نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
چکیده
هویت قومی راهکاری است برای درکِ نیاز فرد به ابراز موجودیت در مواجهه با آنچه هویتش را تهدید میکند (واینرایش، 1988) و طبقات اجتماعی برآیند مقولهبندی فرد است بر اساس مؤلفهای خاص. پژوهش پیشرو به بررسی نقش مقولهبندی به عنوان ابزاری شناختی در هویتسازی قوم گیلک میپردازد و بر آن است که مشخص کند چگونه عضویتِ سطح پایه بازتابانندة نوع نگرش یک قوم به مقولة خوراک است و این مقولهبندی چگونه به تقابل خود و دیگری راه میبرد. گزینش ضربالمثلهای گیلکی در حوزة خوراکیها به عنوان دادههای پژوهش، به خاطر اهمیت نقش این پارههای زبانی است در مقام مؤلفۀ جداییناپذیر فرهنگ عامه و بیانگر رویکردهای قومی. این ضربالمثلها به روش میدانی گردآوری و با استناد به آراء رُش (1975) تحلیل شدهاند. یافتههای پژوهش حاکی از این است که گیلانیهای جلگهنشین، که «پلو» قوت غالب آنها را تشکیل میدهد، هویت خود را با آن تعریف میکنند و برای این منظور، ضمن مقولهبندی خوراکی در دو مقولة کلی «نان» و «پلو» از راه تقابل این دو، به مقولهبندی خود و دیگری میرسند.«پلو» به عنوان مؤلفهای هویتساز، میزان تعلق اجتماعی یک گیلک را به گروه تعیین میکند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
استرنبرگ، رابرت (1392). روانشناسی شناختی. ترجمة سید کمال خرازی و الهه حجازی. چاپ چهارم. تهران: سمت.
انوری، حسن (1384). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: انتشارات سخن.
برومبرژه، کریستین (1395). عادات غذایی و مرزبندی فرهنگی در شمال ایران. ترجمه و تلخیص امیر صیاد. انسانشناسی و فرهنگ. قابل بازیابی در سایت https://anthropologyansculture.com /عادت-غذایی-و-مرزبندی-فرهنگی-در-شما/
رابینو، یاسنت لویی (1391). ولایات دارالمرز ایران. مترجم جعفر خمامیزاده، چاپ ششم. رشت: انتشارات طاعتی.
روشن، بلقیس، فاطمه یوسفیراد و فاطمه شعبانیان (1392). مبنای طرحوارهای استعارههای موجود در
ضربالمثلهای شرق گیلان. زبانشناخت. دورۀ 4، شمارۀ 2، 75-94.
صفوی، کورش (1379). درآمدی بر معنیشناسی. تهران: حوزة هنری.
فخرایی، ابراهیم (1394). ضربالمثلها و اصطلاحات گیلکی. بازخوانی و ویرایش رویا صفری. رشت: فرهنگ ایلیا.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (1389). راهنمای گردآوری گویش‌ها برای گنجینة گویش‌های ایرانی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
لوریا، الکساندر رومانویچ (1390). زبان و شناخت. ترجمة حبیبالله قاسمزاده. تهران: انتشارات ارجمند.
Al-Krenawi, A. (2000). Bedouin-Arab clients’ use of proverbs in the therapeutic setting. International Journal of the Advancement of Counselling, 22, 91-102.
Brown, W. P. (2004). The didactic power of metaphor in the aphoristic sayings of proverbs. Journal for the Study of the Old Testament, 29(2), 133-154.
Caltabiano N. (1984). Perceived differences in ethnic behavior: A pilot study of Italo-
Croft, W., & Cruse, D. (2004). Cognitive linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
Evans, V.,& Green, M. (2006). Cognitive linguistics: An introduction. London and New York: Rutledge.
Grice, H.P. (1975). Logic and conversation. In: P. Cole, & J. L. Morgan (Eds.), Syntax and semantics: Speech acts (Volume III), (pp. 41-58). New York and London: Academic Press.
