شناسنامه علمی شماره
دوره 5، شماره 3 ، تیر 1401، صفحه 1-7
مقاله پژوهشی
تحلیل گفتمان
سید محمد حسینی معصوم
چکیده
ترمیم گفتار یکی از مهمترین ابزارها برای مکالمه و ارتباط موفقیتآمیز است که میتواند بنابه عوامل مختلفی مانند عدم درک صحیح از صحبتهای گوینده یا مشکلات شنیداری یا گفتاری رخ دهد. در میان انواع فرایندهای ترمیم، خودترمیمهای خودآغاز بیشترین بسامد را دارد. باتوجّه به اهمیت برقراری ارتباط و مکالمهی صحیح توسط معلمان در حین ...
بیشتر
ترمیم گفتار یکی از مهمترین ابزارها برای مکالمه و ارتباط موفقیتآمیز است که میتواند بنابه عوامل مختلفی مانند عدم درک صحیح از صحبتهای گوینده یا مشکلات شنیداری یا گفتاری رخ دهد. در میان انواع فرایندهای ترمیم، خودترمیمهای خودآغاز بیشترین بسامد را دارد. باتوجّه به اهمیت برقراری ارتباط و مکالمهی صحیح توسط معلمان در حین تدریس، بهخصوص در کلاسهای مجازی، در تحقیق حاضر به مکالمه‌کاوی از طریق بررسی انواع فرایندهای خودترمیم خودآغاز در گفتار معلّمان حین تدریس زنده در شبکه آموزش تلویزیون براساس طبقه‌بندی هفتگانه فاکس و یسپرسن (1995) پرداختیم. بررسی 703 دقیقه محتوای آموزشی حاکی از آن بود که در میان 258 مورد ترمیم یافتشده، ترمیم از طریق رهاکردن یک ساختار و آغاز ساختار جدید با 31% بیشترین میزان وقوع و تکرار عبارت قبلی شامل لغت با 2% کمترین میزان وقوع را دارد. این نتایج نشان می‌دهد که بیشتر ترمیمها ناظر به بازسازی ساختار دستوری جمله است. همچنین مشخص شد که ارتباط منعاداری بین پایه تحصیلی مخاطبان و میزان کاربرد ترمیم از سوی معلم وجود ندارد.
مقاله پژوهشی
برخورد زبان‌ها
معصومه ملکیان؛ ناهید جلیله وند
چکیده
میانگین طول گفته (MLU) مقیاسی برای ارزیابی و توصیف نظام‌مند رشد زبان در کودکان به‌شمار می‌رود. هدف از این پژوهش آن است که به شیوه توصیفی-تحلیلی به مقایسه رشد زبان در کودکان فارسی‌زبان و فارسی-ترکی‌زبان به کمک این شاخص نحوی بپردازد. برای انجام این پژوهش، 30 کودک فارسی‌زبان و 30 کودک فارسی-ترکی‌زبان در سه گروه سنی 37-46، 47-56 و 57-66 ماهه انتخاب ...
بیشتر
میانگین طول گفته (MLU) مقیاسی برای ارزیابی و توصیف نظام‌مند رشد زبان در کودکان به‌شمار می‌رود. هدف از این پژوهش آن است که به شیوه توصیفی-تحلیلی به مقایسه رشد زبان در کودکان فارسی‌زبان و فارسی-ترکی‌زبان به کمک این شاخص نحوی بپردازد. برای انجام این پژوهش، 30 کودک فارسی‌زبان و 30 کودک فارسی-ترکی‌زبان در سه گروه سنی 37-46، 47-56 و 57-66 ماهه انتخاب شدند. پس از گردآوری نمونه‌های زبانی، تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار آماری SPSS انجام شد. یافته‌های پژوهش حاضر، نشان‌دهنده همبستگی بالا بین دو شاخص میانگین طول گفته بر حسب تکواژ و واژه است. این نتیجه‌گیری با یافته پارکر (2005) مبنی بر این‌که به شکل مؤثری می‌توان از یکی از این دو شاخص به‌جای دیگری برای اندازه‌گیری رشد زبان در کودکان استفاده کرد، هم‌سو است. از سوی دیگر، تنها در بازه سنی 57-66 ماهه بین دو گروه زبانی فارسی‌زبان و فارسی-ترکی‌زبان تفاوت قابل ملاحظه‌ای در رشد زبان کودکان دیده می‌شود. این نتیجه‌گیری، یافته‌های پژوهش‌هایی از قبیل دالگرِن و همکاران (2017) مبنی بر برتری عملکرد کلامی کودکان تک‌زبانه به کودکان دوزبانه را مورد تأیید قرار می‌دهد. هر دو گروه زبانی در سنین پایین‌تر عملکرد کلامی مشابه دارند و روند رشد زبانی مشابهی را به موازات افزایش سن نشان می‌دهند.
مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
شهرام مدرس خیابانی؛ بهرام مدرسی؛ وحید طاولی؛ فریده محسنی هنجنی
چکیده
در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده است تا با استفاده از نظریة عمومی طنز کلامی آتاردو (2020)، به بررسی و تحلیل درون‌مایه جوک پرداخته شود. داده‌های پژوهش حاضر شامل 400 جوک است که در یک بازۀ سه ماهه از شبکه‌های مجازی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان مانند تلگرام و واتس‌اپ جمع‌آوری شده است. تحلیل داده به صورت توصیفی و تحلیل محتوا با استفاده از نرم‌افزار ...
بیشتر
در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده است تا با استفاده از نظریة عمومی طنز کلامی آتاردو (2020)، به بررسی و تحلیل درون‌مایه جوک پرداخته شود. داده‌های پژوهش حاضر شامل 400 جوک است که در یک بازۀ سه ماهه از شبکه‌های مجازی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان مانند تلگرام و واتس‌اپ جمع‌آوری شده است. تحلیل داده به صورت توصیفی و تحلیل محتوا با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شده است. علاوه بر این به منظور ارزیابی معناداری متغیرهای پژوهش از آزمون خیدوی پیرسون و برای بررسی شدت ارتباط بین متغیرها از آزمون کرمر استفاده شده است. آنچه در این پژوهش مطرح می‌شود شناسایی الگوهای رایج در ساخت جوکهای زبان فارسی و تعیین الگوی برتر براساس میزان خندهداری است. پس از تحلیل داده‌های پژوهش سه الگوی رایج شناسایی شد و پس از تهیه پرسشنامه شامل 30 جوک برگرفته از هر یک از الگوهای مذکور و مشارکت 125 نفر با متغیرهای اجتماعی گوناگون از قبیل میزان تحصیلات، سن و جنسیت، الگوی برتر بر اساس معیار میزان خندهداری شناسایی شد.
مقاله پژوهشی
نشانه‌شناسی
نادیا وارمیلی؛ فروغ کاظمی
چکیده
نشانه‌معناشناسی گفتمانی برآیند نشانه‌شناسی ساختگرا و نظام روایی مطالعات معنایی است. این دیدگاه جریان تولید معنا را با شرایط حسّی-ادراکی پیوند میزند. هدف مقاله حاضر بررسی ساختار روایی جایگاه حیوانات در داستانهای کلیلهودمنه از دیدگاه نشانه‌معناشناسی گفتمانی است. مسئله اصلی پژوهش آن است که در اثر مذکور، چگونه استعلای ...
بیشتر
نشانه‌معناشناسی گفتمانی برآیند نشانه‌شناسی ساختگرا و نظام روایی مطالعات معنایی است. این دیدگاه جریان تولید معنا را با شرایط حسّی-ادراکی پیوند میزند. هدف مقاله حاضر بررسی ساختار روایی جایگاه حیوانات در داستانهای کلیلهودمنه از دیدگاه نشانه‌معناشناسی گفتمانی است. مسئله اصلی پژوهش آن است که در اثر مذکور، چگونه استعلای شوشی در روایات جاری میگردد و تجلی مییابد. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها شامل ده باب حکایتهای کلیهودمنه است که به شیوه اِسنادی گردآوری شده و مورد بررسی قرار گرفتهاست. اندیشهی اصلی در تحلیل ساختار مورد نظر، آن است که افراد به طور گسترده به تجارب خود معنا می‌دهند و آنها را در قالب داستان منتقل میکنند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در هر روایت بسته به ماجراها و اتفاقات بهوجود آمده، نظامهای گفتمانی متفاوتی قابل مشاهده و تبیین است. این روایتها بهلحاظ کارکرد نشانه-معنایی به عنوان یک گفتمان معنادار در خدمت القای پیام اخلاقی به مخاطب است و راوی انتزاعی با لایهلایه کردن متن غالباً از کنشها به شوش میرسد. نتایج حاکی از آن است که در غالب روایات، نظام شوشی بر نظام کنشی غلبه مییابد و سپس، نظامهای گفتمانی دیگر از قبیل نظامهای تصادف، رخداد و تطبیق را فرا میخواند. یافتهها مبین این واقعیت است که نظام شوشی به شیوههایی گوناگون، گاه با مقاومت در برابر وضعیت تثبیت شده از طریق کنشهای انتقامجویانه، گاه با نظام محافظهکاری گفتمانی و اصل تطبیق و گاه با نظام گفتمانی خطرپذیری تولید معنا کرده و بدین ترتیب، راه ورود به استعلای وجودی روایات حیوانات را در حکایتهای کلیلهودمنه را فراهم نموده و معنا را تحقق بخشیدهاست.
مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
شهلا یعقوبی؛ علی کریمی فیروز جایی؛ حمیدرضا شعیری؛ محمدرضا احمدخانی
چکیده
فرآیند مجابسازی از زیرشاخههای بسیار مهم و باز در حوزه نشانه‌معناشناسی گفتمان است. مقالهی حاضر میکوشد با رویکرد نشانه-معناشناختی و با استفاده از روش استقرایی به مسئلهی اصلی این پژوهش که بررسی نوع، میزان و بسامد استفاده از عوامل مجابسازی در گفتمان روایی روایت‌ها‌ی عامیانهی آذربایجان است، بپردازد. روایت‌ها‌ی ...
بیشتر
فرآیند مجابسازی از زیرشاخههای بسیار مهم و باز در حوزه نشانه‌معناشناسی گفتمان است. مقالهی حاضر میکوشد با رویکرد نشانه-معناشناختی و با استفاده از روش استقرایی به مسئلهی اصلی این پژوهش که بررسی نوع، میزان و بسامد استفاده از عوامل مجابسازی در گفتمان روایی روایت‌ها‌ی عامیانهی آذربایجان است، بپردازد. روایت‌ها‌ی منتخب این مقاله شامل روایت‌ها‌ی ماهیسیاه کوچولو، کچلممسیاه، کوراوغلو، ۲۴ ساعت در خواب و بیداری و روایت یک هلو هزار هلو می‌شود. یافتهها بیانگر آن است که در این روایتها عوامل مجابسازیگوناگونی مثل استدلال، تدبیر، اعتمادسازی، تحذیر، وعده و نظایر آن، بسته به شرایط و مخاطب بکار رفته است. مشخص گردید که از 145 فرآیند مجابسازی و 24 نوع عامل مجابسازی بررسیشده در پنج روایت عامیانهی آذربایجانی، به ترتیب تحذیر، تهدید، تحریک، استدلال، وعده و رجزخوانی بالاترین بسامدها را داشتهاند؛ به طوریکه در مجموع، حدود یک چهارم کل مجابسازیها از دو سبک تحذیر و تهدید بوده است. اما میزان موفقیت همین دو عامل نیز در مجابسازی به یک اندازه نبوده است. این در حالی است که برخی از عوامل مجابسازی مثل رشوه، ایجاد تردید، تعارف، چاپلوسی، نفرین، تاکید و مظلومنمایی فقط در یک مورد مشاهده شدند. این نشان می‌دهد که به نوعی برحذر داشتن و ترساندن از عواقب کار، سبک غالب روایت‌ها‌ی عامیانه آذربایجانی مورد بررسی است، هر چند که تنها در حدود 55 درصد موارد منجر به مجاب مخاطب شدهاند. همچنین از میان روایت‌ها‌ی منتحب، ماهی سیاه کوچولو بالاترین درصد عدم موفقیت در مجابسازی را داشته است. زیرا کنشگر اصلی که ماهی است بسیار مصر بر رسیدن به خواستهش است و هیچکس نمیتواند او را مجاب به دستکشیدن از خواستهش بکند. در حالیکه در دو داستان کوراوغلو و کچلممسیاه که رابطه قدرت در میان است، مجابسازی بالاترین حد موفقیت را داشته است.
