با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار زبانشناسی همگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

4 استاد زبانشناسی همگانی، دانشگاه عالمه طباطبایی، تهران، ایران

10.30473/il.2023.67416.1593

چکیده

با فراگیرشدن ویروس کرونا و اجبار به آموزش مجازی و برخط، تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نیز از این قاعده مستثنی نماند و مدرسان را با چالش‌های جدیدی در آموزش وجوه مختلف زبان فارسی مواجه ساخت . یکی از این وجوه، آموزش حروف اضافه به‌عنوان مقوله‌هایی چندمعنا بود. در کتاب‌های آموزش زبان، غالباً معانی این حروف به‌صورت فهرست‌وار ارائه می‌شود. این مسئله یادگیری آنها را به‌ویژه در آموزش مجازی دشوار می‌سازد. درمقابل دستور شناختی به وجود شبکه‌ی معنایی حروف اضافه حول معنی سرنمونی باور دارد. پژوهشگران نخست با استفاده از شبکه‌ی معنایی حروف اضافه‌ی «از، با، به، تا و در»، محتوای درسی برای آموزش برخط این حروف طراحی و سپس براساس نظریه‌ی شناختی چندرسانه‌ای از ابزار ترکیبی چندرسانه‌ای کلامی-تصویری (پویانمایی) استفاده کردند. محتوای تهیه‌شده با 52 نمونه‌ مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج بررسی آماری نشان داد پیشرفت زبان‌آموزان معنی‌دار بوده است و می‌توان نتیجه گرفت آموزش حروف اضافه با ابزار پژوهش مؤثر واقع شده است. در پژوهش علاوه‌بر متغیر سطح زبانی، متغیرهای مداخله‌گر اجتماعی سن، جنسیت، ملیت، رشته‌ی تحصیلی و وضعیت زبان‌آموز نیز مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد متغیرهای جنسیت، ملیت، رشته و سن دارای تأثیر معنادار بوده‌اند. در خصوص سایر متغیرها، تأثیر معناداری مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بابایی فلاح، سارا. (1398). چندمعنایی حروف اضافه درچهارچوب معنی‌شناسی شناختی و شیوة آموزش آنها به فراگیران زبان فارسی به عنوان زبان بیگانه. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، دانشگاه شهید بهشتی
بهرامی خورشید، سحر. (1398). دستور شناختی: مبانی نظری و کاربست آن در زبان فارسی. تهران، سمت.
کلانتری درونکلا، راحله. (1395). بررسی بازخورد آموزش حروف اضافۀ ساده (با، به، از، در) به زبان‌‌آموزان غیرایرانی با رویکرد شناختی. مطالعات آموزش زبان فارسی, 2(3), 33-62.
گلفام، ارسلان، یوسفی‌راد، فاطمه. (1385). بررسی حروف اضافة مکانی در چارچوبِ شناختی: مطالعة موردی حرف اضافة «در/ توی». زبان و زبان‌شناسی, 2(3), 33-46.
گلفام، ارسلان، عاصی، مصطفی، آقاگل‌زاده، فردوس، یوسفی راد، فاطمه. (1388). بررسیِ حرفِ اضافۀ (از) در چارچوب معناشناسیِ شناختی و مقایسۀ آن با رویکردِ سنتی. زبان و زبان‌شناسی, 5(10), 69-80.
گلفام، ارسلان، یوسفی راد، فاطمه. (1389). رویکرد معناشناسی شناختی به حروف اضافه‌ی مکانی زبان فارسی از منظر آموزشی، مطالعه‌ی موردی: حرف اضافه‌ی «در». پژوهش زبان‌های خارجی، شماره 56.
گیررتس، دیرک. (1398). نظریه‌های معنی‌شناسی واژگانی. ترجمه‌ی کورش صفوی. تهران: علمی.
لانگاکر، رونالد. (1397). مبانی دستور شناختی. ترجمه‌ی جهانشاه میرزابیگی. تهران: آگاه.
مختاری، شهره. (1392). تدوین محتوای درسی با محوریت حروف اضافه‌ برای آموزش زبان فارسی با رویکرد شناختی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه اصفهان.
وحیدی فردوسی، طاهره، بادامردی، زهرا. (1395). آموزش حرف اضافه «در» به غیرفارسی‌زبانان با رویکرد معناشناسی شناختی. نخستین همایش ملی واکاوی منابع آموزشی زبان فارسی به غیر فارسی زبانان
وحیدی فردوسی، طاهره، علیزاده، علی، بادامدری، زهرا. (1397). درس‌نامه‌آموزش حروف‌اضافه با رویکرد معنی شناسی‌شناختی برای آموزش به غیر فارسی زبانان (مطالعه‌ موردی: حرف‌اضافه‌ «از»). زبانشناسی و گویش‌های خراسان,9 (17)، 175 -202
 یوسفی راد، فاطمه. (1387). بررسی حروف اضافه زبان فارسی در چارچوب معناشناسی شناختی با نگاه ویژه به حروف اضافه‌ی مکانی (پایان‌نامه‌ی دکترای تخصصی زبان‌شناسی)، دانشگاه تربیت مدرس.
El-Bouz, K. (2016). Animation of grammar –Interplay of cognitive linguistics and multimedia learning: The example of German modal auxiliaries. Yearbook of the German Cognitive Linguistics Association4(1), 135-152.
Fahmi Aajami, R. (2019). A cognitive linguistic study of the English preposition ‘in’. Journal of college of Education for Women, 30(3), 37-49.
Langacker, R. W. (2013). Essentials of cognitive grammar. Oxford University Press.
Lowe, R. K, & Schnotz, W. (2014). Animation principles in multimedia learning. In R. E. Mayer (Ed.). The Cambridge handbook of multimedia learning (pp. 513-546). Cambridge University Press.
Mayer, R. (2009). Multimedia learning. Cambridge: Cambridge University Press.
Song, X. (2013). A cognitive linguistic approach to teaching English prepositions. PhD thesis Department of Psychology, University of Koblenz-Landau, Germany.
Wong, M., Zhao, H., & MacWhinney, B. (2018). A cognitive linguistics application for second language pedagogy: The English preposition tutor. Language Learning, 68(2),1-31
Xu, H., & Luo, Y. (2015). Treatment of the preposition to in English learner’s dictionaries: A cognitive approach. Oxford University Press.