با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار آموزش زبان فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 دانشجوی دکتری آموزش زبان فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

یکی از عوامل مؤثر در کیفیت تدریس مدرسان بررسی دلایل کارگریزی تبلور یافته در گفتمان آنان است که عطف به ارتباط زبان و فرهنگ می‌توان آن را از طریق فرهنگ‌کاوی زبان  بررسی کرد. ازاین‌رو، در پژوهش کیفی حاضر با هدف بررسی زباهنگ کارگریزی مدرسان، با 101 نفر از مدرسان شهر مشهد (66 زن و 35 مرد) در بازۀ سنی 21 تا 58 سال و مشغول به تدریس در مقاطع مختلف، مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته به صورت برخط انجام شد و با اشباع پاسخ‌ها، داده‌ها بر مبنای الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ بررسی شد. نتایج نشان داد زباهنگ کارگریزی بیشتر در موقعیت‌های خصوصی و غیررسمی با اهدافی نظیر طفره‌رفتن از انجام وظیفه، بی‌مسئولیتی، اعتراض نسبت به حقوق و امکانات، بی‌انگیزگی، تحمیل نظر، منفعت‌طلبی و تبرئه کردن خود با لحن‌های طعنه‌آمیز، جدی، دلسوزانه، صمیمانه، نصیحت‌آمیز، ناامیدانه، معترضانه، بی‌اعتنا و ترغیبی میان مدرسان کاربرد دارد و آگاهی آنان نسبت به این زباهنگ در سطح درون‌آگاهی و هیجانشان نسبت به آن منفی است. همچنین این زباهنگ نمایانگر فرهنگ سهل‌گیری، جهت‌گیری‌های کوتاه‌مدت، غیرمستقیم‌گویی و جمع‌گرایی در جامعۀ مدرسان است که عدم کنترل آن موجب رواج این الگوها در جامعه می‌گردد. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند به مسئولان نظام آموزشی در رفع دغدغه‌های مدرسان، در داشتن یک نظام آموزشی پویا یاری رساند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابراهیمی، شیما و جهانی، زهرا. (1401). بررسی نقش زباهنگ‌های آموزشی در تدریس زبان و ادبیات فارسی (مطالعۀ موردی دانش‌اندوزی). آموزش‌پژوهی، 8(32)، 33-49.
ابراهیمی، شیما و جهانی، زهرا. (1400). الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ روشی مؤثر در معرفی فرهنگ ایرانیان به غیرفارسی‌زبانان (مطالعۀ موردی: زباهنگ مرگ‌اندیشی در شاهنامۀ فردوسی). پژوهشنامۀ آموزش زبان فارسی  به غیرفارسی‌زبانان، 10(2)، 105-135.
پناهی، زهرا، مؤمن، زهرا و صالحی، کیوان. (1397). بازنمایی علل کاهش انگیزه شغلی معلمان در انجام فعالیت‌های حرفه‌ای: یک مطالعۀ پدیدارشناختی. پژوهش در تربیت معلم، 2(4)، 71-107.
پوریزدان‌پناه کرمانی، فائزه. (1399). بررسی جامعه‌شناختی زباهنگ مدرک‌ستایی و کاربرد گفتمانی آن در زبان فارسی، مطالعات زبان و ترجمه، 53(4)، 61-98.
پیش‌قدم، رضا. (1391). معرفی «زباهنگ» به‌عنوان ابزاری تحول‌گرا در فرهنگ‌کاوی زبان. زبان و ترجمه، 45(4)، 47-62.
پیش‌قدم، رضا و ابراهیمی، شیما. (1400). معرفی مفهوم زباهنگ آموزشی: موردی از برچسب‌زنی. فصلنامه تعلیم و تربیت، 37(3)، 29-53.
پیش‌قدم، رضا و ابراهیمی، شیما. (1401 الف). بررسی زباهنگ دل‌نگرانی برای دیگران در ایرانیان: از هیچ‌دلی تا فرادلی. زبان‌پژوهی.
