مقاله پژوهشی
تحلیل گفتمان
نگار داوری اردکانی؛ احسان حاجیانی؛ فرشته صابر لتباری
چکیده
استفاده از راهبردهای کلامی مناسب در توفیق ارتباطی و بالطبع در رقم زدن مطلوب جهان برای همگان و به ویژه برای سیاست‌مداران خصوصاً در روزگار بحران مؤثر است. این مقاله با هدف کشف راهبردهای کلامی رهبران سیاسی (روبین و جیگلیوتی، ۲۰۱۶)، کلیشه‌های جنسیتی-زبانی (لیکاف، ۱۹۷۵ و لویس و لوپیان، ۲۰۲۰) و هویت‌های فعال شده (جی، ۲۰۱۸) به تحلیل گفتمان ...
بیشتر
استفاده از راهبردهای کلامی مناسب در توفیق ارتباطی و بالطبع در رقم زدن مطلوب جهان برای همگان و به ویژه برای سیاست‌مداران خصوصاً در روزگار بحران مؤثر است. این مقاله با هدف کشف راهبردهای کلامی رهبران سیاسی (روبین و جیگلیوتی، ۲۰۱۶)، کلیشه‌های جنسیتی-زبانی (لیکاف، ۱۹۷۵ و لویس و لوپیان، ۲۰۲۰) و هویت‌های فعال شده (جی، ۲۰۱۸) به تحلیل گفتمان نخست‌وزیران نیوزلند و بریتانیا و صدراعظم آلمان در اعلام قرنطینۀ موج اول همه‌گیری کرونا در مارس ۲۰۲۰ می‌پردازد و نشان می‌دهد که تنها معدودی از کلیشه‌های جنسیتی یعنی همدلی و وحدتجویی زنان و رقابتجویی مردان صادق هستند. به علاوه، جهتدهیهای آردرن و مرکل عمدتاً تعلیمی و از آن جانسون، در مواردی برتریجویانه است. «ما»ی شامل در سخن آردرن و «ما»ی غیرشامل در سخن جانسون غالب بوده و مرکل از این منظر در میان دو نخستوزیر دیگر قرار دارد. این مطالعه شکلگیری گفتمان رهبری مؤثر و نوی را گمانهزنی میکند که کارآمدی گفتمان سیاسی کلیشهای به اصطلاح «مردانه» را تا حدی زیر سوال میبرد. برنامهریزی راهبردهای کلامی رهبران می‌تواند بلاغت سیاسی را به پایگاه تأثیرگذارتری برکشد.
مقاله پژوهشی
و سایر موضوعات پیشنهادی
بیستون عباسی؛ بلقیس روشن؛ نرجس‌بانو صبوری؛ مهدی سبزواری
چکیده
مقدمه: مقولات معنایی ساختاری پیش‌نمونه‌ای دارند و از معانی کانونی و حاشیه‌ای تشکیل شده‌اند. در مرزهای نامتعین این مقولات معانی حاشیه‌ای و اتفاقی وجود دارند که چندان پایدار نیستند و با گذر زمان از میان می‌روند. برخی از این معانی ممکن است دوباره در یک دورۀ زمانی دیگر و مستقل از معنای قبلی ظاهر شوند. گیرارتز (1997) این پدیده را تعدد مبادی ...
بیشتر
مقدمه: مقولات معنایی ساختاری پیش‌نمونه‌ای دارند و از معانی کانونی و حاشیه‌ای تشکیل شده‌اند. در مرزهای نامتعین این مقولات معانی حاشیه‌ای و اتفاقی وجود دارند که چندان پایدار نیستند و با گذر زمان از میان می‌روند. برخی از این معانی ممکن است دوباره در یک دورۀ زمانی دیگر و مستقل از معنای قبلی ظاهر شوند. گیرارتز (1997) این پدیده را تعدد مبادی معنایی می‌نامد. تعدد مبادی معنایی از یک سو نشانۀ خصلت پیش‌نمونه‌ای معنا و از سوی دیگر بیان‌گر خصلت اجتماعی آن است. در این مقاله تعدد مبادی معنایی را در معانی واژه‌های زبان فارسی نو از سدۀ چهارم تا امروز بررسی کردیم.روش: برای انجام این پژوهش 10 واژه در حوزۀ معنایی سیاست و حکومت‌داری در 113 اثر نثر و نظم فارسی از سدۀ چهارم هجری تا دوران کنونی جستجو شدند و معانی مختلف آنها ضبط گردید. سپس معانی حاشیه‌ای مشخص شدند و شرایط صدق تعدد مبادی معنایی برای آنها بررسی شد. برای سهولت بررسی، کل این دوران به دوره‌های صد سالۀ منطبق بر سده‌های هجری قمری تقسیم شد، البته جز دورۀ پس از انقلاب اسلامی که 42 سال است. متون براساس تاریخ تقریبی نگارش به هر دوره تخصیص داده شدند.