با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1. دانشجوی دکتری، رشتۀ پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا

2 2. استادیار گروه نقاشی، دانشگاه الزهرا

3 3. دانشیار گروه ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

کاربرد زبان در هنر معاصر ازجمله نقاشی گونه‌ای رتوریک به شمار می‌آید. زبان نوشتاری در قالب‌های متنوعی تصویر را همراهی می‌کند؛ ازجمله استفاده از نوشتار در نقاشی به صورت متصل با اثر که به متن دووجهی تصویری و زبانی شکل می‌دهد. زبان‌شناسانی چون مایکل اتول به مطالعۀ متن‌های غیرزبانی همچون نقاشی و در قالب زبان‌شناسی سیستمی-کارکردی پرداخته‌اند. مقالۀ حاضر قصد دارد با تعریف سه کارکرد بازنمایی، مودال و ترکیب‌بندی در چارچوب نظری اتول، متن دووجهی نقاشی را مطالعه کند و با انتخاب و تحلیل بخشی از آثار ساغر دئیری از میان نمونه‌های بی‌شمار این گونه از آثار در نقاشی معاصر، به دنبال پاسخ این پرسش برآید که: کارکرد زبان نوشتاری در نقاشی معاصر چیست؟ به نظر می‌رسد بر اساس چارچوب نظری برگزیده شده زبان و نشانه‌های نوشتاری در نقاشی، وجه مودالیتۀ قدرتمندی برای ایجاد ارتباط و تعامل با مخاطب به اثر می‌بخشد و از این طریق نوشتار در نقاشی به ابزاری توانمند در انتقال پیام‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و نقد آن‌ها بدل می‌شود

کلیدواژه‌ها

آقاگل زاده، فردوس و پورابراهیم، شیرین.(1387). بررسی زبان شناختی دیدگاه روایتگری داستان روز اول قبر صادق چوبک در چارچوب مدل سیمپسون. فصلنامۀ نقد ادبی.شمارۀ 3، ص7-28.
بشیر، حسن و جعفری هفتخوانی، نادر.(1386). درآمدی بر کاربرد نشانه‌شناسی در تحلیل پیام‌های تبلیغاتی؛ مطالعۀ موردی: آگهی‌های مطبوعاتی. اندیشۀ مدیریت. سال اول. شمارۀ دوم. ص 151-188.
بهپور، باوند.(1390). «آن مرد با اسب نیامد». استیتمنت نمایشگاه. سایت گالری طراحان آزاد. تاریخ مشاهده: 20/1/98، قابل دسترسی در:
پاکباز، روئین.(1385). دایره‌المعارف هنر. چاپ پنجم. تهران: فرهنگ معاصر.
دارابی، هلیا. (1389). «تلاش مذبوحانه برای یکتایی». استیتمنت نمایشگاه زیبا، جادار، مطمئن. سایت گالری طراحان آزاد. تاریخ مشاهده: 20/1/98، قابل دسترسی در:
رحیمیان، جلال و عموزاده، محمد. (1392). افعال وجهی در زبان فارسی و بیان وجهیت. پژوهش‌های زبانی. دورۀ 4. شمارۀ 1. ص 21-40.
شعیری، حمیدرضا. (1384). مطالعۀ فرایند تنشی گفتمان ادبی. پژوهش زبان‌های خارجی. شمارۀ 25. ص 187-204.
مریدی، محمدرضا. (1397). گفتمان‌های فرهنگی و جریان‌های هنری ایران: کندوکاوی در جامعه‌شناسی نقاشی ایران معاصر. تهران: آبان.
کامرانی، مهران و بوستانی، رضوان. (1389). مطالعۀ بازنمایی ابژه‌های نسلی زندگی روزمره در نقاشی دهۀ هشتاد در ایران. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. سال دوم. شماره دوم. ص155-183.
کشمیرشکن، حمید. (1394). هنرهای معاصر ایران: ریشه‌ها و دیدگاه‌های نوین. تهران: نشر نظر.
کوثری، مسعود. (1394). نشانه‌شناسی شهری. تهران: نشر شهر.
صالحی، فاطمه و شاملی، نصرالله. (1396). بررسی تطبیقی مباحث علم معانی و نظریۀ سیستمی- نقش‌گرای هلیدی با تکیه بر بوستان سعدی، فصلنامۀ نظریه و انواع ادبی. سال دوم، شمارۀ 5، ص 67-102.
Halliday, M., & Hasan R. (1985). Language, context and text: Aspects of language in a social-semiotic perspective. Geelong: Deakin University Press.
Halliday, M. (1985). An introduction to functional grammar. London: Edward Arnold.
Kress, G., & van Leeuwen T. (1996). Reading images: the grammar of visual design, Routledge. London.
O`Halloran, K. (2004). Multimodal discourse analysis: systemic functional perspectives, continuum. London, New York.
O'Toole, M. (2008). Thinking with your eyes: Magritte and the logical metafunction, systemic functional linguistics in use, Odense Working Papers in Language & Communication, 29, 63-84.
Unsworth, L. (2006). Towards a metalanguage for multiliteracies education: Describing the meaning making resources of language-image interaction. English Teaching: Practice and Critique, 5(1), 55-76.