مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
حامد مولایی کوهبنانی؛ ابوذر اورکی؛ فائزه ایران پور
چکیده
پژوهش حاضر درصدد است براساس دو معیار زبانشناختی به بررسی جای‌نام کشورهای اروپایی بپردازد. معیار نخست مربوط به تعیین عامل اصلی در نام‌گذاری هر کشور است. به عبارتی، سوال نخست این است که چه عوامل سیاسی، اجتماعی، جغرافیایی، مذهبی و ... در نام‌گذاری کشورهای اروپایی نقش داشته‌اند؟ معیار دوم مربوط به مباحث ترجمه‌شناسی آنها به زبان ...
بیشتر
پژوهش حاضر درصدد است براساس دو معیار زبانشناختی به بررسی جای‌نام کشورهای اروپایی بپردازد. معیار نخست مربوط به تعیین عامل اصلی در نام‌گذاری هر کشور است. به عبارتی، سوال نخست این است که چه عوامل سیاسی، اجتماعی، جغرافیایی، مذهبی و ... در نام‌گذاری کشورهای اروپایی نقش داشته‌اند؟ معیار دوم مربوط به مباحث ترجمه‌شناسی آنها به زبان فارسی بوده است. برای نیل به اهداف و پاسخ به سوال‌های پژوهش، پیکرۀ پژوهش شامل 54 جای‌نام از کشورهای اروپایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش در مورد معیار نخست نشان داد که نام قوم و قبیله تاثیرگذارترین عامل محسوب می‌شود چراکه مجموعا 28 کشور در اروپا براساس نام قوم یا قبیله‌ای که عمدتا نخستین ساکنان آن منطقه جغرافیایی بوده‌اند، نام‌گذاری شده‌اند. علاوه بر این، عواملی همچون منطقه یا ویژگی جغرافیایی، شخص، حیوان، اثر تاریخی و عنصر طبیعی نیز در نام‌گذاری کشورهای اروپایی دخیل هستند. نتایج مربوط به پرسش دوم نشان داد که قرض‌گیری، مهم‌ترین عامل در کاربرد جای‌نام کشورهای اروپایی در فارسی محسوب می‌شود؛ چراکه جای‌نام 44 کشور براساس فرایند قرض‌گیری مستقیم در فارسی کاربرد دارند. پس از قرض‌گیری، فرایندهای ترجمۀ قرضی و ابداع نیز در نحوۀ کاربرد جای‌نام کشورهای اروپایی در فارسی دخیل بوده‌اند.
مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
مرتضی دستلان
چکیده
هدف از این مطالعه تبیین رابطۀ نامگان -بعنوان ذخیره‌گاه نام‌های خاص- با واژگان ذهنی و همچنین پدیدۀ نام‌عنوانی بعنوان سازوکاری برای تبدیل نام‌های خاص به واژه‌های عام، از منظر نام‌شناسی شناختی است. این مطالعه از نوع تحقیقات توصیفی مبنایی است که به روش کتابخانه‌ای به گردآوری داده‌ها پرداخته است و به دنبال یافتن پاسخی برای این سئوالات ...
