با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

2 دانشیار زبان‏های خارجی و مطالعات بینافرهنگی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

3 استاد روان‏شناسی بالینی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

روان‏شناسی گفتمانی بدن را برساختة گفتمان می‌داند و گفتمان در این رویکرد کنش‏محور  است. رشد فزایندة جراحی‌های زیبایی و پیامدهای آن بررسی پدیدة زیبایی و شکل‌گیری مفهوم جدید آن را در سال‌های اخیر در کشور به امری جدی تبدیل ‏کرده ‏است. ازاین‌رو هدف از نگارش مقالة حاضر استخراج سازوکارهای اقناع در گفتمان زنان در ایران با تکیه ‌بر رویکرد روان‏شناسی گفتمانی است. روان‏شناسی گفتمانی رویکردی تحلیلی ـ نظری به گفتمان است که گفتار و نوشتار را در کانون مطالعات خود قرار می‌دهد و فهم پدیده‌های روان‌شناختی را در بستر اجتماعی ممکن می‌داند. پژوهش حاضر کیفی و روش تحلیل داده‌ها سازوکارهای اقناعی روث ووداک، الگوی تالمین (1958-1995) است. داده‌ها از راه مصاحبه و ضبط لایو بلاگرها در اینستاگرام گردآوری شدند. مصاحبه‌شوندگان ده نفر با جنسیت زن و ردة سنی بیست الی سی سال، از منطقه‌ای یکدست در تهران هستند. نتایج نشان می‌دهد بدن زنانه و هویت جسمیت‏یافته از راه کنش‏های ساده و روزمره تولید، درک و دارای اعتبار می‌شوند و فیزیک انسان در شکل‌گیری هویت (من ) نقشی اساسی دارد. استفاده از سازوکارهای اقناعی مانند زیبا بودن، درآمدزایی و موفقیت کاری در زیرساخت گفتمان بلاگرها تضمینی برای تحقق کنش تقدیر از بدن عمل‏شده و شکایت از بدن فعلی و پذیرش مسئولیت جراحی‏ها است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

احمدنیا، شیرین (۱۳۸۰). بلوغ انگیزه سلامت و رفتارهای بهداشتی نوجوانان و جوانان. نمایه پژوهش. سال پنجم، شماره ۱۷، صص۸۰-۹۰.
احمدی، حامد و پورشریفی، حمید (۱۳۹۲). نقش منبع خبری در اقناع افراد با تعدیل‌کنندگی نگرش به منبع خبری، جنسیت و عزت‌نفس. دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی شناخت اجتماعی. سال ۳، بهار و تابستان، صص ۷-۱۸.
احمدی، نوشین و اردلان، پروانه (۱۳۸۴.) جامعه‌شناسی بدن و بدن زن. فصل زنان. شماره ۵. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، صص ۱۳۲-۱۴۳.
اسکندری، حسین (۱۳۹۲). بررسی نقش و اهمیت روش تحلیل گفتمان در قلمرو روان‌شناسی گفتمانی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی. صص ۶۵-۸۸.
الیاسی، محمدحسین (۱۳۸۸). ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮی و ﻋﻤﻠﻲ اﻗﻨﺎع و ﻣﺠﺎب‏ﺳﺎزی، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﺔ مطالعات بسیج. سال دوازدهم، شماره پنج.
بو به رژ، شیرین (۱۳۹۲). بررسی زبان اقناع برای تبلیغات بیمه‌های عمر. پایان‏نامه. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی.
پارسا، احمد و سعیدی مقدم، محمد (۱۳۹۶). سبک اقناعی نظامی در بیان مضامین تعلیمی با تکیه بر قصاید. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. صص ۲۳-۵۰.
چهارسوقی امین، تینا (۱۳۹۸). رتوریک سیاسی و الگویابی پارلمانی در نطق‌های عمومی فراکسیون امید و ولایت. جستارهای زبانی. دوره ۱۰،  شماره ۳، صص ۲۱۳-۲۳۹.
چاووشیان، حسن و آزاد ارمکی، تقی (۱۳۸۱). بدن به‌مثابه رسانة

