با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان‌شناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

2 استادیار زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان‌شناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

3 دانشیار زبان‌شناسی کاربردی، گروه زبان انگلیسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

مسائل زیست‌محیطی عمدتاً پیامد رفتار انسان هستند؛ به طوری که در بررسی رفتارهای زیست‌محیطی توجه به دانش، نگرش و نیت عملی افراد از مسائل زیست‌محیطی و نحوة رویارویی با آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف تحقیق پیش‌رو و مسئلة اساسی آن، بررسی هویت زیست‌محیطی از نظر دانشجویان ایرانی از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی است. این تحقیق کیفی با الهام از تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف (1395) و نظریة بوتکین و کلر (2011) به عنوان چارچوب نظری، از نظریة داده‌بنیاد سازه‌گرای چارمز (2008) استفاده می‌کند. شرکت‌کنندگان شامل 20 دانشجوی کارشناسی و تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) رشتة زبان انگلیسی در دانشگاه حکیم سبزواری بودند. با استفاده از مصاحبة نیمه‌‌ساختاری داده‌ها گردآوری و صدای شرکت‌کنندگان ضبط شد. سپس کدگذاری آنها بر اساس سه سطح کدگذاری روش داده‌بنیاد انجام گرفت. فرایند کدگذاری به 187 کد اولیه، 18 زیرکد، 6 عنوان مهم و کد انتخابی نهایی یعنی هویت زیست‌محیطی منتهی شد. بر پایة سازه‌های استخراج‌شده، یعنی اهمیت محیط زیست، طبیعت‌گردی، خاطراتی از طبیعت، رفتار مسئولانه، سواد زیست‌محیطی و دغدغة محیط زیست، مدلی پیشنهاد شد که با اصول نظریة بوتکین و کلر همخوانی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

استیب، آران (1395). زبان‌شناسی زیست‌محیطی. مترجم: گروه مترجمان، زیر نظر فردوس آقاگل‌زاده. تهران: نویسه.
باستان فرد، متین. (1397). کنترل آلودگی هوا توسط پوسته‌های زیست‌مبنا (راهکاری برای کنترل آلودگی هوای شهر تهران). ماهنامۀ باغ نظر، دورۀ 15، شمارۀ 65، 25-40.
خانعلی پور، سکینه، حسین آقابابایی و اسماعیل انصاری (1395). حقوق حیوانات در سنجۀ جرم‌شناسی انتقادی گونه‌های حیوانی. پژوهشنامۀ حقوق کیفری، دورۀ 7، شمارۀ 2، 105-129.
خوشیاری حاجی‌بابا، رزاق و علی مجدی (1392). حمایت از حیوانات در قوانین ایران و اسناد بین المللی. فصلنامۀ حقوق پزشکی، دورۀ 7، شمارۀ 20، 172-192.
شاه‌ناصری، شادی (1388). نقش زبان علم در تشدید بحران‌های محیطی از منظر زبان‌شناسی زیست‌محیطی. مجلۀ زبان و زبان‌شناسی، شمارۀ 10، 1-26.
صادقی، سید کمال و سکینه سجودی (1396). تأثیر انرژی‌های تجدید‌پذیر بر رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست در ایران. فصلنامۀ پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، دورۀ 3، شمارۀ 6، 171-202.
عموزاده مهدیرجی، محمد (1383). نقش زبان در نمود واقعیت‌ها. نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، دورۀ 19، شمارۀ 190، 1-21.
فرکلاف، نورمن (1395). تحلیل گفتمان انتقادی. مترجم: فاطمه شایسته پیران و دیگران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
مهربانی، وحید و فریده خدادادی (1396). آثار خارجی آموزش رسمی بر حفظ جنگل‌ها. فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دورۀ 7، شمارۀ 25، 17-34.
نصر، سید حسین. (1379). انسان و طبیعت: بحران معنوی انسان متجدد. مترجم: عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
یعقوبی، جعفر و پریسا نجفلو (1395). واکاوی موانع رعایت رفتارهای محیط‌زیستی مناسب از سوی شهروندان (مورد مطالعه: شهرستان زنجان). محیط زیست طبیعی، منابع طبیعی ایران، دورۀ 69، شمارۀ 2، 565-579.
Alexander, R. & Stibbe, A. (2014). From the analysis of ecological discourse to the ecological analysis of discourse. Language Sciences, 41, 104-110.
Botkin, D. B., & Keller, E. A. (2011). Environmental science, earth as a living planet. USA: John Wiley & Sons, Inc.
Charmaz, K. (2008). Constructivism and the grounded theory method. In: A. Holstein & J. F. Gibrium (Eds.). Handbook of constructionist research, (pp. 397-412). New York: The Guilford Press.
Chen, S. (2016). Language and ecology: A content analysis of ecolinguistics as an emerging research field. Ampersand, 3, 108-116.
Clayton, S., & Opotow, S. (2003). Introduction: Identity and the natural environment. In: S. Clayton, & S. Opotow (Eds). Identity & natural environment (pp. 1-24). Cambridge, MA: MIT Press.
Corbin, J., & Strauss, A. (1990). Grounded theory research: Procedures, canons, and evaluative criteria. Qualitative Sociology, 13(1), 3-21.
Glaser, B. G., & Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. United Kingdom: Aldine de Gruyter.
Leopold, A. (1979). A sand county almanac & sketches here and there. Oxford: Oxford University Press.
Mills, A. J., G. Durepos, & Wiebe, E. (2010). Encyclopedia of case study research. Thousand Oaks, California: SAGE.
Moser, S., & Dilling, L. (2011). Communicating climate change: Closing the science-action gap. In: J. S. Dryzek, R. B. Norgaard, & D. Schlosberg (Eds.), Oxford handbook of climate change and society, (pp. 161-174). Oxford: Oxford University Press.
Pomeroy, C. (1995). [Review of Ecological identity: Becoming a reflective environmentalist by Mitchell Thomashow]. Journal of Political Ecology, 2(1), 5-19.
Stibbe, A. (2014). An ecolinguistics approach to critical discourse studies. Critical Discourse Studies, 11(1), 117-128.
Stibbe, A. (2015). Ecolinguistics: Language, ecology and the stories we live by. London. Routledge.
Thomashow, M. (1995). Ecological identity: Becoming a reflective environmentalist. Cambridge, MA: MIT Press.