بیشتر
هدف از این مطالعه تبیین رابطۀ نامگان -بعنوان ذخیره‌گاه نام‌های خاص- با واژگان ذهنی و همچنین پدیدۀ نام‌عنوانی بعنوان سازوکاری برای تبدیل نام‌های خاص به واژه‌های عام، از منظر نام‌شناسی شناختی است. این مطالعه از نوع تحقیقات توصیفی مبنایی است که به روش کتابخانه‌ای به گردآوری داده‌ها پرداخته است و به دنبال یافتن پاسخی برای این سئوالات است که آیا پدیدۀ نام‌عنوانی در زبان فارسی فعال است و در صورت مثبت بودن جواب، در قالب چه فرایندهایی به تولید واژه‌های عام می‌پردازد. چارچوب نظری این مطالعه مبتنی بر نظریات بارسلونا (2003) در تبیین نقش مجاز مفهومی در شکل‌گیری نام‌های خاص و بازطبقه‌بندی آنها بعنوان اسم عام و همچنین الگوی پیشنهادی گلوکسبرگ و کیسر (1990) تحت عنوان الگوی طبقه-شمولِ درک استعاره‌های مفهومی است. بررسی داده‌ها نشان داد که نام‌عنوانی در زبان فارسی در قالب فرایندهای واژه‌سازی نظیر اشتقاق، تبدیل و ترکیب، بستری را برای تبدیل نام‌های خاص به واژه‌های عام فراهم می‌سازد و به تولید واژه‌های عامی نظیر رستمینه، لیوان و دارچین می‌پردازد. این پدیده از منظر شناختی و بر اساس مفاهیم مجاز و استعاره مفهومی قابل توجیه است. کنش متوالی استعاره و مجازهای مفهومی و نقش‌آفرینی هر یک در فراهم آوردن شرایط بروز دیگری، یادآور پدیده شناختی «استعارۀ مجازبنیاد» است.
مقاله پژوهشی
تحلیل گفتمان
میثم خلیلی نژاد؛ نگار داوری اردکانی
چکیده
در این پژوهش تلاش شده است که مطالعات زبانشناختی در تحلیل رمان با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی بکار گرفته شود. تحلیلگران گفتمان انتقادی به بررسی آن مؤلفههای گفتمانی میپردازند که ساز و کارهای پنهان زبان در جهت حفظ سلسله مراتب قدرت میباشند و برخلاف بررسیهای توصیفی- صوری از زبان، معتقدند که زبان نیتمند است و در ...
بیشتر
در این پژوهش تلاش شده است که مطالعات زبانشناختی در تحلیل رمان با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی بکار گرفته شود. تحلیلگران گفتمان انتقادی به بررسی آن مؤلفههای گفتمانی میپردازند که ساز و کارهای پنهان زبان در جهت حفظ سلسله مراتب قدرت میباشند و برخلاف بررسیهای توصیفی- صوری از زبان، معتقدند که زبان نیتمند است و در جهت حفظ نابرابریها و سرکوبها و یا مبارزه با آنها به کار گرفته می‌شود. در این پژوهش، رمان «بامداد خمار» نوشتهی فتانه حاج سید جوادی براساس شاخصهای برگرفته از ون لیوون (2008) شامل فعالنمایی و منفعلنمایی، نامدهی و طبقهبندیکردن، هویتبخشی و کارکرددهی، تفکیککردن و باردهی مضاعف مورد بررسی قرار گرفته است. با این روش آشکار میگردد که چگونه تحلیل رمان براساس شاخصهای بهکاررفته در این پژوهش میتواند به فهم خواننده از نظرات نویسنده در مورد طبقات اجتماعی و زنان یاری رساند.
مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
الهام صداقت؛ اسماعیل آذر
چکیده
کنش های گفتاری به عنوان بخش کاربردشناسی زبان در بازنمایی جایگاه اجتماعی افراد یک جامعه نقش به سزایی دارند. از این رو، بررسی کنش های گفتاری شخصیت های رمان ها می تواند دانش کاربردشناختی و زبانشناختی اجتماعیِ یادگیرندگان زبان خارجی و شناخت خارجیان از ویژگی های اجتماعی-فرهنگی یک جامعۀ زبانی را افزایش دهد. مقالۀ حاضر با توجه به ضرورت و ...
بیشتر
کنش های گفتاری به عنوان بخش کاربردشناسی زبان در بازنمایی جایگاه اجتماعی افراد یک جامعه نقش به سزایی دارند. از این رو، بررسی کنش های گفتاری شخصیت های رمان ها می تواند دانش کاربردشناختی و زبانشناختی اجتماعیِ یادگیرندگان زبان خارجی و شناخت خارجیان از ویژگی های اجتماعی-فرهنگی یک جامعۀ زبانی را افزایش دهد. مقالۀ حاضر با توجه به ضرورت و اهمیت این امر در فارسی آموزی و فقدان پژوهش های بومیِ جامعه شناختی در زبان‌شناسی کاربردی و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان (آزفا)، با روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی کنش های گفتاری رمان فارسی «سووشون» اثر سیمین دانشور می پردازد. نتایج نشان می دهد شخصیت های مرد و زن این رمان از کنش های گفتاریِ اظهاری، ترغیبی و عاطفی بیشتر از کنش های گفتاریِ تعهدی و اعلامی استفاده نموده اند. همچنین، تحلیل مقایسه ای نتایج بیانگر آن است که زنان جامعۀ ایرانی، هم در بافت شهری و هم در بافت روستایی، در استفاده از کنش های گفتاریِ سرل (1969) تقریباً از الگویی مشابه پیروی می کنند.
مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
کورش کریمی؛ شیوا احمدی
چکیده
جستار حاضر با تاکید بر جایگزینی واکه /u:/ به جای /ʉː/. به بررسی تغییرات آوایی در گویش کردی مهاجران گویشور بومی کردی لیلاخی ساکن در سنندج می‌پردازد. به عبارتی هدف اصلی، بررسی میزان تأثیر عوامل اجتماعی بر تغییرات زبانی در یک بافتار اجتماعی است که با هدف بهبود جایگاه اجتماعی از طریق اعمال تغییراتی موسوم به «راهبردهای آوایی ارتقاء منزلت» ...
بیشتر
جستار حاضر با تاکید بر جایگزینی واکه /u:/ به جای /ʉː/. به بررسی تغییرات آوایی در گویش کردی مهاجران گویشور بومی کردی لیلاخی ساکن در سنندج می‌پردازد. به عبارتی هدف اصلی، بررسی میزان تأثیر عوامل اجتماعی بر تغییرات زبانی در یک بافتار اجتماعی است که با هدف بهبود جایگاه اجتماعی از طریق اعمال تغییراتی موسوم به «راهبردهای آوایی ارتقاء منزلت» است. لذا نگارندگان قصد دارند که از دریچۀ بررسی متغیرهایی مانند سن، جنسیت و وضعیت اجتماعی-اقتصادی به درک عمیقتری از مکانیسمهای تغییر زبان و تأثیر آنها بر هویت اجتماعی دست یابند. دادههای پژوهش شامل 20 واژه در زبان کردی است که واکۀ مورد بررسی در جایگاه قلۀ هجای خوشۀ همخوانی قرار گرفته و فصل ممیز میان آنها در دو گویش لیلاخی و اردلانی تنها در تظاهر آوایی این واکه نهفته است. جامعۀ آماری پژوهش نیز مشتمل بر 30 پرسششونده هستند که به روش نمونهگیری نظاممند و با در نظر گرفتن توزیع همسان فاکتورهای جنسیت، سن و طبقۀ اجتماعی انتخاب شده و از آنها خواسته شد هرکدام از واژههایی که در اختیار دارند در قالب یک جمله یا اصطلاح بیان کنند. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهند که همبستگی منفی بین سن و استفاده از واکه /u:/ بیانگر رابطۀ معنادار است.
مقاله پژوهشی
گویش‌شناسی
نگین عینی؛ احمد رضایی؛ حسن بشیرنژاد
چکیده
زبان مازندرانی(گونه‌ی مورد استفاده در استان مازندران )،یکی از زبان‌های کهن ایرانی است،که از گذشته‌های بسیار دور،زبان بومیان ساکن بخشی از مناطق شمالی ایران،بوده است.این زبان،در سال‌های اخیر،به دلیل تحولات اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی و سیاسی،دچار دگرگونی‌های بی‌شمار و کاهش تعداد گویشوران شده است،به طوری‌که اکنون به نظر می‌رسد،گذار ...