یافته‌‌‌‌ها: در این پژوهش معانی مختلف 10 واژۀ آزاد، آزادی، اداره، انقلاب، حکومت، خواجه، دستور، دولت، رژیم و سیاست برای احتمال وجود پدیدۀ تعدد مبادی معنایی بررسی شدند. از این میان پنج واژۀ آزاد، انقلاب، خواجه، دستور و سیاست دارای معانی حاشیه‌ای هستند که تکرار آنها می‌تواند ناشی از پدیدۀ تعدد مبادی معنایی باشد. در مجموع 9 معنای این پنج واژه (چهار واژۀ نخست هرکدام دو معنا و سیاست یک معنا) در مقطعی از زمان وجود داشته و از بین رفته‌اند و پس از زمان قابل‌توجهی (احتمالاً) به طور مستقل از وقوع قبلی، بار دیگر کاربرد یافته‌اند.بحث و نتیجه‌‌‌‌گیری: در نتیجۀ این پژوهش مشخص شد، در معانی پنج واژه در مجموع 9 مورد وجود دارد که می‌توان تعدد مبادی معنایی به شمار آورد. وجود تعدد مبادی معنایی بدان معنا است که در یک ساختار معنایی پیش‌نمونه‌ای یک معنای واحد می‌تواند در دو زمان مختلف در حاشیۀ مقولۀ مفاهیم یک واژه مستقل از هم تولید شود. این امر از یک سو نشان‌دهندۀ ویژگی پیش‌نمونه‌ای معنای واژگانی و در سطحی خردتر، نشانۀ مرزهای متزلزل مقوله و معانی حاشیه‌ای اتفاقی است. علاوه بر این، بعد دیگری از پدیدۀ تعدد مبادی معنایی ناظر بر خصلت اجتماعی معنا است، به این صورت که معنا در خلأ وجود ندارد و همچنین به سان ودیعه‌ای ازپیش‌نهاده در ذهن همۀ گویشوران موجود نیست. معنا توسط گویشوران، و چه بسا توسط یک گویشور، تولید می‌شود و به گویشوران دیگر منتقل می‌گردد.
مقاله پژوهشی
گویش‌شناسی
تارا مختاری؛ مهدی سمایی؛ بهرام مدرسی
چکیده
این مقاله مختص رده‌شناسی مقولۀ حالت در چهار گونه از زبان ترکی، یعنی ترکی آذری، خلجی، ترکی آناتولیایی (استانبولی) و ازبکی است. حالتنمایی یکی از روش‌های کاربردی برای نشان‌دادن ارتباط نحوی میان عناصر جمله است. به طوری که رابطۀ نحوی میان گروه اسمی و فعل را نشان می‌دهد . رویکرد نظری اصلی این تحقیق نظام حالتنمایی براساس رویکرد ...
بیشتر
این مقاله مختص رده‌شناسی مقولۀ حالت در چهار گونه از زبان ترکی، یعنی ترکی آذری، خلجی، ترکی آناتولیایی (استانبولی) و ازبکی است. حالتنمایی یکی از روش‌های کاربردی برای نشان‌دادن ارتباط نحوی میان عناصر جمله است. به طوری که رابطۀ نحوی میان گروه اسمی و فعل را نشان می‌دهد . رویکرد نظری اصلی این تحقیق نظام حالتنمایی براساس رویکرد کامری (1989) است که پنج ردۀ زبانی را از لحاظحالتنمایی معرفی کردهاست . داده‌های منتخب این پژوهش از متون ادبی و داستانی است و جملات گردآوریشده از این متون استخراج شده‌اند. بر اساس دادهها در زبان ترکی و گونههای آن شش حالت وجود دارد که حالتهای فاعلی، مفعولی مستقیم، مفعولی غیر مستقیم، اضافی، ازی و دری هستند. تظاهر حالت با استفاده از تکواژهای وابستۀ حالتنما بهصورت پسوند است. در این مقاله همچنین به مبحث گذرایی در حالتنمایی پرداخته شدهاست . از آنجا که این چهار گونه از چند شاخۀ زبان ترکی هستند، شباهتها و تفاوتهایی دارند که بررسی رده‌شناسانۀ آن در این مقاله انجام شدهاست.