پیش‌قدم، رضا و ابراهیمی، شیما. ( 1401ب). معرفی زینتگری زبانی: رویکردی نوین فراتر از توانش ارتباطی. جستارهای زبانی، 13(1)، 1-28.
پیش‌قدم، رضا، ابراهیمی، شیما و العبدوانی، تقی. (1401). طراحی و هنجاریابی پرسشنامۀ انرژی معلم: گامی به سوی فرادلی. مطالعات زبان و ترجمه، 56(1)، 1-38.
پیش‌قدم، رضا، ابراهیمی، شیما، شعیری، حمیدرضا، و درخشان، علی. (1400). معرفی «زباهیجان» به‌عنوان حلقۀ مفقودۀ قوم‌نگاری ارتباط: مکمل الگوی SPEAKING هایمز. جستارهای زبانی، 12(1)، 1-41.
پیش‌قدم، رضا، و عطاران، آتنا. (1392). نگاهی جامعه‌شناختی به کنش گفتاری «قسم»: مقایسه زبان‌های فارسی و انگلیسی. مطالعات زبان و ترجمه، 46(4)، 25-50.
پیش‌قدم، رضا و عطاران، آتنا. (1395). گفتمان‌شناسی «قسمت» در زبان و فرهنگ مردم ایران. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 17(35)، 129-149.
پیش‌قدم، رضا، فیروزیان پوراصفهانی، آیدا، و طباطبائی فارانی، سحر. (1396). واکاوی عبارت «ناز کردن» و ترکیب‌های حاصل از آن در زبان فارسی در پرتو الگو «هَیَجامَد». مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 18(39)، 67-15.
پیش‌قدم، رضا و وحیدنیا، فاطمه. (1394). کاربردهای «دعا» در فیلم‌های فارسی و انگلیسی در پرتو الگو هایمز. جستارهای زبانی، ۷(28)، 53-72.
جاجرمی، هانیه. (1401). بررسی زباهنگ دل‌نگرانی معلم: موردی از مدرسان زبان انگلیسی در مؤسسات آموزش زبان. مطالعات زبان و ترجمه،
جهانی، زهرا، ابراهیمی، شیما و بامشکی، سمیرا. (1400). آسیب‌شناسی و تحلیل محتوای کتاب‌های تاریخ زبان فارسی در پرتو الگوی هَیَجامَد. مطالعات زبان و ترجمه، 54(2)، 89-122.
حبیبی، مهتاب. (1399). بررسی علل کارگریزی و راهکارهای جلوگیری از آن در بین کارکنان شهرداری رشت (پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام نور، گیلان، ایران.
شاکری، ملیحه و اسماعیلی شاد بهرنگ. (1398). آزمون نقش میانجی هوش عاطفی در رابطه بین سرمایه روانشناختی و کارگریزی شغلی. رویش روان‌شناسی، 8(7)، 1-8.
شریف، سعیده، غفوری، آرزو و صالحی، کیوان. (1399). واکاوی مسائل شغلی معلمان آموزش و پرورش. پژوهش در تعلیم و تربیت، 3(4)، 39-68.
شول، صدیقه. (1392). واکاوی علل کم کاری کارکنان سازمان‌های دولتی ایران (پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
شیبانی تذرجی، صدیقه. (1391). نقد و ارزیابی وضعیت موجود نظام آموزش و پرورش در کشور. ارائه شده در کنگرۀ پیشگامان پیشرفت، کرمان، ایران.
طاهری، مصطفی، عزیزی، ایمان و مظفریان، محمود. (1394). بررسی نقش هوش عاطفی در کاهش کارگریزی اجتماعی کارکنان (مورد مطالعه: سازمان‌ها و ادارات دولتی شهرستان رستم). اولین کنفرانس بین‌المللی حسابداری، مدیریت و نوآوری در کسب و کار، گیلان، ایران
غلامی نوقاب، محمدحسین، پورشافعی، هادی و شاه‌طالبی حسین‌آبادی، بدری. (1397). بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر رشد حرفه‌ای معلمان. رهبری و مدیریت آموزشی، 12(1)، 167-181.
