با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‏شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

2 استادیار زبان‏شناسی، دانشگاه پیام نور

3 دانش‏‌آموختۀ دکتری زبان‏شناسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

درون حوزۀ جغرافیایی و اجتماعی هر زبان، تنوّعات‌ گویشی و لهجه‌ای متفاوتی دیده ‌می‌شود. از آنجا که جغرافیای تنوّعات زبانی استان اردبیل پیشتر بررسی نشده بود، پیمایش حاضر به گویش‌سنجی ترکی آذربایجانی بر پایۀ فهرست واژگان لایپزیک- جاکارتا پرداخته است. داده‏های پژوهش شامل معادل‌های بومی 109 مدخل واژگانی با مصاحبه از گویشوران در 35 نقطه‏محل به روش تصادفی طبقه‌بندی‏شده جمع‏آوری شد. تحلیل رایانشی داده‏ها در سطح آوایی نشان‌ داد که زبان‌گونه‌های مختلف ترکی آذربایجانی گویش نیستند بلکه زیرلهجه‌های آن محسوب می‌شوند. درهم‌فشردگی کلّی متغیّرهای زبان‌شناختی در این منطقه بر اساس مدل موجی تبیین شده‌ است. اطلس زبانی، مبدأ تنوعات زبانی در محور شمال- جنوب را در سه نقطه‏محل جغرافیایی –حدود اصلاندوز پارس‌آباد، غرب مشگین‌شهر، و جنوب اردبیل، حول نیر و کوثر- به‌دست داده‌است.

کلیدواژه‌ها

اسدپور، هیوا (1390)، اطلس زبانیِ ریانه‌ایِ استان آذربایجان غربی: رویکردی رده‌شناختی-ادراکی در زبان‌شناسی جغرافیایی، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
رستم بیگی تفرشی، آتوسا (1393)، اطلس گویشی و اندازه گیری فاصله های گویشی در استان همدان، دو ماهنامۀ علمی-پژوهشی جستارهای زبانی، دانشگاه تربیت مدرس. شمارۀ 7، صص58-39.
رضا قلی فامیان، علی(1389)، اطلس زبان ترکی آذری در استان آذربایجان شرقی بر مبنای 100 واژه نمونه، طرح پژوهشی منتشر نشده در دانشگاه پیام نور.
ملایی پاشایی، ‌سیف‌اله (1392)، گویش‏سنجی رایانشیِ دامنۀ شمالی البرز مرکزی بر پایه الگوریتم لوِنشین: تدوین یک اطلس زبان‌شناختی، رسالۀ دکتری زبانشناسی همگانی، دانشگاه پیام نور.
ملایی‏پاشایی، سیف‏اله و آرزو نجفیان (1393)، ‌اعتبارسنجی گویش‏سنجی کرانة جنوب‏‏خاوریِ دریای مازندران به روش بسامد آوایی هوپنبرووِرس،‌ نشریة پژوهش‏های زبان‏شناسی، سال ششم، شمارۀ دوم (پیاپی 11)، پاییز و زمستان 1393، ‌صص 88-71.
نجفیان، آرزو؛ سیف‌اله ملایی‌پاشایی؛ یاسر سنایی (1396)، گویش‌سنجی و نقشه‌نگاری رایانشی زبان‌گونه‌های شمال استان ایلام بر پایه تحلیل انبوه داده‌های زبانی، نشریة پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی: پاییز و زمستان 1396. شمارۀ 14، صص163-145.
Chambers, J., & Trudgill, P. (2004) Dialectology. Cambridge University Press.
Hazrati, S., & Damirchi, E.  (2013) Linguistic atlas of Azeri Turkish phonology and application in forensic linguistic. Journal of American Science 9(9), 204-209.
Shnig, C. (1998). Azerbaijanian. In L. Johnson & E. Csat. (Eds.). The Turkic languages. London: Routledge.