نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• خدیجه نورانی ¹
• بهمن زندی ²

¹ استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² استاد گروه زباشناسی ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با اتکا بر چارچوب نظری بیمن و تأکید بر اهمیت تفسیر مبتنی بر بافت فرهنگی، به تحلیل زبان ارتباطی ایرانیان از منظر سفرنامه‌نویسان خارجی پرداخته است. روش‌شناسی این مطالعه، کیفی و بر اساس تحلیل محتوای موضوعی سفرنامه‌ها بود. در این راستا، ۳۰ سفرنامه خارجی انتخاب شدند. طبق واحد تحلیل که به زبان گفتگوی ایرانیان اشاره داشتند. داده‌ها با استفاده از چک‌لیست جمع‌آوری و با روش کدگذاری مضاعف همراه با بازبینی همتا تحلیل شدند تا اعتبار و پایایی نتایج تضمین شود. تحلیل داده‌ها نشان داد زبان ارتباطی ایرانیان در دو مقوله کلیدی «تقابل اندرونی/بیرونی» و «سلسله‌مراتب منزلت» و سه مفهوم «تعارف»، «احترام/مودب‌بودگی» و «زرنگی» قابل بررسی است. برخی سفرنامه‌نویسان با شناخت عمیق توانسته‌اند ابعاد فرهنگی و کارکردهای اجتماعی این رفتارها را به درستی بازتاب دهند، اما برخی دیگر به دلیل ناآشنایی با نظام‌های معنایی و طرحواره‌های فرهنگی برداشت‌هایی سطحی یا کلیشه‌ای ارائه کرده‌اند. نتایج پژوهش بر ضرورت رویکرد مبتنی بر بافت فرهنگی در تفسیر روایت‌های سفرنامه‌ای تأکید دارد و نشان می‌دهد بی توجهی به زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند به برداشت‌های ناقص و دور از واقعیت درباره رفتارهای زبانی ایرانیان منجر شود.

کلیدواژه‌ها

• بافت
• فرهنگ
• زبان
• تعارف
• ادب
• سفرنامه

موضوعات

• زبان‌شناسی اجتماعی