نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سولماز ملت دوست ¹
• محمد رضا احمدخانی ²
• حمیدرضا شعیری ³
• علی کریمی فیروز جایی ²

¹ دانشجوی دکتر ی زبانشناسی ، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² دانشیار زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³ استاد ادبیات فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، با توجه به میزان کاربرد آن‌ها در جامعۀ زبانی شهر تهران، نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیت‌های شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرار‌گرفته‌است.‌محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به گونه‌های زبانی متفاوت را با در‌نظر‌گرفتن متغیرهای مستقل اجتماعی سطح مالی و شغل به تصویر کشیده‌اند.بزار به‌کارگرفته‌شده در این پژوهش، پرسش‌نامه محقق ساخته به شیوه پیمایشی و مصاحبه هستند. در این پژوهش میدانی، داده‌های زبانی از 314 شرکت‌کننده به‌صورت نیمه تصادفی از جامعة زبانی مهاجرین در شهر تهران، دارای اصالت‌های زبانی ترکی، لکی، کردی، بلوچی و مازندرانی و نیز گویش‌های مشهدی، لری، همدانی، اصفهانی و یزدی گردآوری‌شده‌اند. برای دریافت نتایج آماری از مقیاس لیکرت، آلفای کرونباخ، ارزش p-value ، آزمون تک بعدی تی استیودنت استفاده شده‌است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کاربرد گونۀ غیرمعیار در بازنشستگان بیش از دیگر مشاغل است و به لحاظ سطح مالی، طبقه ضعیف بیشترین کاربرد گونۀ غیرمعیار را دارند. در نهایت 54/83 درصد از گویندگان گونه‌های زبانی در تهران، در گفتار روزانه‌ی خود در جامعه، از گونۀ معیارِ زبان استفاده کرده‌اند. به لحاظ مولفه مهاجرت، مهاجرین نسل اول، کاربرد گونۀ ‌زبانی غیر‌معیار بیشتری نشان داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• تنوعات گویشی
• تنوعات زبانی
• مهاجرت
• زبانشناسی اجتماعی-شناختی
• لکتال
• متغیرهای اجتماعی
• زبانشناسی اجتماعی

موضوعات

• زبان‌شناسی اجتماعی