با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‏شناسی، دانشگاه ایلام

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان‏شناسی، دانشگاه ایلام

چکیده

زبان مهم‏ترین ابزار برای ایجاد ارتباط است، اما گونه‏ای رمزی از آن، برای محدود کردن ارتباط به‏کار می‏رود .زبان رمزی جابری یکی از ناشناخته‏ترین زبان‏های رمزی در ایران است که در گذشته بر حسب نیاز، توسط مردم روستای جابر (از توابع شهرستان بدره، استان ایلام) ساخته شده است. این زبان در گویش محلی به (rzuwânakiêž)  معروف است. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی‏های زبان‏شناختی زبان رمزی جابری است و داده‏ها به صورت میدانی، بر اساس شمّ زبانی نگارنده و مصاحبه با گویشوران بومی این زبان به‏دست آمده‏اند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‏دهد که زبان رمزی جابری از لحاظ دستگاه واجی، صرف و نحو، همچون زبان معیار در این منطقه است ولی از لحاظ واژگانی کاملاً با آن متفاوت است. مبدعان این زبان نیز دعانویسان جابری هستند که در گذشته برای دعانویسی به نواحی مختلف سفر می‏کردند و نیاز به یک زبان مخفی داشتند که به وسیلۀ آن بتوانند اسرار خود را از غریبه‏ها مخفی نگه‏دارند. بررسی‏ها نشان می‏دهد که مبدعان زبان‏های رمزی و از جمله زبان رمزی جابری، معمولاً صاحبان مشاغلی هستند که برای حفظ اسرار شغلی خود، دست به ابداع چنین زبان‏هایی زده‏اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آرانسکی، یوسف میخائیلوویچ (1375). اطلاعات تازه‏ای از زبان‏های رمزی (آرگو) در آسیای میانه/گروه قومی قوال در کولاب و آرگوی آن. ترجمۀ محسن شجاعی. فرهنگ، 17، 165-200.
باقری، مهری (1377). مقدمات زبانشناسی (چاپ دوم). تهران: پیام نور.
باطنی، محمدرضا (1383). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی (چاپ پانزدهم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
بلوکباشی، علی (1380). زبان‏های رمزی. کتاب ماه هنر، 35 و 36، 18-27.
حدودالعالم من‏المشرق و المغرب (1340). تصحیح منوچهر ستوده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسینی معصوم، سیدمحمد (1393). تحلیل و توصیف گویش شناختی یک زبان رمزی خانوادگی در مشهد. فرهنگ و ادبیات عامه، 2 (25)، 2-47.
سبزعلی‏پور، جهاندوست و دلگرم، راحله (1395). زبان‏های مخفی اَرانجی یا قَرقه دیلی در مناطق تات نشین خلخال. زبان‏شناسی اجتماعی،1 (1)، 37-48.
سمایی، مهدی (1382). فرهنگ لغات زبان مخفی. تهران: نشر مرکز.
کالوه، ژان لویی (1388). زبان مخفی چیست؟. ترجمۀ شهروز پزشکی. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران.
محجوب، منوچهر (1341). لوتر مطربی. کتاب هفته، 37، 166-168.
مشیری، مهشید (1373). ده مقاله دربارۀ زبان، فرهنگ، ترجمه. تهران: نشر البرز.
Blake, B. J. (2010). Secret language. Oxford: Oxford University Press.
Crystal, D. (2003). A dictionary of linguistics & phonetics. U.S.A: Blackwell publishing.
Ferreira, V., & Bouda, P. (2009). Minderico: An endangered language. In P. K. Austin, et. al. (eds.), Portugal. Proceeding of Conference on Language Documentation and Linguistic Theory 2 (pp. 36-48). London: SOAS
Halliday, M.A.K. (1976). Anti-language. American Anthropologist. (new series), 78, 570-784.
Iwanow,W. (1920). Further notes on the  gypsies in Persia. Journal and Proceeding of the Asiatic Society of Bengal (N.S), 16, 281-291
Matthews, P. (1991). Morphology. New York: Cambridge University Press.
Yarshater, E. (1977). The hybrid language of the Jewish communities of Persia. Journal of American Oriental Society, 97 (1), 1-7.
Encyclopedia Britanica (retrived 2008), www.google.com
WWW. Britanica Concise Encyclopedia/ Sociolinguistics.