بیشتر
زبان مازندرانی(گونه‌ی مورد استفاده در استان مازندران )،یکی از زبان‌های کهن ایرانی است،که از گذشته‌های بسیار دور،زبان بومیان ساکن بخشی از مناطق شمالی ایران،بوده است.این زبان،در سال‌های اخیر،به دلیل تحولات اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی و سیاسی،دچار دگرگونی‌های بی‌شمار و کاهش تعداد گویشوران شده است،به طوری‌که اکنون به نظر می‌رسد،گذار زبانی به فارسی،نه تنها در بافت خانواده‌های مازندرانی،بلکه در کاربرد زبان در ادارات، کوچه و خیابان،و..نیز اتفاق افتاده است.هدف از انجام این پژوهش،بررسی جایگاه زبان مازندرانی،از منظر خطرپذیری،بر اساس معیارهای نه‌گانه یونسکو است.بررسی داده‌ها نشان می‌دهد،براساس معیار انتقال بین نسلی زبان،زبان مازندرانی،در سطح 3،یا قطعا در معرض خطر،معیارهای تعداد مطلق گویشوران،نسبت گویشوران در کل جمعیت و حوزه‌های کاربرد زبان،در سطح 2،یا شدیدا در معرض خطر قرار دارد.همچنین،از منظر معیار کاربرد در رسانه و حوزه‌های جدید،معیار آموزش زبان و سوادآموزی و معیار مقدار و کیفیت مستندات،مازندرانی،در پایین‌ترین سطح(درجه صفر)جای گرفته است.بررسی معیار نگرش‌ها و سیاست‌های زبانی دولتی،نشان می‌دهد که مازندرانی،در سطح 3،یا قطعا در معرض خطر قرار دارد.معیار نگرش اعضای جامعه نسبت به زبان مادری،سطح یک و پایین را نشان می‌دهد.
مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
مریم فرنیا
چکیده
با پیشرفت تکنولوژی، شیوۀ ارتباط دانشجویان با استادان دانشگاه از قرارهای منظم حضوری به ارتباطات رایانه‌ای از طریق رایانامه تغییر کرده است. دانشجویان به دلایل مختلفی مانند درخواست قرار ملاقات، مشاوره یا گرفتن اطلاعات برای استادان رایانامه ارسال می‌کنند. هدف این پژوهش بررسی راهبردهای کارگفت «درخواست» و ابزارهای تعدیل‌کنندۀ ...
بیشتر
با پیشرفت تکنولوژی، شیوۀ ارتباط دانشجویان با استادان دانشگاه از قرارهای منظم حضوری به ارتباطات رایانه‌ای از طریق رایانامه تغییر کرده است. دانشجویان به دلایل مختلفی مانند درخواست قرار ملاقات، مشاوره یا گرفتن اطلاعات برای استادان رایانامه ارسال می‌کنند. هدف این پژوهش بررسی راهبردهای کارگفت «درخواست» و ابزارهای تعدیل‌کنندۀ آن در رایانامه‌های ارسال‌شده دانشجویان ایرانی به استادان دانشگاه است. بدین منظور پیکره‌ای متشکل از 200 مکاتبۀ درخواست در قالب رایانامه (13103 کلمه) در مدت چهار سال از سوی دانشجویان رشته علوم‌انسانی و علوم‌پایۀ دانشگاه پیام‌نور جمع‌آوری شد، سپس با استفاده از الگوی تحلیلی مطالعۀ بین‌فرهنگی الگوهای تحقق کارگفت بلوم-کولکا و همکاران (1989) جهت بررسی راهبرد-های درخواست تحلیل شد. همچنین، الگوی پیشنهادی دِندِن (2014) در بررسی تعدیل‌کننده‌های درونی و بیرونی در مکاتبات درخواست دانشجویان استفاده گردید. یافته‌ها نشان داد که دانشجویان از راهبردهای مستقیم بیشتر از راهبردهای غیرمستقیم استفاده کردند و گزاره‌های امری و اظهارات قدردانی بیشترین استفاده را در بین راهبردهای مستقیم داشتند. علاوه بر این، استفاده از نرم‌گفتارها و جلب‌توجه‌کننده‌ها بیشترین فراوانی را در میان راهبردهای تعدیل‌کنندۀ درونی داشتند، در حالی که زمینه‌چین‌ها و عبارات اختتام بیشترین فراوانی را در میان تعدیل‌کننده‌های بیرونی داشتند.
