مقاله پژوهشی
گویششناسی
سید محمد حسینی معصوم؛ رضا حیدری زادی
چکیده
در سال 1960، مورگنستیرنه فرضیة وجود گویشی باستانی در جنوب ایران (در کنار فارسی باستان) را مطرح کرد. او تفاوتهای گویشی واژة شپش در استان فارس، به ویژه تفاوت آن در گویش کلیمیان و گویش لارستانی در برابر دیگر گویشهای فارس و گویشهای لُری را یکی از شواهد این تحول دانست. در سال 1382، رضایی باغبیدی شواهدی مطرح نمود که گویش شیرازی قدیمِ ...
بیشتر
در سال 1960، مورگنستیرنه فرضیة وجود گویشی باستانی در جنوب ایران (در کنار فارسی باستان) را مطرح کرد. او تفاوتهای گویشی واژة شپش در استان فارس، به ویژه تفاوت آن در گویش کلیمیان و گویش لارستانی در برابر دیگر گویشهای فارس و گویشهای لُری را یکی از شواهد این تحول دانست. در سال 1382، رضایی باغبیدی شواهدی مطرح نمود که گویش شیرازی قدیمِ بهجامانده در دیوان شاعران شیرازی، بازماندهای از گویشی قدیمتر است که پیشینة آن به دورة باستان میرسد. مبنای نظر او بقای صامت “Ө” باستانی جنوب ایران در گویش قدیم شیراز، برخلاف تبدیل آن به“s” در زبان فارسی میانه است. پیشتر و برخلاف آنها، بنابر نظر هنینگ (1934) تحول“s” به “Ө” در دورهای متاخر از دورة میانه رخ دادهاست که اثر آن در گویش شیرازی قدیم و فارسی میانة مانوی باقی است. در این پژوهش، شواهدی از ابدال“s” به “Ө” در بعضی زبانها و گویشهای ایرانی همسو با نظر هنینگ ارائه میشود که بیشتر در تقابل با نظر مورگنستیرنه است. شواهدی که در این پژوهش ارائه میشود نشان میدهد که پذیرفتن فرضیه وجود گویشی باستانی غیر از فارسی باستان در شیراز یا فارس با تردید و سوالهایی مواجه است که بیپاسخ ماندن آنها فرضیه هنینگ را قوت میبخشد و برعکس، فرضیههای مورگنستیرنه و رضایی باغبیدی را با سؤال و فرضهای دیگری مواجه میسازد.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
فیروزه اصغری
چکیده
خشونت کلامی یکی از موضوعات اصلی در حوزه مطالعات زبانشناسی اجتماعی است. پژوهش کیفی حاضر به مطالعه ابعاد خشونت کلامی جنسیتمحور در محیط کار بر اساس دیدگاه کالپپر پرداخته است. مشارکتکنندگان در پژوهش کارکنان زن شاغل در ادارات شهر تهران هستند که بر اساس نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته ...
بیشتر
خشونت کلامی یکی از موضوعات اصلی در حوزه مطالعات زبانشناسی اجتماعی است. پژوهش کیفی حاضر به مطالعه ابعاد خشونت کلامی جنسیتمحور در محیط کار بر اساس دیدگاه کالپپر پرداخته است. مشارکتکنندگان در پژوهش کارکنان زن شاغل در ادارات شهر تهران هستند که بر اساس نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شدند و پس از مقولهبندی بر اساس نظریة اجتماعی شناختی کالپپر بهعنوان یک رویکرد پسامدرن مورد تحلیل قرار گرفتند. یافتههای پژوهش نشاندهنده اشکال متفاوتی از خشونت در قالب خشونت کلامی آشکار و پنهان است که توسط مردان به شکل تحقیر، توهین، شماتت، تهدید، لاس زدن و محبت کاذب خود را آشکار ساخته است. بر اساس یافتهها استفاده از خشونت کلامی توسط مردان هدفمند، تعمدی وآگاهانه و درک زنان از خشونت کلامی بیادبانه، خصمانه و آزاردهنده است. نجارب زنان در پژوهش حاضر نشان میدهد که خشونت کلامی جنسیتمحور در محیط کار، استفاده هدفمند و منفعتطلبانه مردان از کلیشههای جنسیتی برای تهدید و تخریب وجهه زنان، ، حفظ و ارتقای وجهه مردانه، کامیابی و منفعت جنسی و درعینحال منفعت شغلی در رقابت با زنان در محیط کار است. نتایج پژوهش نشان میدهد که «زبان» چگونه متأثر از هنجارهای اجتماعی و کلیشههای جنسیتی، بافت، احساسات و امیال فردی میتواند فراتر از ابزار ارتباطی به ابزاری هدفمند برای خشونت کلامی در محل کار تبدیل شود.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
حامد مولایی کوهبنانی؛ ابوذر اورکی؛ افسانه بهرام نژاد
چکیده
ضربالمثلها ریشه در فرهنگ هر زبانی داشته و در نتیجه میتوان آنها را یکی از معیارهای سنجش عناصر اصلی زبان دانست. پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی میزان کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی برپایۀ نظریۀ برلین و کی (1969) است تا نتایج آن معیاری برای سنجش پژوهشهای ردهشناختی در رابطه با رنگواژههای ...
