نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نگین عینی ¹
• احمد رضایی ²
• حسن بشیرنژاد ³

¹ دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

² دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

³ استادیار زبان شناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

زبان مازندرانی(گونه‌ی مورد استفاده در استان مازندران )،یکی از زبان‌های کهن ایرانی است،که از گذشته‌های بسیار دور،زبان بومیان ساکن بخشی از مناطق شمالی ایران،بوده است.این زبان،در سال‌های اخیر،به دلیل تحولات اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی و سیاسی،دچار دگرگونی‌های بی‌شمار و کاهش تعداد گویشوران شده است،به طوری‌که اکنون به نظر می‌رسد،گذار زبانی به فارسی،نه تنها در بافت خانواده‌های مازندرانی،بلکه در کاربرد زبان در ادارات، کوچه و خیابان،و..نیز اتفاق افتاده است.هدف از انجام این پژوهش،بررسی جایگاه زبان مازندرانی،از منظر خطرپذیری،بر اساس معیارهای نه‌گانه یونسکو است.بررسی داده‌ها نشان می‌دهد،براساس معیار انتقال بین نسلی زبان،زبان مازندرانی،در سطح 3،یا قطعا در معرض خطر،معیارهای تعداد مطلق گویشوران،نسبت گویشوران در کل جمعیت و حوزه‌های کاربرد زبان،در سطح 2،یا شدیدا در معرض خطر قرار دارد.همچنین،از منظر معیار کاربرد در رسانه و حوزه‌های جدید،معیار آموزش زبان و سوادآموزی و معیار مقدار و کیفیت مستندات،مازندرانی،در پایین‌ترین سطح(درجه صفر)جای گرفته است.بررسی معیار نگرش‌ها و سیاست‌های زبانی دولتی،نشان می‌دهد که مازندرانی،در سطح 3،یا قطعا در معرض خطر قرار دارد.معیار نگرش اعضای جامعه نسبت به زبان مادری،سطح یک و پایین را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• زبان مازندرانی
• خطرپذیری زبان
• الگوهای یونسکو
• نگرش زبانی
• کاربرد زبان
• میزان خطرپذیری زبان

موضوعات

• زبان‌ها، گویش‌ها، و لهجه‌های محلی