با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‌شناسی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان

2 استادیار مترجمی زبان انگلیسی ، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان

3 کارشناس‌ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان

چکیده

ضرب­المثل­ها ریشه در فرهنگ هر زبانی داشته و در نتیجه می‌توان آن­ها را یکی از معیارهای سنجش عناصر اصلی زبان دانست. پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی میزان کاربرد رنگ‌واژه­ها در ضرب­المثل­های فارسی و انگلیسی برپایۀ نظریۀ برلین و کی (1969) است تا نتایج آن معیاری برای سنجش پژوهش­های رده­شناختی در رابطه  با رنگ­واژه­های اصلی این دو زبان باشد. نظریۀ برلین و کی (1969) به‌عنوان بارزترین رویکرد همگانی­گرای رنگ­واژه­ها بیان می­کند که سلسله­مراتبی از 11 رنگ­واژۀ جهانی وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان داد که علی‌رغم وجود تفاوت­های جزئی در سلسله­مراتب رنگ‌واژه‌های اصلی جهانی، سلسله­مراتب رنگ­واژه­های اصلی فارسی و سلسله­مراتب رنگ­واژه­های اصلی انگلیسی با سلسله‌مراتب­هایی که در پژوهش حاضر برای کاربرد رنگ­واژه­ها در ضرب­المثل­های فارسی و انگلیسی معرفی شد، می­توان شباهت­های قابل توجه­ای را هم در تعداد و هم در ترتیب آن­ها مشاهده کرد. در نتیجه، مشخص می­شود که رنگ­واژه­هایی که براساس نظریۀ برلین و کی به‌عنوان رنگ­واژه­های اصلی این دو زبان معرفی شده­اند، از دیرباز در فرهنگ این دو زبان نیز پرکاربرد و به نوعی بی­نشان بوده­اند و وارد ساختار ضرب‌المثل‌ها شده­اند. تحلیل مقابله­ای نیز نشان داد که اگرچه از مجموع 11 رنگ­واژۀ جهانی، 8 رنگ­واژه در ضرب­المثل­های فارسی و 10 رنگ­واژه در ضرب­المثل­های انگلیسی به کار رفته‌اند، اما سلسله­مراتب رنگ­واژه­های موجود در ‌ برلین و کی (1969) شباهت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

منابع
ابراهیمی، بهروز. عامری، حیات. ابوالحسنی چیمه، زهرا (1397). «استعاره­های مفهومی عشق در ایینه ضرب­المثل­های فارسی، انگلیسی و ترکی». فرهنگ و ادبیات عامه. دوره 4. شماره 20. صص 23-48.

استاجی، اعظم (1386). «بررسی ساختواژی نام رنگ­ها در زبان فارسی». مجموعه مقالات هفتمین همایش زبان­شناسی ایران. صص 124- 140.

افشار، ایرج (1378). «گونه­های رنگ در زبان فارسی». مجله زبان‌شناسی. دوره 14. شماره 2. صص 2-9.
پورحسینی، سمانه (1393). اصطلاحات از طریق رنگ­ها. تهران: جنگل.
حبیبیان، سیمین. آریان­پور، منوچهر ( 1378). هزار و یک مثل فارسی و انگلیسی. تهران: نشر علم.
جراحی، امیر. امانی­تهران، محمد. گرجی­کندی، سعیده (1390). «مروری بر دسته­بندی و نام­گذاری رنگ­ها». علوم و فناوری رنگ. دوره 5. شماره 3. صص 175-188.
ذوالفقاری، حسین (1392). فرهنگ بزرگ ضرب­المثل­های فارسی. تهران: علم.
زارعی، معصومه (1401). «هزار و ششصد رنگ‌واژه در زبان فارسی، علم زبان». دوره 7. شماره 44. صص 20-42.
زاهدی کیوان، ذهاب ناظوری سمیرا (۱۳۹۰). «نام‌اندام­های حوزۀ سر در ضرب­المثل‌ها و حِکَم فارسی و انگلیسی: تحلیل شناختی پیکره-بنیاد فرهنگی». تازه‌های‌علوم شناختی. ۱۳ (۴). صص۱-۱۸.
زندی، بهمن. بحرینی، مسعود، سبزواری، مهدی. مهدی‌بیرقدار، راضیه (1397). «بررسی اجتماعی - شناختی تابو و حسن تعبیر در ساختارهای عبارات، اصطلاحات و ضرب­المثل­های فارسی و انگلیسی». جستارهای زبانی. دوره دوم. شماره 6. صص 317-334.
ژاله­خاکی، لیلا (1393). «مقایسۀ کاربرد رنگ­واژه­ها در هفت‌پیکر نظامی گنجوی و بخش اساطیری شاهنامه». پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام­نور تهران.
صامت­جوکندان، سجاد (1393). «استعاره­های مفهومی عواطف در حوزه رنگ در زبان فارسی؛ تحلیلی شناختی و پیکره­بنیاد». پازند. سال دهم. شماره 37. صص 97-117.
صراحی, محمد­امین. (1393). «رویکردی رده‌شناختی به استعاره‌های مربوط به رنگ در زبان فارسی». زبان پژوهی. دوره 6. شماره 11. صص 97-118.
علیزاده صحرایی، مجتبی و راسخ مهند، محمد. (1395). «رنگ‌واژه‌های اصلی در زبان فارسی». زبان پژوهی. 8(19). صص ۱۲۳-147.

