با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 استاد زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر یافتن پاسخ برای این پرسش‌ها است که دستور (اقسام کلمه، تصریف، دستور واژگانی) چه نقشی در تجلی استعاری حوزۀ مبدأ دست به ‌عنوان عضوی از اعضای حوزۀ مفهومی اندام‏های بدن انسان ایفا می‏کند و دیگر این‌که سهم هریک از سطوح مورد بررسی دستور در تجلی استعاری این حوزۀ مفهومی چقدر است؟ به بیانی دیگر، مشخص شود که کدامیک از این سطوح نقش بیشتری در تجلی استعاری واحدهای واژگانی دست به عنوان یک حوزۀ مبدأ ایفا می‏کنند. به منظور پاسخ دادن به این پرسش‌ها از پیکرۀ همشهری (نسخۀ 2) استفاده می‌شود تا نقش دستور در استعاری‌شدن مفاهیم واژگانی در حوزۀ مفهومی دست به‌عنوان یک حوزۀ مبدأ تعیین شود. یافته‏های این پژوهش نشان می‌دهد که سطح نخست دگنان (2005، 2006) نقشی در استعاری‌شدن مفاهیم ندارد. از میان مؤلفه‌های سطح دوم، صورت مفرد در هریک از کاربردهای استعاری و تحت‏اللفظی تنها صورت معنادار تصریف است. با این وجود، طبق یافته‏های حاصل از آزمون آماری مجذور خی این صورت تصریفی جمع است که در مقایسۀ این دوکاربرد، نقش مؤثرتری را در کاربرد تحت‏اللفظی ایجاد می‏کند. در نهایت، در سطح سوم الگوهای نسبتاً ثابت معناهای استعاری و الگوی نحوی آزاد دست در معنای تحت‌اللفظی چگونگی استعاری‌شدن مقوله‌های معنایی را بازتاب می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسلامی، محرم و صدیقه علیزاده لمجیری (1388). ساختار تصریفی کلمه در زبان فارسی. مجلۀ زبان و ادب فارسی، سال 52، شمارۀ 211، 1-18.
افراشی، آزیتا، سید مصطفی عاصی و کامیار جولایی (1394). استعاره‏های مفهومی در زبان فارسی؛ تحلیلی شناختی و پیکره‏مدار. زبان‏شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 6، شمارۀ 2، 39-61.
بامشادی، پارسا، زینب محمد‏ابراهیمی و شادی انصاریان

 
(1395). استعاره و مجاز در گونۀ زبانی رسانه‌های اقتصادی: رویکردی پیکره‏بنیاد. زبان‏شناسی اجتماعی، سال 1، شمارۀ 1، 48-56.
مولودی، امیرسعید، غلامحسین کریمی‏دوستان و محمود بی‏جن‏خان (1394). کاربست رویکرد پیکره‏بنیاد تحلیل الگوی استعاری در زبان فارسی: مطالعۀ حوزۀ مقصد خشم. مجلۀ پژوهش‏های زبانی، سال 6، شمارۀ 1 99-118.
 
AleAhmad, A., Amiri, H., Darrudi, E., Rahgozar, M., & Oroumchian, F. (2009). Hamshahri: A standard Persian text collection. Knowledge-Based Systems, 22(5), 382-387.
Anthony, L. (2014). AntConc (Version 3.4.3) [Computer Software]. Tokyo, Japan: Waseda University. Retrieved from: http://www.laurenceanthony.net/
Aritonang, D. K. (2014). Impacts of interpersonal metaphor on grammatical intricacy and lexical density in the text of presidential debate between Barrack Obama and Mitt Romney (Doctoral dissertation, UNIMED). Kajian Linguistik, Tahun ke-11, No 1.
Brooke-Rose, C. (1958). A grammar of metaphor. London: Mercury.
Cameron, L. (2003). Metaphor in educational discourse. London and New York: Continuum.
Carstairs-McCarthy, A. (1993). Current morphology. London and New York: Routledge.
Deignan, A. (2005). Metaphor and corpus linguistics. Amesterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Deignan, A. (2006). The grammar of linguistic metaphors. In: W. Bisang, H. Hock, & W. Winter (Eds.), Trends in linguistic studies and monographs 171, (pp. 106-122). Berlin: Mouton de Gruyter.
Gibbs, R. W. (2017). Metaphor wars: Conceptual metaphors in human life. Cambridge University Press.
Glynn, D. (2002). Love and anger. The grammatical structure of conceptual metaphors. Style, 16(3), 135-150.  
Goatly, A. (1997). The language of metaphors. London and NewYork: Routledge.
Hawkes, T. (2017). Metaphor: The critical idiom reissued. London and NewYork: Routledge.
Kövecses, Z. (2005). Metaphor in culture: Universality and variation. Cambridge: Cambridge University Press.
Kövecses, Z. (2009). Metaphor, culture, and discourse: The pressure of coherence. In: A. Musolff, & H. J. Zinken (Eds.), Metaphor and discourse, (pp. 11-24). London: Palgrave Macmillan.
Kövecses, Z. (2010). Metaphor: A practical introduction, 2nd Ed. New York: Oxford University Press.
Kövecses, Z., & Radden, G. (1998). Metonymy: Developing a cognitive linguistic view. Cognitive linguistics, 9(1), 37-77.
Kuzmina, S. (2013). Conceptual metaphor in syntax: Sentence structure level. Moderna språk, 107(2), 99-114.
Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago: Chicago University Press.
Littlemore, J. (2019). Metaphors in the mind. Cambridge University Press.
Sobrino, P. P. (2017). Multimodal metaphor and metonymy in advertising (Vol. 2). John Benjamins Publishing Company.
Stefanowitsch, A. (2006). Words and their metaphors: A corpus-based approach. Trends in Linguistics Studies and Monographs, 171, 63.
Stevens, J. (1996). Applied multivariate statistics for the social sciences (3rd Ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Sullivan, K. (2007). Grammar in metaphor: A construction grammar account of metaphoric language. Berkeley: University of California. 
Tendhal, M. (2009). A hybrid theory of metaphor relevance theory and cognitive linguistics. London: Palgrave Macmillan.
Tognini-Bonelli, E. (2001). Corpus Linguistics at Work. Amsterdam: John Benjamins.
Winter, B. (2019). Sensory linguistics: Language, perception and metaphor (Vol. 20). John Benjamins Publishing Company.