مقاله پژوهشی
زبان و فرهنگ
ملیحه انوشه؛ زهرا ابوالحسنی چیمه؛ فواد مولودی؛ فاطمه سیدابراهیمی‌نژاد
چکیده
شاهنامه، بزرگ‌ترین اثر ادبی ایران باستان و بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ کهن ایرانیان است که علاوه بر زیبایی و ظرافت ادبی، درسنامه‌ای عمیق در روابط اجتماعی افراد و گروه‌های انسانی است که درک مفاهیم ارزشی و فرهنگی در ضمن حماسه‌ها و اساطیر آموزش داده می‌شود. هدف تحقیق بررسی مفهوم‌سازی ارزش فرهنگی احترام در روابط والدین- فرزندان و فرزندان ...
بیشتر
شاهنامه، بزرگ‌ترین اثر ادبی ایران باستان و بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ کهن ایرانیان است که علاوه بر زیبایی و ظرافت ادبی، درسنامه‌ای عمیق در روابط اجتماعی افراد و گروه‌های انسانی است که درک مفاهیم ارزشی و فرهنگی در ضمن حماسه‌ها و اساطیر آموزش داده می‌شود. هدف تحقیق بررسی مفهوم‌سازی ارزش فرهنگی احترام در روابط والدین- فرزندان و فرزندان – والدین در تمامی داستان‌ها است که در هر گروه به چه صورت مفهوم‌سازی شده‌اند و نمادهای این مفاهیم در زبان چه هستند. این پژوهش با رویکرد زبان‌شناسی فرهنگی به موضوع پرداخته است. چارچوب نظری رویکرد شامل طرح-واره‌ها، مقوله‌ها و استعاره‌های فرهنگی است که ابزار تحلیل کاربرد زبان‌شناسی فرهنگی هستند. طرح‌واره فرهنگی کاربردی به‌عنوان زیرشاخه‌ای از طرح‌واره‌های فرهنگی مبنای مطالعه داده‌های جمع‌آوری‌شده قرارگرفته و به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی آنها پرداخته‌است. مطالعه نشان می‌دهد که ارزش فرهنگی و اجتماعی احترام به صورت کنش کلامی مانند "آفرین کردن" و یا کنش غیرکلامی مانند "نواختن" و "خاک بوسیدن" مفهوم‌سازی شده‌اند که مفاهیمی مانند "نواختن" و "چشم بوسیدن" از جانب والدین و "خاک بوسیدن" و "بر زمین سرنهادن" از جانب فرزندان در روابط اجتماعی به کار می‌رفته است که نشان از حالت تواضع و فروتنی از سمت فرزندان و حالت حمایت از سمت والدین می‌باشد.
مقاله پژوهشی
زبان و فرهنگ
حامد مولایی کوهبنانی؛ عالیه نخعی پور
چکیده
رنگ‌واژه‌ها در زبان‌شناسی اجتماعی عاملی برای ارتباط میان زبان و فرهنگ محسوب می‌شوند. در پژوهش حاضر، با تکیه بر نظریۀ برلین و کای (1969) و نظریۀ مک‌نیل (1972) به بررسی تاثیرپذیری رنگ‌واژه‌های کرمانی از منابع و ذخایر طبیعی و همچنین تحلیل رنگ‌واژه‌های مورد استفاده در قالی کرمان پرداخته خواهد شد. روش انجام پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. ...
بیشتر
رنگ‌واژه‌ها در زبان‌شناسی اجتماعی عاملی برای ارتباط میان زبان و فرهنگ محسوب می‌شوند. در پژوهش حاضر، با تکیه بر نظریۀ برلین و کای (1969) و نظریۀ مک‌نیل (1972) به بررسی تاثیرپذیری رنگ‌واژه‌های کرمانی از منابع و ذخایر طبیعی و همچنین تحلیل رنگ‌واژه‌های مورد استفاده در قالی کرمان پرداخته خواهد شد. روش انجام پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. جامعه زبانی مشتمل بر دو گروه 15 نفره از افراد بالای 55 سال بومی مناطق کرمان و راور است. گروه اول دارای سابقه و مهارت در قالی‌بافی و گروه دوم فاقد آن بودند. داده-های پژوهش در دو مرحله و از طریق مصاحبه جمع‌آوری شده است. نتایج بخش اول نشان می‌دهد که رنگ‌واژه‌های اصلی گونۀ کرمانی شباهت نسبتا بالایی با همگانی‌های برلین و کای (1969) و همچنین رنگ‌واژه‌های اصلی فارسی علی‌زاده-صحرایی و راسخ‌مهند (1395) دارند. با اینحال، حضور رنگ-واژۀ پسته‌ای در بین رنگ‌واژه‌های پربسامد گونۀ کرمانی نشان می‌دهد که مطابق با فرضیۀ مک‌نیل (1972) ذخایر طبیعی نیز در انتزاعی‌سازی رنگ‌واژه‌ای این منطقه موثر هستند. نتایج بخش دوم پژوهش نشان داد که رنگ‌واژه‌های رایج در قالی کرمان اگرچه در گونۀ گفتاری عامه مردم وارد شده‌اند، اما این تاثیرگذاری به حدی نیست که بتوان با قاطعیت از دیدگاه نسبیت‌گرایی صحبت کرد.
