با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبانشناسی بخش زبانهای خارجی و زبانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز

2 ستاد بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز

3 استاد بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز

چکیده

گفتمانِ درمانی نوع ویژه‌ای از گفتمان سازمانی است که در حین روان‌درمانی بیماران توسط روان‌درمان‌گران به‌کار گرفته می‌شود و بررسی این پدیده در پژوهش‌های جامعه‌شناسی زبان از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از راهبردهای مهم ارتباطی در مکالمات روان‌درمانی، به‌کارگیری نشانگرهای بازخورد است. هدف از انجام پژوهش حاضر، توصیف انواع نشانگرهای بازخورد تولیدشده توسط روان‌درمان‌گران زن و مرد در جلسات روان‌درمانی‌ بیماران دارای اختلال اضطراب تعمیم‌یافته است. روش به کار رفته در این پژوهش، براساس منطق پژوهش‌های کمی و کیفی و در چارچوب روش‌شناسی تحلیل مکالمه می‌باشد. گردآوری داده‌ها از طریق ضبط صدا و تصویر جلسات روان‌درمانی انجام گرفته است. پیکرۀ زبانی مورد استفاده شامل 1333 نشانه بوده است که از مجموع 630 دقیقه مکالمات جلسات روان‌درمانی به‌دست آمده است. مهم‌ترین نتایج حاصل از این پژوهش عبارتند از: تعداد بازخوردهای زبانی تولیدشده توسط روان‌درمان‌گران مرد بیشتر از روان‌درمان‌گران زن بوده است. روان‌درمان‌گران زن بیشتر از بازخوردهای واژگانی و روان‌درمان‌گران مرد بیشتر از بازخوردهای غیرواژگانی استفاده کرده‌اند. نقطۀ مرکزی تولید بازخوردها، در پایان جملات، پایان پاره‌گفتارها با آهنگ افتان و پس از مکث می‌باشد. در این پژوهش، «درک و پیگیری اظهارات مراجعان» به عنوان معنای کانونی و اصلی بازخوردها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آزادمنش، مهناز (1390). بررسی صوری و کاربردشناختی نشانه‌های بازخوردی در مکالمات زبان فارسی، پایان‌نامه جهت اخذ درجۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد.
آزادمنش، مهناز و شهلا شریفی (1390). «بررسی مقایسه‌ای نشانه‌های بازخوردی در مکالمات تلفنی زبان فارسی و انگلیسی»، فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 23، صص 21-35.
گلدنبرگ، هربرت و گلدنبرگ، آیرین (1396). مروری بر خانواده درمانی، مترجم: مهرداد فیروزبخت، مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا، تهران.
Bavelas, I. B.; Coates, L. & Johnson, T. (2000). Listeners as co-narrators. Journal of Personality and Social Psychology. 79(6), 941-952.
Brown, G., & Yule, G. (1983). Discourse analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
Depraetere, I., & Salkie, R. (2017). Semantics and pragmatics: Drawing a line, Switzerland: Springer.
Duncan, S., & Fiske, D. (1997). Face to face interaction: Research, method and theory. Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
Fernandez, E. M., & Cairns, H. S. (2018). The handbook of Psycholinguistics. USA: Wiley Blackwell.
Gardner, R. (2001). When listener talk: Response tokens and listener stance. Amsterdam: John Benjamins.
Hopper, R. (1992). Telephone conversation, Bloomington. India: University of Indiana Press.
Kessler, R. C., Herringa, S., Lakoma, M. D., Perukhova, M., Rupp, A. E., Schoenbaum, M., Wang, P. S. & Zaslavsty, A. M. (2008). Individual and societal effects of mental disorders on earnings in United States: Results from the national comorbidity survey replication. American Journal of Psychiatry, 165, 703-711.
Kim, S. (2009). Pause fillers and back channels in Japanese and Korean discourse, Proceeding (NFLRC), 47, 30-37.
Kita, S. & Ide, S. (2007). Nodding, Aizuchi, and final particle in Japanese conversation: How conversation reflects the ideology of communication and social relationships. Journal of Pragmatics. 39, 1242 – 1254.
Li, H. Z. (2010). Back channel responses and enjoyment of the conversation: The more does not necessarily mean the better, International Journal of Psychological Studies, 2(1), 25-35.
Malyuga, E. N., & Orlova, S. N. (2018). Linguistic pragmatics of intercultural professional and business communication, Switzerland: Springer.
McCarthy, M. (2003). Talking back: Small interactional response tokens in everyday conversations, Research on Language in Social Interaction, 36 (1), 33-63.
Patterson, J.; Williams, L.; Edwards, T. M.; Chamow, L. & Grauf-Grounds, C. (2018). Essential skills in family therapy, New York: The Guilford press.
Smoliak, O., & Strong, T. (2018). The language of mental health: Therapy as discourse, Macmillan: Palgrave.
Stainer, E. T. (2005). Male and female back channel strategies in face to face conversation, Uppsala: Uppsala University.
Ward, N., & Tsukahara, W. (2000). Prosodic features which cue backchannel responses in English and Japanese. Journal of Pragmatics. 32, 1177-1207.
Wardhaugh, R. (2010). An introduction to sociolinguistics, sixth edition, United States: Wiley-Blackwell Publication.
Weiste, E., & Peräkylä, A. (2015). Therapeutic discourse. In K Trac (Ed.). The International encyclopedia of language and social interaction, United States: Wiley Blackwell.
Yngve, V. (1970). On getting a word in edgewise. papers from the 6th regional meeting of Chicago Linguistics Society (p.p. 568-578).
Yule, G. (1985). The study of language. New York: Cambridge University Press.