سیاست‌های زبانی
کمال خالق پناه؛ علی سنائی
چکیده
در نظم فرهنگی- زبانی ایران مدرن زبان همواره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای وحدتبخشِ ایرانیان در نتیجۀ سیاست‌های زبانی، واجد جایگاه مهمی شد و این وضعیت، موقعیتهایی را برای زبانهای اقلیت تعیین کرد. در این پژوهش برآن بودهایم تا این نظم فرهنگی-زبانی را به مدد روش تحلیل گفتمان ...
بیشتر
در نظم فرهنگی- زبانی ایران مدرن زبان همواره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای وحدتبخشِ ایرانیان در نتیجۀ سیاست‌های زبانی، واجد جایگاه مهمی شد و این وضعیت، موقعیتهایی را برای زبانهای اقلیت تعیین کرد. در این پژوهش برآن بودهایم تا این نظم فرهنگی-زبانی را به مدد روش تحلیل گفتمان «لاکلائو» و «موفه» مورد واکاوی قرار داده و جایگاه زبانهای اقلیت را در یک صورتبندیِ گفتمانی مشخص کنیم؛ بنابراین به مدد اسناد، قوانین و اساسنامههای دولتی از زمان تأسیس مجلس شورای ملی (1285 ه.ش) تاکنون، نظم مذکور را مورد تحلیل قرار دادهایم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در هر سه دورۀ مورد بررسی (مشروطه، پهلوی، جمهوری اسلامی ایران)، زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای اصلی گفتمان سیاست فرهنگی و زبانهای اقلیت بهعنوان مسئلهای برای برساخت هویت ملی بازنمایی شدهاند. در دولت مشروطه سکوتی مبتنی بر انکار، در دولت پهلوی سکوتی مبتنی بر حذف و پس از انقلاب اسلامی حذفی ادغامی در قوانین و اسناد دولتی زبانهای اقلیت را دربرگرفته است.
سیاست‌های زبانی
ساحل کمالی صدر؛ آتوسا رستم بیک؛ یحیی مدرسی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش فارسی‌زبانان ساکن کرج به گونه‌های غیرمعیار زبان فارسی، با سنجش توانایی تشخیص گونه‌های محلی زبان فارسی شامل آبادانی، افغانی، شیرازی، کرمانی و یزدی، از منظر گویش‌شناسی ادراکی انجام شده است. اهمیت چنین پژوهشی در نقش آگاهی از نگرش گویشوران به تنوعهای زبانی در موفقیت برنامهریزی زبان است. متغیرهای ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش فارسی‌زبانان ساکن کرج به گونه‌های غیرمعیار زبان فارسی، با سنجش توانایی تشخیص گونه‌های محلی زبان فارسی شامل آبادانی، افغانی، شیرازی، کرمانی و یزدی، از منظر گویش‌شناسی ادراکی انجام شده است. اهمیت چنین پژوهشی در نقش آگاهی از نگرش گویشوران به تنوعهای زبانی در موفقیت برنامهریزی زبان است. متغیرهای ثابت پژوهش سن، جنسیت و تکزبانه یا دوزبانه بودن آزمودنی‌ها هستند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه‌ای محققساخته است که اطلاعات فردی، تشخیص گونۀ زبانی و نگرش زبانی را دربردارد. نمونۀ مورد بررسی شامل 218 دانشجوی 18 تا 50 سال ساکن کرج است. نمونهگیری از دانشگاههای در دسترس به روش تصادفی از میان دانشجویانی انجام شد که که زبان فارسی معیار، زبان ارتباطی اصلی آنان بود. یافتهها نشان می‌دهد آزمودنی‌ها در تشخیص گونۀ یزدی موفقتر بودهاند. آزمودنی‌ها در توصیف گونه‌های زبانی مختلف از صفات مثبت و منفی متفاوتی استفاده کردهاند و درصد صفات منفی مربوط به گونۀ افغانی بیشتر از سایر گونه‌ها است. کمترین درصد مؤلفه‌های نگرشی مانند صمیمیت، تحصیلات و تشخص به گونه‌های افغانی و کرمانی مربوط است. متغیرهای اجتماعی سن و جنسیت بر نگرش فارسی‌زبانان دربارۀ گونه‌های مورد بررسی تأثیر معناداری دارند.
زبان و ارتباطات
معلاه واثق؛ مهدی پورمحمد
چکیده
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل میگیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی ...