 
هویت. جامعه‌شناسی ایران، شماره ۴، صص ۵۷- ۷۵.
حسین‏پور، آرش و ربانی خوراسگانی، علی (۱۳۹۶). بدن‏بینی؛ کاربست رویکرد گفتمان تاریخی رُوث وُداک در تحلیل مستند دماغ به سبک ایرانی. جامعه‌شناسی کاربردی. سال بیست و هشتم، شماره ۲، صص۴۹-۷۰.
خواجه‏سروری، غلام‌رضا و احمدی، وحیده (۱۳۹۳). تأثیر دستگاه معرفتی نیروهای اجتماعی بر مانایی انقلاب اسلامی ایران. فصلنامه انجمن انقلاب اسلامی. صص ۸۹-۱۰۸.
ساروخانی، باقر (۱۳۸۳).  اقناع غایت ارتباطات.  نامه علوم اجتماعی. صص ۹۳-۱۱۵.
سلطانی، علی‌اصغر (۱۳۸۴). قدرت، گفتمان و زبان سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر نی.
سورین، ورنر جوزف و تانکارد، جیمز دبلیو (۱۳۸۱). نظریه‌های ارتباطات. ترجمه ع‍ل‍ی‍رض‍ا ده‍قان‌. دانشگاه تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ.
عباس‏زاده، محمد و دیگران (۱۳۹۰). مطالعه جامعه‌شناختی گرایش به زیبایی با عمل جراحی پلاستیک و عوامل مرتبط با آن؛ مطالعة موردی در شهر تبریز. جامعه‌شناسی کاربردی. سال بیست و سوم، شماره سوم، صص ۱۲۳ -۱۴۰.
عزیزی، مریم و دیگران (۱۳۸۷). ملاحظات اخلاقی در جراحی‌های زیبایی. مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره ۱، صص ۲۵-۳۳.
فاتحی، ابوالقاسم و اخلاصی، ابراهیم (۱۳۸۷). مدیریت بدن و رابطه آن با پذیرش اجتماعی بدن؛ مطالعه موردی زنان شهر شیراز.  فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان. سال یازدهم، شماره ۴۱، صص ۹-۴۲.
قادری، طاهره و سیفی، مریم (۱۳۹۲). عوامل مرتبط با مدیریت نمایشی بدن.  نشریه علمی دانشگاه علامه طباطبایی. دوره ۵، شماره ۱۷، صص ۶۹-۱۰۴.
قاسمی، افسانه (۱۳۹۵). مطالعه کیفی نگرش و ادراکات زنان از بدن با تأکید بر جراحی‌های زیبایی. جامعه‌شناسی کاربردی. سال بیست و هشتم، شماره چهارم، صص ۱۷۳-۱۹۴.
کاظمی، فروغ و ارمغانی، مریم (۱۳۹۶). ﺑﺮرﺳﻲ زﺑﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت در

آگهی‌نماهای ﺗﻬﺮان و ﻟﻨﺪن از منظر ﻓﻨﻮن اﻗﻨﺎع. دوماهنامه علمی پژوهشی جستارهای زبانی. صص ۳۹۱ - ۴۲۷.
 لطف‌آبادی، حسین (۱۳۷۸). روان‏شناسی رشد (۲) نوجوانی، جوانی و بزرگ‌سالی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
موتنر، گرلینده (۱۳۹۷).  گفتمان و مدیریت از دریچه تحلیل  گفتمان انتقادی. ترجمة روح‌الله عطایی. قم: نشر لوگوس.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوییس (۱۳۸۹). نظریه و روش در تحلیل  گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
 
Baumeister, R.F., & Bushman, B.J. (2008). Social psychology & Human nature (brief version). NewYork: Wadsworth.
Bordens, K. S., & Horowitz, I. A. (2008). Social psychology (3rd ed.). Freeload Press.
Coupland, C. (2007). Gendered discourse on the problem of aging: Consumerized solutions. Discourse and Communication, 1(1), 37-61.
Dilaki, Georgia et all (2012). The "Beautiful" pain: cosmetic surgery and the embodiment of pain. JAHR, 3(5), 285- 304.
Edwards, D., & Potter, J (1992). Discursive psychology: How to analyse talk in institutional settings. A casebook of methods. London: Sage.
Gergen, k. (1985). The social construction movement in modern social psychology. American Psychologist, 40(3), 266-275.
Gergen, K. (1994). Realities and relationship: Sounding in social construction. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Gigi Durham, M. (2008). The Lolita effect: The media sexualization of young girls and what we can do. New York: Peter Mayer Publication.
Hume, D. (1757). Of the standard of taste, essays moral and politica. London: George Routledge and Sons.
Kienpointner, M. (1992). Everyday logic. Structure and function of argumentation models problemata. German: Frommann – Holzboog.
Kwan, S., & Fackler, J. (2008). Women and Size. Retrieved from
Mauter, G. (1998). Technical language in retai and consumption. In An International Handbook of Special Language and Terminology Research (vol.1) (pp.756-763), Berlin and nework: Walter de Gruyter,
Myer, G. (2009). Language in advertisments. In J. Culpeper, F. Katamba, P. Kerswill, R. Wodak & T. McEnery(eds). English language. description, variation and context (pp. 454-463). Bashingstoke: Palgrave Macmillan.
Potter, J., Stringer, R., & Wetherell, M (1984). Social texts and context: Literature and social psychology. London: Routledge & Kegan Raul.
Toland Frith, K., Cheng, H., & Shaw, P. (2004). Race and beauty: A comparison of Asian and western models in women’s magazine advertisements. Sex Role, 50(1/2), 53-61.
Toulmin, S.) 1995(. The uses of argument. Cambridge: Cambridge University Press.
Wiggins, S. (2017). Discusive psychology, theory, method and application, London: SAGE Publications Ltd.
Wiggins, S., & Potter, J (2007). Discursive psychology. In C. Willling, and W. Stainton-Rogers (Eds.) Handbook of qualitative research in psychology (pp. 73-90), Sage.
Wittgenstein, L. (1953). Philosophical investigations. Oxford: Blackwell.
Wodak, R., & Meyer, M.  (2006) (eds.) Methods of critical discourse analysis, London: Sage.
Zagar, I. (2010). Topoi in critical discourse analysis. Lodz Papers in Pragmatics. 6(1), 3-27.