قاضی­زاده، خلیل. نجفی، آزاده (1388). «تحلیل مقابله­ای ضرب‎المثل‎های انگلیسی و فارسی از نظر معنایی و واژگانی». مطالعات ترجمه. دوره 1. شماره 28. صص 28-45.

کشاورز باقری، زهرا (1396). فرهنگ جامع ضرب­المثل­های فارسی، تهران: بهزاد.
گرجیان، بهمن و نیسی، هدی (1390). «ترجمۀ تطبیقی ضرب‌المثل­های انگلیسی و فارسی از لحاظ زبان­شناسی». نشریة مطالعات ادبیات تطبیقی. 2 (19). صص 1-22.
محقق، مهدی (1386). «پنجاه ضرب­المثل مشترک در زبان­های عربی، فارسی و انگلیسی». ادبیات تطبیقی. شماره 2، صص 123-133.
منصوری، مهرزاد (1375). «بررسی رنگ­واژه­ها در زبان فارسی». مجلة زبان­شناسی. دوره 13. شماره 2. صص 105-115.
Al-Rasheed, A., Al-Mohimeed, N., & Davies. I. (2013). Berlin and Kay’s theory of color universals and linguistic relativity: The case of Arabic. Journal of Modern Education Review. 3(5), 366–386.
Androulaki A., Gômez-Pestaña N., Mitsakis, C., Lillo Jover J., Coventry K., & Davies I. R. L. (2006). Basic color terms in modern Greek: Twelve terms. Journal of Greek Linguistics,7 (14), 3-46.
 
Berlin, B., & Kay, P (1969). Basic color Terms: their universality and evolution. Berkeley: University of California.
Conklin, H. C (1955). Language in culture and society. New York: Harper & Row.
Davis, I. R. L., & Corbett, G. G. (1994). The basic color terms of Russian. Linguistics, 32, 63–89.
Davis, I.R.L., & Corbet, G. (1997). A cross-cultural study of color grouping: Evidence for weak linguistic relativity. British Journal of Psychology, 88, 493-517.
Mider, W. (2004). Proverbs: A handbook. westport: Green wood press.
Moravcsik, E. A. (2013). Introducing language typology. Cambridge University Press.
Mylonas, D. & MacDonald, L. (2015). Augmenting basic colour terms in English. Color Research and Application. 2(12), 74- 99.
Özgen, E., & Davies, I. R. (1998). Turkish color terms: Test of Berlin and Kay’s theory of color universals and linguistic relative. Linguistics, 36(5), 919–956.
 
Pich, J., & Davies, I. (1999). Color term acquisition in Spanish-Catalan children speakers, Children and Learning, 85, 95–112.
Uusküla, M. (2008). Basic color terms in Finno-Ugric and Slavonic languages: Myths and facts. Dissertationes Linguisticae Universitatis Tartuensis, Tartu: Tartu University Press
Woodworth, R. S (I910). The puzzle of color vocabularies. The Psychological Bulletin, 7(I0), 325-334