بیشتر
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل میگیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی اجتماعیترین گونۀ ادبیات است که میتواند بهترین منبع برای دستیابی به تصویری باشد که ادبیات کودک و نوجوان ایران در طول زمان از مفهوم جنسیت ارائه داده است. کودکان ازطریق کتاب با دنیای جدیدی آشنا میشوند و تجربیات جدید و متفاوتی کسب میکنند. تحقیق حاضر به بررسی جایگاه و نقش زن، مرد و کلیشههای جنسیتی در ادبیات کودک میپردازد. درمجموع، 200 کتاب داستان فارسی بررسی شد. نتایج بررسی نشان داد که در میان کتابهای پرفروش از سال 1385-1395، در بازۀ زمانی دهساله، نمونۀ کتابهایی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آنها را کتاب برتر معرفی کرده است، تبعیض جنسیتی یافت میشود. تعداد شخصیتها و اسمهای مردان تقریباً دوبرابر زنان بود. شخصیتهای اصلی زن متن بیشتر دیده میشدند. در این مقاله، دربارۀ قالب کتابهای عکسدار کودکان که در شکلگیری هویت جنسیتی اهمیتی بالا دارد پژوهش شده است.
زبان و ارتباطات
مریم تفرجی یگانه؛ زهرا انصاری
چکیده
زبان مهمترین ابزار برای ایجاد ارتباط است، اما گونهای رمزی از آن، برای محدود کردن ارتباط بهکار میرود .زبان رمزی جابری یکی از ناشناختهترین زبانهای رمزی در ایران است که در گذشته بر حسب نیاز، توسط مردم روستای جابر (از توابع شهرستان بدره، استان ایلام) ساخته شده است. این زبان در گویش محلی به (rzuwânakiêž) معروف است. هدف ...
بیشتر
زبان مهمترین ابزار برای ایجاد ارتباط است، اما گونهای رمزی از آن، برای محدود کردن ارتباط بهکار میرود .زبان رمزی جابری یکی از ناشناختهترین زبانهای رمزی در ایران است که در گذشته بر حسب نیاز، توسط مردم روستای جابر (از توابع شهرستان بدره، استان ایلام) ساخته شده است. این زبان در گویش محلی به (rzuwânakiêž) معروف است. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی‌های زبانشناختی زبان رمزی جابری است و داده‌ها به صورت میدانی، بر اساس شمّ زبانی نگارنده و مصاحبه با گویشوران بومی این زبان بهدست آمدهاند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که زبان رمزی جابری از لحاظ دستگاه واجی، صرف و نحو، همچون زبان معیار در این منطقه است ولی از لحاظ واژگانی کاملاً با آن متفاوت است. مبدعان این زبان نیز دعانویسان جابری هستند که در گذشته برای دعانویسی به نواحی مختلف سفر میکردند و نیاز به یک زبان مخفی داشتند که به وسیلۀ آن بتوانند اسرار خود را از غریبهها مخفی نگهدارند. بررسیها نشان می‌دهد که مبدعان زبانهای رمزی و از جمله زبان رمزی جابری، معمولاً صاحبان مشاغلی هستند که برای حفظ اسرار شغلی خود، دست به ابداع چنین زبانهایی زدهاند.
سیاست‌های زبانی
اکرم دهقان زاده؛ محمد رضا احمدخانی؛ مریم سادات غیاثیان؛ مهدی سمایی
چکیده
یکدستی اصطلاحات تخصصی علوم و روشن بودن مفاهیم علمی برای ایجاد زبان مشترک میان رشتهها امری ضروری در حوزۀ برنامهریزی زبانی است. در این پژوهش، به بررسی تطبیقی اصول و سیاستگذاریهای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، از سال 1368 تا کنون، و اینفوترم پرداختهایم و بهمنظور دستیابی به چگونگی کارکرد این اصول و سیاستگذاریها ...
بیشتر
یکدستی اصطلاحات تخصصی علوم و روشن بودن مفاهیم علمی برای ایجاد زبان مشترک میان رشتهها امری ضروری در حوزۀ برنامهریزی زبانی است. در این پژوهش، به بررسی تطبیقی اصول و سیاستگذاریهای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، از سال 1368 تا کنون، و اینفوترم پرداختهایم و بهمنظور دستیابی به چگونگی کارکرد این اصول و سیاستگذاریها در امر واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، واژههای علمی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را مورد بررسی قراردادهایم. این مقاله، از نظرهدف از نوع پژوهشهای نظری است. روش تحقیق این پژوهش، بهصورت تحلیل محتوا بوده ودادههای پژوهش،40 واژۀ علمی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی از دفتر اول تا سیزدهم (1395-1376)را دربرمیگیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که اصول و ضوابط واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اصول و سیاستگذاریهای اینفوترم همگام است، اما ترادف و چندگانگی واژگانی و مفهومی در حوزههای مختلف علوم در واژههای علمی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی دیده میشود که این امر موجب نابسامانی و سردرگمی متخصصان و کارشناسان رشتههای علمی میشود و بهتر است در دستور کار فرهنگستان زبان و ادب فارسی قرار گیرد.
