مختلف گفتار بر تغییر عناصر نوایی انجام شده است. آواشناسی اجتماعی ترکیب تکنیک‌ها، عناصر و چهارچوب‌های نظری آواشناسی و جامعه‌شناسی را بررسی می‌کند. پژوهش حاضر، در چارچوب مطالعات آواشناسی اجتماعی، تأثیر کاربرد بافت بر میانگین فرکانس پایه، شدت و طول مدت‌زمان جفت‌کلمه‌ها ...
بیشتر
در سال‌های اخیر پژوهش‌های فراوانی درمورد تأثیر سبک‌های مختلف گفتار بر تغییر عناصر نوایی انجام شده است. آواشناسی اجتماعی ترکیب تکنیک‌ها، عناصر و چهارچوب‌های نظری آواشناسی و جامعه‌شناسی را بررسی می‌کند. پژوهش حاضر، در چارچوب مطالعات آواشناسی اجتماعی، تأثیر کاربرد بافت بر میانگین فرکانس پایه، شدت و طول مدت‌زمان جفت‌کلمه‌ها و جفتپاراگرافهای یکسان را در دو بافت مختلفِ مذهبی و غیرمذهبی با استفاده از نرمافزار PRAAT ویرایش 5.4.17 بررسی می‌کند. به این منظور از ده شرکتکنندۀ خانم با میانگین سنی 29 سال خواسته شد تا 8 پاراگراف (4 پاراگراف با بافت مذهبی و 4 پاراگراف با بافت غیرمذهبی) را با حالت سخنرانی بخوانند. هر جفتپاراگراف حاوی یکی از اسم‌‌های موردنظرِ پژوهش (فاطمه، محمد، عباس و حسین) است. هدفْ بررسیِ تفاوت میان میانگین فرکانس پایه (هرتز)، مدت‌زمان (هزارم ثانیه)، و شدت (دسیبل) در کلمههای یکسان اما در دو بافت مذهبی و غیرمذهبی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تمایز میان طول مدت‌زمان جفتکلمههای یکسان در دو بافت مذهبی و غیرمذهبی بهلحاظ آماری معنیدار است، به این معنا که طول مدت‌زمان واژههای موردنظر در بافت مذهبی طولانیتر بوده است.
تحلیل گفتمان
فاطمه فروغان گرانسایه؛ امیرسعید مولودی؛ علیرضا خرمایی
چکیده
جنسیتگرایی زبانی از گفتمان‌های مطرح در زبانشناسی است. درزبان جنسیتگرا، با استفاده از انتخابهای زبانی، سوگیری و گرایش به یک جنسیت دیده میشود. این مهم در آثار غیرایرانی با ابزارهای پیکره‌ای بهطور گسترده مطالعه شدهاست اما در زبان فارسی کاری پیکرهبنیاد در این زمینه انجام نگرفته است. در اثر حاضر جنسیتگرایی ...
بیشتر
جنسیتگرایی زبانی از گفتمان‌های مطرح در زبانشناسی است. درزبان جنسیتگرا، با استفاده از انتخابهای زبانی، سوگیری و گرایش به یک جنسیت دیده میشود. این مهم در آثار غیرایرانی با ابزارهای پیکره‌ای بهطور گسترده مطالعه شدهاست اما در زبان فارسی کاری پیکرهبنیاد در این زمینه انجام نگرفته است. در اثر حاضر جنسیتگرایی زبانی در ساختواژۀ زبان فارسی براساس نظریۀ بیکر (۲۰۰۶، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۷) بهصورت پیکرهبنیاد در نسخۀ دو پیکرۀ همشهری بررسی شدهاست. بدین منظور واژگان حاوی تکواژ مرد و زن به‌عنوان نمایندگان جنسیت مذکر و مؤنث با ابزارهای پیکره‌ای فراوانی و واژهنمایی در نرمافزار اَنتکانک بررسی شده‌اند. دادهها پس از ویرایش، ارزشگذاری معنایی شده و با آزمون‌های آماری موردمطالعه قرار گرفتهاند. درنهایت اطلاعات حاصل از پیکره شواهدی از وجود جنسیتگرایی در بخش ساختواژۀ زبان فارسی نوشتاری معاصر را نشان می‌دهد؛ به نظر میرسد در زبان فارسی تمایل به ساخت واژه از تکواژ مرد نسبت به تکواژ زن بیشتر است و در هنگام ساخت واژگان، خصیصههای مثبت با تکواژ مرد و خصیصههای منفی با تکواژ زن بازنمایی میشود. این اثر با مشخص نمودن تظاهر هر جنسیت در زبان فارسی بهنوبۀخود می‌تواند گوشهای از دیدگاه جامعۀ ایرانی را به هر جنسیت نمایان سازد و از این آسیب اجتماعی جلوگیری نماید.
زبان و ارتباطات
زهرا جهانبانی؛ فریده حق بین
چکیده
جستار حاضر با هدف بررسی انتقادی دو روزنامه از ایران و پاکستان (روزنامة فارسیزبان همشهری و اردوزبان جنگ) و آشکارساختن مواضع هیأت تحریریه و ناشران این دو روزنامه به‌عنوان نمایندگان دو دیدگاه سیاسی متضاد نسبت به بحران یمن، نگاشته شده است. بدینمنظور،88 خبر از روزنامۀ ایرانی همشهری و 88 خبر از روزنامة پاکستانی جنگ بصورت تصادقی ...
بیشتر
جستار حاضر با هدف بررسی انتقادی دو روزنامه از ایران و پاکستان (روزنامة فارسیزبان همشهری و اردوزبان جنگ) و آشکارساختن مواضع هیأت تحریریه و ناشران این دو روزنامه به‌عنوان نمایندگان دو دیدگاه سیاسی متضاد نسبت به بحران یمن، نگاشته شده است. بدینمنظور،88 خبر از روزنامۀ ایرانی همشهری و 88 خبر از روزنامة پاکستانی جنگ بصورت تصادقی انتخاب و با استفاده از مدل کنشگران اجتماعی ونلیوون (2008) بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که همشهری، عربستان را بیشتر با مؤلفههای فعالسازی، ارزشدهی منفی و مکانمداری بازنمایی می‌کند تا با متجاوز و جنایتکار قلمدادکردنِ عربستان، آن را کنشگر فعالی که عامل جنگ و خونریزی است، نشان دهد. از سویدیگر، یمن را بیشتر با مؤلفههای منفعلسازی، مجموعهارجاعی و پیوندزدن بازنمایی می‌کند تا اتحاد و پیوند بین دولت و مردم یمن رانشان دهد؛ همچنین، اتحاد بین حکومت شیعی و مردم یمن را بهصورت کنشگران منفعلی که مظلوم و موردِ حمله هستند و کشتهها و زخمیهای زیادی دادهاند بازنمایی می‌کند. روزنامة جنگ هر دو کنشگر عربستان و یمن (دولت مورد حمایت عربستان) را بیشتر با مؤلفههای فعالسازی، مکانمداری و مجموعهارجاعی و حوثیها (شیعیان) را بیشتر با مؤلفة ارزشدهی منفی تحت عنوان شورشی و پیکارجو بازنمایی می‌کند. همچنین، بهمنظور پنهانسازی جانبداری آشکار از اقدامات عربستان، آن را مکرراً با مؤلفة ابزارمداری و مکانمداری بازنمایی می‌کند تا بدینوسیله از آن سلب مسئولیت شود.