مقاله پژوهشی
تحلیل گفتمان
راضیه اسماعیلی؛ جلیل اله فاروقی هندوالان؛ حسین نویدی نیا
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی ویژگی‌های گفتمانی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع اول متوسطة شهر بیرجند بر اساس رویکرد تسلط لیکاف (۱۹۷۵) می‌پردازد. بر اساس این نظریه، زنان به دلایل فرهنگی، اجتماعی و... در فرودست مردان قرار می‌گیرند و این موضوع در گفتمان آنها بازتاب می‌یابد. جامعة آماری این تحقیق شامل ۲۷۸ دانش‌آموز دختر و ۲۷۸ دانش‌آموز پسر است که ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی ویژگی‌های گفتمانی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع اول متوسطة شهر بیرجند بر اساس رویکرد تسلط لیکاف (۱۹۷۵) می‌پردازد. بر اساس این نظریه، زنان به دلایل فرهنگی، اجتماعی و... در فرودست مردان قرار می‌گیرند و این موضوع در گفتمان آنها بازتاب می‌یابد. جامعة آماری این تحقیق شامل ۲۷۸ دانش‌آموز دختر و ۲۷۸ دانش‌آموز پسر است که گفتمان کلاسی آنها در طول یک سال تحصیلی ضبط و پیادهسازی شده و با بهره-گیری از روش کدگذاری گلیزر و اشتروس و آزمون خیدو تحلیل شده است. یافتههای تحقیق نشان می‌دهد که اگرچه انتظار میرفت با ارتقاء سطح آگاهی جامعه به دلیل تحصیلات، فراگیر شدن فضای مجازی و تحولات اجتماعی، گفتمان جامعة هدف تحقیق حاضر از این تحولات تأثیرپذیری مثبت داشته باشد و به تعدیل رابطة فرادستی و فرودستی زبانی پسران و دختران منجر شده باشد، تمایزات زبانی مورد نظر لیکاف همچنان معتبر است و دختران نوجوان در تمامی معیارهایی که نشاندهندة بی-اعتمادبهنفسی، زبان عاری از قدرت و قرار گرفتن در جایگاه ضعیف است، بسامد بیشتر را با تفاوتی معنادار از آن خود کردهاند.
مقاله پژوهشی
حیدر عبداللهی؛ بهناز علی‌پور گسکری؛ ایوب مرادی؛ بهناز پیامنی
چکیده
تحلیل گفتمان، از جمله نظریه‌های نسبتاً جدیدی است که ابتدا در سیاست و علوم اجتماعی مطرح و سپس وارد مباحث ادبی شد و مبنایی برای بررسی و تحلیل مفاهیم ادبی را فراهم کرد. تحلیل گفتمان، مسیرهای سه‌گانۀ ساختگرا، نقشگرا و انتقادی را طی کرد تا سرانجام لاکلا و موف با تلفیق نظریه‌های پیشین و افزودن مفاهیمی تازه به آن ابعاد دیگری بخشیدند. در ...
بیشتر
تحلیل گفتمان، از جمله نظریه‌های نسبتاً جدیدی است که ابتدا در سیاست و علوم اجتماعی مطرح و سپس وارد مباحث ادبی شد و مبنایی برای بررسی و تحلیل مفاهیم ادبی را فراهم کرد. تحلیل گفتمان، مسیرهای سه‌گانۀ ساختگرا، نقشگرا و انتقادی را طی کرد تا سرانجام لاکلا و موف با تلفیق نظریه‌های پیشین و افزودن مفاهیمی تازه به آن ابعاد دیگری بخشیدند. در این پژوهش، اندیشه‌های اجتماعی-سیاسی در اشعار شیرکو بیکس و مهدی اخوان ثالث بر مبنای تحلیل گفتمان لاکلا و موف بررسی شده است و تفاوتها و شباهتهای دیدگاه-های دو شاعر در زمینۀ دال مرکزی (میهنپرستی) و دالهایهای شناور پیرامون آن مانندِ آزادی، عدالت، عشق و انسان تشریح شده است. یافتههای پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس شیوۀ کتابخانهای و اسنادی صورت گرفته، نشان می‌دهد هر دو شاعر دارای اشتراکات بسیار و در برخی موارد تفاوت-های اندکی در زمینۀ اندیشۀ اجتماعی- سیاسی هستند و این به علت اشتراکات اجتماعی و فرهنگی در ادب فارسی و کُردی و همچنین شرایط خاص دورۀ دو شاعر بوده است.