سیاست‌های زبانی
مریم فرنیا؛ صفورا براتی
چکیده
در دهۀ گذشته زبان‌شناسی اجتماعی و زبان‌شناسی‌کاربردی شاهد افزایش روزافزون پژوهش در زمینۀ چشم‌انداز زبانی بوده است .در این راستا، مطالعات بسیاری به بررسی زبان و نشانه‌های زبانی در محیط زندگی افراد پرداخته‌اند. تحقیق حاضر نگرش کاسبان دربارۀ نام‌گذاری محل کسب و کار در دو منطقۀ برخوردار واقع در جنوب و نابرخوردار واقع در شمال شهر ...
بیشتر
در دهۀ گذشته زبان‌شناسی اجتماعی و زبان‌شناسی‌کاربردی شاهد افزایش روزافزون پژوهش در زمینۀ چشم‌انداز زبانی بوده است .در این راستا، مطالعات بسیاری به بررسی زبان و نشانه‌های زبانی در محیط زندگی افراد پرداخته‌اند. تحقیق حاضر نگرش کاسبان دربارۀ نام‌گذاری محل کسب و کار در دو منطقۀ برخوردار واقع در جنوب و نابرخوردار واقع در شمال شهر اصفهان را مورد بررسی قرار می‌دهد. دادههای این مطالعه از 100 نفر از کاسبان در دو منطقۀ برخوردار و نابرخوردار از نظر اجتماعی-اقتصادی شهر اصفهان از طریق پرسشنامه در الگوی لایکرت و مصاحبۀ ساختاری توزیع و جمعآوری شد. در این پرسشنامه که برگرفته و بسط داده شده از مطالعۀ حسین، نوفل و منصور (2015) است، نگرش صاحبان کسب و کار در ارتباط با انتخاب نام، با توجه به عامل زبان، مذهب، موقعیت جغرافیایی و اجتماعی محل کسب و کار بررسی شده است. نتایج تحقیق نشانمیدهد که در ارتباط با مؤلفه‌های مورد بررسی، تفاوت معناداری میان نگرش کاسبان در دو منطقۀ برخوردار و نابرخودار در انتخاب نام وجود دارد.
سیاست‌های زبانی
آزاده شریفی مقدم؛ محمد رضا فخر روحانی؛ مریم حاجی لو
چکیده
ادوات تکریمی آن دسته از صورتهای اشاری اجتماعی هستند که به عنوان نشانه‌های ادب و احترام نسبت به برخی مصادیق اسمی و در جهت رمزگذاری شأن اجتماعی بالای مخاطب به کار می‌روند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسۀ الفاظ و عبارات تکریمی در متون دینی اسلام و آیین زرتشتی است. پیکرۀ مورد بررسی، آن دسته از ادوات تکریمی بود که از متون کتبی و شفاهی ...
بیشتر
ادوات تکریمی آن دسته از صورتهای اشاری اجتماعی هستند که به عنوان نشانه‌های ادب و احترام نسبت به برخی مصادیق اسمی و در جهت رمزگذاری شأن اجتماعی بالای مخاطب به کار می‌روند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسۀ الفاظ و عبارات تکریمی در متون دینی اسلام و آیین زرتشتی است. پیکرۀ مورد بررسی، آن دسته از ادوات تکریمی بود که از متون کتبی و شفاهی متعلق به دو دین جمعآوری شد و سپس به لحاظ ساختاری، معنایی و کاربردشناسی مورد مقایسه قرار گرفت. بررسی داده‌ها بیانگر یافتههای زیر بود: در هر دو پیکره، عبارات تکریمی هم در جایگاه قبل و هم پس از هسته قرار می‌گیرند؛ با این تفاوت که در اسلام ادوات تکریم دارای گستره و تنوع بیشتری بوده و ساختار طولانیتری دارند و در زرتشتی، عبارات دعایی در جایگاه پس از هستۀ اسمی قرار می‌گیرند. در هر دو پیکره، علاوه بر شخصیّت‌های مذهبی، ازمنه، مکانها، اجسام و پدیدههای مرتبط با دین که دارای وجهۀ دینی هستند نیز مورد تکریم قرار می‌گیرند. علاوه بر ادوات تکریم عام، دادههای متعلق به هر دو پیکره حاوی اقلام نشانداری بود که در همنشینی با هستههای اسمی مشخصی میآیند. داده‌ها و مشاهدات متعلق به هر دو دین همچنین شامل رفتارهای کلامی و غیر کلامی ممنوعه (تابوها) بود که می‌توان سکوت را وجه مشترک رفتارهای ممنوعۀ متعلق به دو دین بهحساب آورد. نکتۀ آخر اینکه نظامهای تکریمی هر دو دین در سوی مقابل خود حاوی الفاظ و عباراتی هستند که بیانگر نفرت و بیزاری مذهبی است. در کنار شباهتهایی که عنوان شد، مهمترین تفاوت بین اقلام تکریمی در دو پیکره را، صرف نظر از فراوانی و گوناگونی این القاب، می‌توان در انگیزۀ کاربرد این اقلام در دین اسلام بهعنوان یک تکلیف دینی جستجو کرد که آن را تحت عنوان تولّی و تبرّی میشناسیم.
