نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 گروه آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
چکیده
شعارهای مردمی انقلاب اسلامی ایران، به‌عنوان یکی از جلوه‌های زبانی مقاومت و بازنمایی گفتمان اجتماعی، حاوی مضامین متنوعی از فرهنگ عامه هستند که تحلیل آن‌ها می‌تواند به درک ژرف‌تری از سازوکارهای زبانی، ایدئولوژیک و فرهنگی آن دوره بینجامد. هدف این پژوهش، تحلیل زبان عامیانه در شعارها و دیوارنوشته‌های انقلاب اسلامی با تکیه بر نظریه گفتمان قدرت–دانش میشل فوکو و چارچوب سه‌سطحی تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف است. روش پژوهش، کیفی و کمی از نوع توصیفی–تحلیلی است. پیکره مورد بررسی شامل ۳۰۱ نمونه از شعارها و دیوارنوشته‌های دوره انقلاب اسلامی است که بر اساس شش شاخص اصلی فرهنگ عامه (تابو، گفتار محاوره‌ای، اشعار عامیانه، نفرین، باورهای عامه و ضرب‌المثل) تحلیل شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که زبان عامیانه، نه‌تنها وسیله‌ای برای بیان احساسات لحظه‌ای، بلکه ابزاری گفتمانی برای بازتعریف مشروعیت سیاسی و مقاومت فرهنگی بوده است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که مردم، با تصرف زبان عامیانه، نوعی گفتمان مقاومت از پایین را شکل داده‌اند که از طریق آن توانسته‌اند روایت رسمی قدرت را به چالش بکشند. در این گفتمان، زبان بدن، طنز، کودک و زن نیز وارد عرصه سیاست شده و به تعبیر فوکویی، شکل قدرت از پایین را پدید آورده‌اند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)