نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان شناسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران
2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران.
3 دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان
چکیده
ماشین نوشته‌ها به‌عنوان یکی از اشکال رسانه‌های عامیانه، بستری برای بازنمایی دیدگاه‌ها، ارزش‌ها و نگرش‌های اقشار فرودست جامعه، به‌ویژه رانندگان، فراهم می‌سازند؛ اقشاری که معمولاً به رسانه‌های رسمی دسترسی ندارند. این پژوهش با هدف تحلیل انتقادی سازوکارهای مشروعیت‌سازی و مشروعیت‌زدایی در ماشین‌نوشته‌ها، از چارچوب نظری ون‌لیوون (2008) در تحلیل گفتمان انتقادی بهره گرفته است. ماهیت روش‌شناختی این پژوهشِ کیفی، توصیفی-تحلیلی بوده و داده‌ها شامل ۴۸۱۰ ماشین نوشتۀ گردآوری‌شده از سه منبع مکتوب معتبر اتول‌نامه (هادیان طبایی زواره، ۱۳۹۰)، ماشین نوشته‌ها (پارسا، ۱۳۹۰)، و ماشین نوشته‌ها: شعرهای بلاگردان (حمیدی، ۱۳۸۱) است. داده‌ها بر اساس راهبردهای ون‌لیوون مانند اقتدار، ارزیابی اخلاقی، عقلانی‌سازی و اسطوره‌سازی کدگذاری و تحلیل شده‌اند. نتایج نشان داد که ماشین نوشته‌ها، ضمن مشروعیت‌بخشی به گفتمان‌هایی چون دینداری، وطن‌پرستی، خانواده‌دوستی و قانون‌گرایی، به‌طور هم‌زمان در مشروعیت‌زدایی از گفتمان‌هایی چون نابرابری اقتصادی، ناکارآمدی نهادی، تبعیض جنسیتی، مصرف‌گرایی و فقدان اعتماد عمومی نیز نقش ایفا می‌کنند. فراوانی بالای راهبردهایی چون ارزیابی اخلاقی و عقلانی‌سازی نشان داد که این نوشتارها، فراتر از کارکرد زیبایی‌شناسانه، ابزاری مؤثر برای بازتاب و نقد گفتمان‌های مسلط در جامعۀ امروز ایران هستند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)