با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور

2 دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور

3 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور

چکیده

پژوهش حاضر بر مبنای نام‌‏شناسی اجتماعی و با هدف مقایسة نام‌‏گذاری قهوه‏‌خانه‌‏ها با کافی‏‌شاپ‏‌های شهر تهران از دیدگاه هویت‏‌های چندگانه انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی- تحلیلی، با بررسی نام 232 قهوه‏خانه و 296 کافی‏شاپ شهر تهران انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که هویت فردی در نام‏گذاری قهوه‌‏خانه‌‏ها بسیار بیشتر از کافی‌‏شاپ‏‌ها تجلی یافته است. به لحاظ هویت جنسیتی، نام‌‏های مردانۀ ایرانی در قهوه‌‏خانه‌‏ها رواج بیشتری از کافی‏‌شاپ‏‌ها دارد؛ حال آن‏که در نام‏‌گذاری کاف‌ی‏شاپ‌‏ها تمایز جنسیتی بارزی به چشم نمی‏‌خورد. سهم هویت قومی در نام‏‌گذاری هر دو مکان تقریباً یکسان و قابل‏توجه است. از سوی دیگر، نام‌‏های ملی و مذهبی در نام‌‏گذاری قهوه‌‏خانه‌‏ها نقش بیشتری دارند، در حالی که صاحبان کاف‌ی‏شاپ‌‏ها به نام‌‏های ملی توجه بیشتری دارند. همچنین، هویت فراملی حضور معناداری در نام‌‏گذاری کافی‌‏شاپ‌‏های تهران دارد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اشرف نظری، علی،علی حسن‏پور و محسن حسن‏پور (1391). فرهنگ، سیاست نام‏گذاری و بازنمایی هویت: بررسی مجموعه‏های طنز صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در دهة 1380 ه.ش. فصلنامة تحقیقات فرهنگی، دورة 5، شمارة 4، 1-22.
الطائی، علی (1378). بحران هویت قومی در ایران. تهران: نشر شادگان.
جمشیدی‏ها، غلامرضا و مجید فولادیان (1390). بررسی تحولات فرهنگ عمومی در ایران براساس تحلیل نام‏گذاری. فصلنامة انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. دورة 7، شمارة 24، 39-63.
دهخدا، علی اکبر (1377). لغت‏نامه. تهران: موسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
دهشیری، محمدرضا (1379). جهانی شدن و هویت ملی.
فصلنامة مطالعات ملی، دورة 2، شمارة 5، 71-100.
دهقانیان، حمید و کاظم حاجی‏زاده (1394). مکان‏ها، نام‏ها و هویت مکانی: مطالعۀ موردی شهر تهران. معرفت فرهنگی اجتماعی، دورة 6، شمارة 4، 41-62.
رئوفی، محمود (1389). مؤلفه‏های هویت دینی. فصلنامة دین و ارتباطات، دورة هفدهم، شمارة اول و دوم، 91-112.
زندی، بهمن و بهزاد احمدی (1395). نام‏شناسی اجتماعی-شناختی؛ حوزۀ نوین مطالعات میان‏رشته‏ای. فصلنامة مطالعات میان‏رشته‏ای در علوم انسانی، دورة 9، شمارة 1، 99-127.
طیب، محمدتقی و بتول علی‏نژاد (1382).بررسی گرایش‏های جدید نام‏گذاری در اصفهان از دیدگاه زبان‏شناسی. مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورة 2، شمارة 32 و 33، 32-58.
فاضلی، نعمت اله (1392). فرهنگ و شهر؛ چرخش فرهنگی در گفتمان‏های شهری. تهران: تیسا.
فاضلی، نعمت اله (1390). کافی‏شاپ و زندگی شهری. تهران: تیسا.
قادری، حاتم (1386). سویه‏های هویت. تهران: شیرازه.
قلی‏فامیان، علی‏رضا و ماندانا کلاهدوز محمدی (1395). بررسی الگوهای زبانی در نام‏گذاری مراکز کسب و کار شهر تبریز. فصلنامة مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دورة 17، شمارة 33. 109-125.
قنبری عدیوی، عباس (1392). تأثیر مذهب بر نام‏گذاری مردم چهارمحال و بختیاری. دوفصلنامة فرهنگ و ادبیات عامه، دورة 1، شمارة 2، 83-107.
کردی، ناهید و طاهر براتچیان (1393). پخش سریال‏های تلویزیونی ماهواره‏ای و فرهنگ نام‏گذاری مردم. رسانه، دورة 26، شمارة 1، 73-90.
گودرزی، حسین (1385). مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
گودرزی، حسین و مهدی بختیاری (1395). میزان توجه به مؤلفه‏های هویت ملی در نام‏گذاری معابر اصلی شهر تهران. فصلنامة مطالعات ملی، دورة 17، شمارة 1، 53-70.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. مترجم: ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
معتکفی، فرزین و عباسعلایی چهره برق (1393). روزی روزگاری قهوه‏خانه. تهران: انتشارات جهان جام جم.
 نادری، سارا (1392). درآمدی بر روایت زنانه از شهر. تهران: تیسا.
نجاتی حسینی، سیدمحمود و سمیه افشار (1388). تحول نام‏گذاری فرزندان در شهر تهران. پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه (جوان و مناسبات نسلی)، شمارۀ 3، 141-158.
ندیم، مصطفی ( 1384). نظام نام‏گذاری غیررسمی عامه در میان جزیره‏نشینان قشم. نامة انسان‏شناسی، دورة 4 ، شمارة 7، 147-160.
نرسیسیانس، امیلیا (1383). مردم‏شناسی جنسیت. تهران: نشر افکار و سازمان میراث فرهنگی، معاونت پژوهشی، پژوهشکدۀ مردم‏شناسی.
بانک اطلاعات اصناف، لیست چایخانه و قهوه‏خانه‏های سنتی تهران، برگرفته 5/8/1396 از: http://www.irannamayeh.com/ بانک-اطلاعات- اصناف/ چایخانه- و-قهوه-خانه-سنتی ?ispaging=True&page=53&size=50
کتاب اول، برگرفته 16/8/1396 از: http://www.avval.ir/search/ کافی-شاپ
همگردی، لیست قهوه‏خانه‏های تهران، برگرفته 26/9/1396 از: https://hamgardi.com/fa/List/تگ-قهوه-خانه-های-تهران
همگردی، لیست کافی‏شاپ‏های تهران، برگرفته 26/9/1396 از: https://hamgardi.com/fa/List/ تگ-کافی-شاپ-تهران.
 
Aksholakova, A. (2014). Proper name as clue symbol of identity. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 112, 465-471.
Algeo, J., & Algeo, K. (2000). Onomastics as an interdisciplinary study. Names, 48(3/4), 265-274.
Bright, W. (2003). What is a name? Reflections on onomastics. Language and Linguistics, 4(4), 669-681.
Tajfel, H. (1981). Human groups and social categories: Studies in social psychology. Cambridge: Cambridge University Press.