با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور

چکیده

تحلیل انتقادی استعاره از رویکردهای بین‌رشته‌ای در مطالعات زبانی است که عملاً با لیکاف و جانسون (1980) شروع شد و چارتریس بلک (2004) به معرفی آن به‌عنوان یک نظریه پرداخت. این پژوهش درصدد است به چگونگی مفهوم‌سازی انتخابات در سرخط روزنامه‌های ایران بپردازد و اینکه چگونه ایدئولوژی‌های سیاسی متفاوتِ اصولگرا و اصلاح‌طلب، در مشروعیت‌بخشی به خودی و مشروعیت‌زدایی از رقیب عمل می‌کنند. برای انجام این کار از مدل محورهای اشاری شیلتون (2004) استفاده می‌شود. داده‌های پژوهش از میان استعاره‌های مفهومی موجود در سرخط 12 روزنامة اطلاح‌طلب و اصولگرا در بازه زمانی دوماهة قبل و بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96 ایران استخراج شد. پس از بررسی مشخص شد که سه استعارة «انتخابات سفر است»، «انتخابات نبرد است» و «انتخابات رقابت است» از سوی هر دو جناح سیاسی با کمیت‌های متفاوت به کار رفته ‌است. یافتة جدید این پژوهش این است که در این استعاره‌ها، خودی در محورهای حالا، اینجا و مثبت نزدیک به مرکز اشاری و غیرخودی یا رقیب در ابعاد آن‌وقت، آنجا و منفی، دور از مرکز اشاری و ارزش‌های آن مفهوم‌سازی شده‌ است. این مقاله نشان می‌دهد ساخت‌ها و فرایندهای سیاسی مثل تقابل میان خودی/غیرخودی در زبان به صورت استعاری بر روی محورهای اشاری شیلتون قابل بازنمایی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

رضاپور، ابراهیم (1396). نقش ایدئولوژی در ساخت و گزینش استعارة مفهومی مرگ در اشعار احمد شاملو و فریدون توللی از منظر نظریة گفتمانی استعاره. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، 17، 120-81.
رضاپور، ابراهیم (1397). نقش جنسیت در ساخت و گزینش استعاره در اشعار شاملو و مشیری از منظر نظریة گفتمانی استعاره. زبان و ادبیات فارسی. 26 (84)، 156-133.
رضائیان، مجید، (1393). تکنیک‌های تیترزنی. مصاحبه همشهری آنلاین. برگرفته در تاریخ 30 مرداد 1396/ 21 اوت 2017 از سایت:
http://www.hamshahritraining.ir/news-3759.aspx
شهری، بهمن (1391). پیوندهای میان استعاره و ایدئولوژی. نقد ادبی. 5 (19)، 76-59.
فاضلی، فیروز و سلطانی، بهروز (1394). الگوی اقناعی استعاره در گفتمان اجتماعی-سیاسی، تغییر، تلقین و تثبیت نگرش‌های اجتماعی-سیاسی. نقد ادبی، 8 (31)، 114-91.
فرجی، الهام (1388). استعاره‌های مفهومی در متون سیاسی انتخابات: انتخابات ریاست‌جمهوری 2009 ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی. دانشگاه ایلام.
کوچش، زلتن، (1393). مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره. ترجمه: شیرین پورابراهیم. تهران: سمت.
مشیرزاده، حمیرا و همویی، فاطمه (1391). گفتمان سیاسی اروپایی بریتانیا تحلیلی استعاره‌ای. تحقیقات سیاسی بین‌المللی. 12. 1-39.
نورمحمدی، مهتاب و دبیرمقدم، محمد (1397).  تحلیل انتقادی استعاره‌ها در مناظره‌های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری 1396 ایران. رسانه‌های دیداری شنیداری، 13 (30)، 251- 227. 
Bratož, S. (2014). Metaphors in political discourse from a cross-cultural perspective. IJEMS, 7, 3-23.
Charteris-Black, J. (2004). Corpus approaches to critical metaphor analysis. New York: Palgrave MacMillan.
Charteris-Black, J. (2011). Politicians and rhetoric: The persuasive power of metaphor. (2nd ed.). New York: Palgrave MacMillan.
Chilton, P. (2004). Analysing political discourse: Theory and practice. London: Routledge.
Chilton, P. (2005). Manipulation, memes and metaphors: The case of Mein Kampf. In L.D. Saussure & P. Schulz (eds.). Manipulation and ideologies in the twentieth century (pp. 15-44). Amsterdam: John Benjamins.
Chilton, P., & Lakoff, G. (1995). Foreign policy by metaphor. In C. Schaffner, & L. Wenden (Eds.), Language and peace (pp. 37-60). Aldershot: Darmouth.
Drulak, P. (2006). Motion, container and equilibrium: Metaphors in the discourse about European integration. European Journal of International Relations, 12(4), 499-531.
Goatly, A. (2007). Washing the brain: Metaphor and hidden ideology. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamin.
Hart, Ch. (2011). Moving beyond metaphor in the cognitive linguistic approach to CDA: Construal operations in immigration discourse. In C. Hart (Ed.), Critical discourse studies in context and cognition (pp. 171-192). Amsterdam: John Benjamins..
Knowles, M., & Rosamand, M. (2005). Introducing metaphor. London & New York: Routledge.
Lakoff, G. (1996). Moral politics: What conservatives know that liberals don’t. Chicago: University of Chicago Press.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by Chicago: Chicago University Press.
Musolff, A. (2004). Metaphor and political discourse: Analogical reasoning in debates about Europe. New York: Palgrave MacMillan.
Musolff, A. (2012). The study of metaphor as part of critical discourse analysis. Critical Discourse Studies, 9(3), 301-310.
Pragglejaz Group. (2007). MIP: A method for identifying metaphorically used words in discourse. Metaphor and Symbol, 22(1),1-39.
Van Dijk, T. A. (2002). Ideology: Political discourse and cognition, In P. A. Chilton & C. Schaffner (Eds.), Politics as text and talk: Analytic approaches to political discourse (pp. 203-237). Amsterdam: John Benjamins.