Haas, H. A. (2002). Extending the search for folk personality constructs: The dimensionality of the personality-relevant proverb domain. Journal of Personality and Social Psychology, 82(4), 594-609.
Honeck, R. P.,& Temple, G.J. (1994). Proverbs: The extended conceptual base and great chain metaphor theories. Metaphor and Symbolic Activity, 9(2), 85-112.
Honeck, R. P., & Welge, J. (1997). Creation of proverbial wisdom in the laboratory. Journal of Psychological Research, 26 (6), 605-629.
Husserl, E. (1948 [1973]). Experience and judgement.Trans. J. S. Churchill, & K. Ameriks. Evanston, Ill.: Northwestern University Press. Erfahrung und Urteil, ed. Ludwig Landgrebe. Hamburg: Claassen & Goverts.
Kant, I. (1790 [1952]). The critique of judgement.Trans. J. C. Meredith. Oxford: Clarendon Press. (Kritik der Urteilskraft. Berlin: Bey Lagarde und Friederich.)
Katz, A. N. (1999). Proverb in mind (Book Review).Metaphors & Symbols, 14(1), 71-75.
Lakoff, G.,&Langacker, R. W. (1987). Foundations of cognitive grammar. Vol I: Theoretical prerequisites. California: Stanford University Press.
Lakoff, G.,&Turner, M. (1989). More than cool reason: A field guide to poetic metaphor. Chicago: The University of Chicago Press.
Lawal, A., Ajayi, B.,& Raji, W. (1997). A pragmatic study of selected pairs of Yoruba proverbs. Journal of Pragmatics 27, 635-652.
Lewin, K. (1948). Resolving social conflicts. New York: Harper.
Maldonado, D. J. (1975). Ethnic self-identity and self-understanding. Social Casework, 56, 618-622.
Mayer, R. E. (2000b). Intelligence and education. In: R. J. Sternberg (Ed.), Handbook of intelligence, (pp. 519-533). New York: Cambridge University Press.
Medin, D., Lynch, E. B., & Solomon, K. O.(2000). Are there kinds of concepts? Annual Review of Psychology, 51(1), 121-147.
Medin, D., Unsworth, S. J.,& Hirschfeld, L. (2007). Culture, categorization and reasoning. In: S. Kitayama,& D. Cohen (Eds.),Handbook of cultural psychology, (pp. 615-644). New York: The Guilford Press.
Parham, T., & Helms, J. (1981). The influence of black student's racial identity attitudes on preferences for counselor's race.Journal of Counseling Psychology, 28, 250-257.
Rogler, L., Cooney, R., & Ortiz, V. (1980). Intergenerational change in ethnic identity in the Puerto Rican family.International Migration Review, 14, 193-214.
Rosch, E. H. (1973). Natural categories. Cognitive Psychology, 4(3), 328-350.
Rosch, E. H. (1975). Cognitive reference points. Cognitive Psychology, 7(4), 532-547.
Rosch, E. H., Mervis, C., Grey, W., Johnson, D., & Boyes-Braem, P. (1976). Basic objects in natural categories. CognitivePsychology, 8, 382–439.
Rosch, E. H.,& Lloyd, B. (Eds.) (1978). Cognition and categorization. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Rosch, E. H.,& Oliver, D. C. (1972). The structure of the color space in naming and memory for two languages. Cognitive Psychology, 3(2), 337-354.
Tajfel, H. (1981). Human groups and social categories. Cambridge: Cambridge University Press.
Ungerer,F.,&Schmid, H.(2006). An introduction to cognitive linguistics, 2nd edition. London and New York: Rutledge.
Weinreich, P. (1988). The operationalization of ethnic identity. In: J. Berry, & R. Annis (Eds.), Ethnic psychology. Research and practice with immigrants, refugees, native peoples, ethnic groups and sojourners, (pp. 149-168). Amsterdam: Swets & Zeitlinger.
White, C., & Burke, P. (1987). Ethnic role identity among black and white college students: An interactionist approach. Sociological Perspectives, 30, 310-331.
)