نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه آموزشی زبان انگلیسی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران
2 باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان دانشگاه آزاد اسلامی ایران
3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه رازی
چکیده
هدف اصلی این پژوهش درک چگونگی به‌کارگیری زبان برای اعمال ارتباطی (درخواست، عذرخواهی، انتقاد، کنشگری) در فضای دیجیتال ایران، با توجه به محدودیت‌های فرهنگی و سانسور است. روش پژوهش، تحلیل گفتمان کیفی با تمرکز بر نمونه‌های تعاملی کاربران است. داده‌ها از ۲۰۰ نمونۀ عمومی (۱۰۰ فِرِسته و دیدگاه از هر سکو) از فروردین تا آذر ۱۴۰۳، با نمونه‌گیری هدفمند گردآوری شد. تحلیل با به‌کارگیری چارچوب‌های سرل (انواع کنش‌های گفتاری) و براون و لوینسون (راهبردهای ادب) در سه مرحله انجام شد: نخست، شناسایی و طبقه‌بندی کنش‌های گفتاری؛ دوم، تحلیل راهبردهای زبانی (مستقیم و غیرمستقیم) و مؤلفه‌های ادب؛ و سوم، تفسیر گفتمان‌ها با توجه به بافت فرهنگی و فناورانه. یافته‌ها نشان داد کاربران ایرانی بیشتر از راهبردهای غیرمستقیم (۷۲ تا ۸۱ درصد درخواست‌ها و انتقادها) و ادب ترکیبی (سلبی و ایجابی) که تحت تأثیر مفاهیمی مانند «حفظ وجهه» و «تعارف» قرار دارند، بهره می‌برند. تفاوت‌های معناداری بین سکوی «اینستاگرام»، با تمرکز بر اطلاعات دیداری و روابط اجتماعی، و «ایکس»، با ماهیت متنی-خبری، مشاهده شد؛ در «اینستاگرام»، کنش‌های عاطفی و رعایت ادب بیشتر است، در حالی‌که در «ایکس»، تمرکز بر کنش‌های اظهاری و انتقادات صریح‌تر است. این سکو‌ها، علاوه بر این، نقش مهمی در کنشگری اجتماعی-سیاسی و ابراز هویّت کاربران ایفا می‌کنند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)