بیشتر
ضربالمثلها ریشه در فرهنگ هر زبانی داشته و در نتیجه میتوان آنها را یکی از معیارهای سنجش عناصر اصلی زبان دانست. پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی میزان کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی برپایۀ نظریۀ برلین و کی (1969) است تا نتایج آن معیاری برای سنجش پژوهشهای ردهشناختی در رابطه با رنگواژههای اصلی این دو زبان باشد. نظریۀ برلین و کی (1969) بهعنوان بارزترین رویکرد همگانیگرای رنگواژهها بیان میکند که سلسلهمراتبی از 11 رنگواژۀ جهانی وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان داد که علیرغم وجود تفاوتهای جزئی در سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی جهانی، سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی فارسی و سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی انگلیسی با سلسلهمراتبهایی که در پژوهش حاضر برای کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی معرفی شد، میتوان شباهتهای قابل توجهای را هم در تعداد و هم در ترتیب آنها مشاهده کرد. در نتیجه، مشخص میشود که رنگواژههایی که براساس نظریۀ برلین و کی بهعنوان رنگواژههای اصلی این دو زبان معرفی شدهاند، از دیرباز در فرهنگ این دو زبان نیز پرکاربرد و به نوعی بینشان بودهاند و وارد ساختار ضربالمثلها شدهاند. تحلیل مقابلهای نیز نشان داد که اگرچه از مجموع 11 رنگواژۀ جهانی، 8 رنگواژه در ضربالمثلهای فارسی و 10 رنگواژه در ضربالمثلهای انگلیسی به کار رفتهاند، اما سلسلهمراتب رنگواژههای موجود در برلین و کی (1969) شباهت دارد.
مقاله پژوهشی
زبان و فرهنگ
نگار داوری اردکانی؛ مریم پورنوروز؛ فرشته باقری؛ مرضیه کلانتری
چکیده
بیش از دو دهه است که در آموزش زبان خارجی، فرهنگ به عنوان مهارت پنجم تدریس میشود. تعارف راهبردی ارتباطی است که فارسیآموزان خارجی در اولین مواجهات خود با زبان فارسی با آن روبهرو میشوند و نداشتن دانش و مهارت فهم و به کارگیری آن میتواند منجر به سوء ارتباط شود. مروری بر برخی از رایجترین کتابهای آزفا نیاز به یک زیرساخت زبانی و ...
بیشتر
بیش از دو دهه است که در آموزش زبان خارجی، فرهنگ به عنوان مهارت پنجم تدریس میشود. تعارف راهبردی ارتباطی است که فارسیآموزان خارجی در اولین مواجهات خود با زبان فارسی با آن روبهرو میشوند و نداشتن دانش و مهارت فهم و به کارگیری آن میتواند منجر به سوء ارتباط شود. مروری بر برخی از رایجترین کتابهای آزفا نیاز به یک زیرساخت زبانی و آموزشی برای آموزش تعارف را نشان می دهد. مقاله حاضر تلاشی است در جهت فراهم آوردن این زیرساخت از طریق ترسیم تصویر نسبتا منسجمی از موقعیتها، کارکردها و ساختارهای زبانی تعارفات روزمرۀ فارسیزبانان بومی. در این تتبع پیکره تعارفات فراهم آمده توسط کلانتری ( 1398) در چهارچوب طرح ادب و تعارف کوتلاکی(۱۳۹۷) بررسی شد. در مجموع 9 موقعیت پرکاربرد تعارف شامل آغاز دیدار/ مکالمه، پذیرایی، درخواست و پرسش، سپاسگزاری، همدلی و همدردی، تمجید و تشویق، داد و دهش، حضور و غیاب، آمد و رفت و پایان دیدار تشخیص داده شد. سپس کارکردهای هر موقعیت مشخص و سازوکارهای زبانی بیان تعارفات نیز جستجو شد. این پژوهش گامی مقدماتی به سوی تدوین دستور تعارف برای بهرهگیری در تهیه و تدوین کتابهای آموزش زبان فارسی است و طبعا در تسهیل آموزش و یادگیری تعارف تاثیر گذار است.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
سولماز ملت دوست؛ محمد رضا احمدخانی؛ حمیدرضا شعیری؛ علی کریمی فیروز جایی
چکیده
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی تنوعات گونهای زبانها و گویشهای ایرانی، برکاربرد تنوعات گونهای نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیتهای شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرار گرفته است. محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به گونههای زبانی متفاوت ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی تنوعات گونهای زبانها و گویشهای ایرانی، برکاربرد تنوعات گونهای نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیتهای شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرار گرفته است. محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به گونههای زبانی متفاوت را با درنظرگرفتن متغیرهای مستقل اجتماعی سطح مالی و شغل به تصویر کشیده اند. ابزار بهکارگرفتهشده، پرسشنامه محقق ساخته به شیوه پیمایشی و مصاحبه است. در این پژوهش میدانی، دادههای زبانی از 314 شرکتکننده بهصورت نیمه تصادفی از جامعه زبانی مهاجرین در شهر تهران، دارای اصالتهای زبانی ترکی، لکی، کردی، بلوچی و مازندرانی و نیز گویشهای مشهدی، لری، همدانی، اصفهانی و یزدی گردآوریشدهاند. برای دریافت نتایج آماری از مقیاس لیکرت، آلفای کرونباخ، ارزش p-value ، آزمون تک بعدی تی استیودنت استفاده شدهاست. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کاربرد گونه های غیرمعیار در بازنشستگان بیش از دیگر مشاغل است و به لحاظ سطح مالی، طبقه ضعیف بیشترین کاربرد گونه غیرمعیار را دارند. در نهایت 83/54 درصد از گویندگان گونههای زبانی در تهران، در گفتار روزانه در جامعه از گونه معیارزبان استفاده کردهاند. مهاجرین نسل اول کاربرد گونه زبانی غیر معیار بیشتری نشان دادهاند.