مقاله پژوهشی
زبان و ارتباطات
بهاره قادری نژاد؛ مهناز کربلائی صادق؛ حیات عامری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش استعارههای تصویری در انتقال پیام کارتون‌های شهروندی انجام گرفته است. برای این منظور، در قالب یک مطالعۀ موردی، تعداد هفت کارتون با موضوع «کتاب و کتابخوانی» مربوط به سال 1398 به روش نمونهگیری هدفمند از چند وبگاه فارسی‌زبان داخلی استخراج و در چارچوب نظریۀ استعارۀ چندوجهی (فورسویل، 1996، 2008، 2009) ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش استعارههای تصویری در انتقال پیام کارتون‌های شهروندی انجام گرفته است. برای این منظور، در قالب یک مطالعۀ موردی، تعداد هفت کارتون با موضوع «کتاب و کتابخوانی» مربوط به سال 1398 به روش نمونهگیری هدفمند از چند وبگاه فارسی‌زبان داخلی استخراج و در چارچوب نظریۀ استعارۀ چندوجهی (فورسویل، 1996، 2008، 2009) بررسیشدهاند. پرسش اصلی پژوهش این است که برای بیان مفهوم کتابخوانی (یا مطالعه) از چه استعارههای مفهومی و چه استعارههای تصویری استفاده شده است و حوزههای مبدأ در این استعارهها کدامند؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استعارههای «مطالعه، سفر است»، «مطالعه، زراعت است»، «مطالعه، پیدا کردن گنج است»، «مطالعه، سلامتی (یا زندگی) است»، «مطالعه، پاکسازی ذهن است»، «مطالعه، بارندگی است» و «مطالعه، روشنایی است» استعارههای مفهومی زیربنایی در کارتون‌های مطالعهشده هستند. پیام کارتونها مبتنی بر نوعی استدلال قیاسی است که در آن براساس رابطۀ میان مفاهیم مبدأ استعاری، در مورد رابطۀ میان مفاهیم مقصد استدلال صورت میگیرد. دستاورد کاربردی پژوهش این است که کارتونیستها را نسبت به اهمیت و نقش استعاره در انتقال پیام کارتونها و نحوۀ عملکرد و تعامل این فرایند شناختی آگاهمیسازد وبا توجه به انواع استعارههای تصویری، گزینههای مختلفی را برای صورتبندی پیام کارتونها پیش روی آنها قرار می‌دهد.
مقاله پژوهشی
زبان‌شناسی اجتماعی
رحیمه گرجیان داردکاشتی؛ پرنوش پژوهش؛ شهین اوجاقعلی زاده
چکیده
نشانه‌شناسی اجتماعی به بررسی جایگاه وکارکرد نشانهها در جامعه میپردازد و یکی از رویکردهای جدید تحلیل متون در حوزههای نشانه‌شناسی است. یکی از دیدگاههای مهم در بحث نشانه‌شناسی اجتماعی نظریۀ پییر گیرو است که به دو مسئله هویت وآداب معاشرت دستهبندی می‌شود. نشانههای آداب معاشرت، گویای چگونگی برقراری ارتباط افراد ...
بیشتر
نشانه‌شناسی اجتماعی به بررسی جایگاه وکارکرد نشانهها در جامعه میپردازد و یکی از رویکردهای جدید تحلیل متون در حوزههای نشانه‌شناسی است. یکی از دیدگاههای مهم در بحث نشانه‌شناسی اجتماعی نظریۀ پییر گیرو است که به دو مسئله هویت وآداب معاشرت دستهبندی می‌شود. نشانههای آداب معاشرت، گویای چگونگی برقراری ارتباط افراد وگروههای اجتماعی است که به دو بخش ارتباط کلامی و غیرکلامی تقسیم می‌شود. هدف پژوهش حاضر یافتن نشانههای اجتماعی آداب معاشرت در بخش ارتباطات غیرکلامی براساس نظریه پییرگیرو در مخزنالاسرار است. این جستار با استفاده از روش توصیفی–تحلیلی، نشانههای اجتماعی ارتباط غیرکلامی را از حکایات مخزنالاسرار استخراج و پس از دستهبندی، احصاء و تحلیل هر یک از داده‌ها، مشخص میکند که این نشانهها با دلالتهای اعمال و وضع اندام، حالات گوناگون اندام صورت (گریه وخنده، خجالت، رنگ، نگاه وچشم)، فاصله، فضا، خوراک، اشیاء، لباس، نماد و نشانه، بو و عطر و وضع رفتار درمخزنالاسرار بهکار رفته است. اما اعمال و وضع اندام و وضع رفتار به ترتیب، بیشترین بسامد کاربرد را داشت که از طریق زبان بدن، موازی با زبان ملفوظ درانتقال مفاهیم نقش آفریده است. نظامی به قصد شناخت وترغیب مخاطب به پذیرش هنجارهای اخلاقی-رفتاری متناسب با الگوهای پیشنهادی خویش، آگاهانه شاخصههای ارتباطات غیرکلامی را بهعنوان کمککارهای زبان ملفوظ در راستای اثربخشی بیشتر تعلیماتش بهکار میبرد.