فتح‌اله‌‌زاده، رضا، قورچیان، نادرقلی، باقری، مهدی و جعفری، پریوش. (1398). فراترکیب عوامل مؤثر بر انگیزش شغلی: در جستجوی الگوی انگیزش اعضای هیئت علمی. مدیریت آموزشی، 11(2)، 54-66.
محمدی، بیوک. (1373). الگوهای فرهنگی خاموش. نامۀ اجتماعی، 7(7)، 304-312.
مؤذن جمشیدی، میرهادی، حسن‌زاده، محمدصادق و مرادی نصرآباد، ندا. (1396). بررسی تأثیر رفتار شهروندی سازمانی در کارگریزی اجتماعی(مورد مطالعه: ادارۀ کل راه و شهرسازی کرج. مدیریت فرهنگ سازمانی، 15(4)، 811-832.
مقصودی، مجتبی. (1399). بازنگری زباهنگ احترام‌محوری در سایۀ ادب اجتماعی با تحلیل پیکرۀ گفتمان شفاهی بر اساس الگوی هایمر. جستارهای زبانی، 12(2)، 385-419.
Clement, M. (2017). Why combatting teachers’ stress in everyone’s job, the clearing house? Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 90(4), 135-138.
Halliday, M. A. K. (1975). Learning how you mean: Explorations in the development of language. Edward Arnold.
Halliday, M. A. K. (1994). An introduction to systemic functional grammar (2nded.). Edward Arnold.
Hasanzadeh, S., & Shakeebaee, G. (2023). Use of cultulings in business communication: A case of flattery. Journal of Business, Communication & Technology, 2(1), 51-63.
Hofstede, G. (1983). National cultures in four dimensions: A research-based theory of cultural differences among nations. International Studies of Management & Organization, 13(1-2), 46-74.
Hofstede, G. (2001). Cultures consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. SAGE publications.
Hymes, D. (1967). Models of interaction of language and social setting. Journal of Social Issues, 3(32), 8-28.
Karadal, H., & Saygın, M. (2013). An investigation of the relationship between social loafing and organizational citizenship behavior. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 99(1), 206-215.
Minkov, M., & Hofstede, G. (2013). Cross-cultural analysis: The science and art of comparing the world's modern societies and their cultures. SAGE publication.
Murati, R. (2015). The role of the teacher in the educational process. The Online Journal of New Horizons in Education, 5(2), 75-78.
Pines, A. M., & Aronson, E. (1988). Career burnout: causes and cures. Free Press.
Pishghadam, R., & Ebrahimi, S. (2020). Cultuling: A novel approach to examine Iranian's cultural meme. Amazon Publications Inc.
Pishghadam, R., Ebrahimi, S., & Derakhshan, A. (2020). Cultuling analysis: A new methodology for discovering cultural memes. International Journal of Society, Culture, and Language, 8(2), 17-34.
Pishghadam, R., Derakhshan, A., & Ebrahimi, S. (2022).  Cultuling analysis of “devaluation” in the Iranian culture. Language Related Research, 12(5), 1-25.
Pishghadam, R., Derakhshan, A., Jajarmi, H., Tabatabaee Farani, S., & Shayesteh, S. (2021). Examining the role of teachers’ stroking behaviors in EFL learners’ active/passive motivation and teacher success. Frontiers in Psychology, 12, 1-17.
Resager, K. (2006). Language and culture. Multilingual Matters LTD.
Sarfo, E. (2011). Variations in says of refusing requests in English among members of a college community in Ghana. African Nebula, 3, 1-15.
Vygotsky, L. (1978). Mind in society. Presidents and Fellows of Harvard College.
Vygotsky, L. (1986). Thought and language. MIT Press.
Whorf, B. (1956). Language, thought and reality: Selected writing of Benjamin Lee Whorf. Cambridge Press.