مقاله پژوهشی
گویششناسی
سید محمد حسینی معصوم؛ رضا حیدری زادی
چکیده
در سال 1960، مورگنستیرنه فرضیة وجود گویشی باستانی در جنوب ایران (در کنار فارسی باستان) را مطرح کرد. او تفاوتهای گویشی واژة شپش در استان فارس، به ویژه تفاوت آن در گویش کلیمیان و گویش لارستانی در برابر دیگر گویشهای فارس و گویشهای لُری را یکی از شواهد این تحول دانست. در سال 1382، رضایی باغبیدی شواهدی مطرح نمود که گویش شیرازی قدیمِ ...
بیشتر
در سال 1960، مورگنستیرنه فرضیة وجود گویشی باستانی در جنوب ایران (در کنار فارسی باستان) را مطرح کرد. او تفاوتهای گویشی واژة شپش در استان فارس، به ویژه تفاوت آن در گویش کلیمیان و گویش لارستانی در برابر دیگر گویشهای فارس و گویشهای لُری را یکی از شواهد این تحول دانست. در سال 1382، رضایی باغبیدی شواهدی مطرح نمود که گویش شیرازی قدیمِ بهجامانده در دیوان شاعران شیرازی، بازماندهای از گویشی قدیمتر است که پیشینة آن به دورة باستان میرسد. مبنای نظر او بقای صامت “Ө” باستانی جنوب ایران در گویش قدیم شیراز، برخلاف تبدیل آن به“s” در زبان فارسی میانه است. پیشتر و برخلاف آنها، بنابر نظر هنینگ (1934) تحول“s” به “Ө” در دورهای متاخر از دورة میانه رخ دادهاست که اثر آن در گویش شیرازی قدیم و فارسی میانة مانوی باقی است. در این پژوهش، شواهدی از ابدال“s” به “Ө” در بعضی زبانها و گویشهای ایرانی همسو با نظر هنینگ ارائه میشود که بیشتر در تقابل با نظر مورگنستیرنه است. شواهدی که در این پژوهش ارائه میشود نشان میدهد که پذیرفتن فرضیه وجود گویشی باستانی غیر از فارسی باستان در شیراز یا فارس با تردید و سوالهایی مواجه است که بیپاسخ ماندن آنها فرضیه هنینگ را قوت میبخشد و برعکس، فرضیههای مورگنستیرنه و رضایی باغبیدی را با سؤال و فرضهای دیگری مواجه میسازد.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
فیروزه اصغری
چکیده
خشونت کلامی یکی از موضوعات اصلی در حوزه مطالعات زبانشناسی اجتماعی است. پژوهش کیفی حاضر به مطالعه ابعاد خشونت کلامی جنسیتمحور در محیط کار بر اساس دیدگاه کالپپر پرداخته است. مشارکتکنندگان در پژوهش کارکنان زن شاغل در ادارات شهر تهران هستند که بر اساس نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته ...
بیشتر
خشونت کلامی یکی از موضوعات اصلی در حوزه مطالعات زبانشناسی اجتماعی است. پژوهش کیفی حاضر به مطالعه ابعاد خشونت کلامی جنسیتمحور در محیط کار بر اساس دیدگاه کالپپر پرداخته است. مشارکتکنندگان در پژوهش کارکنان زن شاغل در ادارات شهر تهران هستند که بر اساس نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شدند و پس از مقولهبندی بر اساس نظریة اجتماعی شناختی کالپپر بهعنوان یک رویکرد پسامدرن مورد تحلیل قرار گرفتند. یافتههای پژوهش نشاندهنده اشکال متفاوتی از خشونت در قالب خشونت کلامی آشکار و پنهان است که توسط مردان به شکل تحقیر، توهین، شماتت، تهدید، لاس زدن و محبت کاذب خود را آشکار ساخته است. بر اساس یافتهها استفاده از خشونت کلامی توسط مردان هدفمند، تعمدی وآگاهانه و درک زنان از خشونت کلامی بیادبانه، خصمانه و آزاردهنده است. نجارب زنان در پژوهش حاضر نشان میدهد که خشونت کلامی جنسیتمحور در محیط کار، استفاده هدفمند و منفعتطلبانه مردان از کلیشههای جنسیتی برای تهدید و تخریب وجهه زنان، ، حفظ و ارتقای وجهه مردانه، کامیابی و منفعت جنسی و درعینحال منفعت شغلی در رقابت با زنان در محیط کار است. نتایج پژوهش نشان میدهد که «زبان» چگونه متأثر از هنجارهای اجتماعی و کلیشههای جنسیتی، بافت، احساسات و امیال فردی میتواند فراتر از ابزار ارتباطی به ابزاری هدفمند برای خشونت کلامی در محل کار تبدیل شود.
مقاله پژوهشی
نشانهشناسی
مصطفی باقری؛ مصطفی گرجی؛ فاطمه کوپا؛ علی(پدرام) میرزایی
چکیده
رویکرد اجتماعی نشانهمعناشناسی تعاملی اریک لاندوفسکی که در ادامۀ باورهای زیبایی شناسی حضور و لحظۀ ناب گرمس مطرح شده، رهیافتی کارا و سازنده در نقد ادبی است. پژوهندگان این پژوهش از این رهیافت در بررسی تعامل و تطبیق نشانهمعناهای جسمانۀ عاشقانه در سرودههای فرامعنایی و چندلایهای فروغ فرخزاد بهره بردهاند. تعامل شرکای گفتمانی ...
بیشتر
رویکرد اجتماعی نشانهمعناشناسی تعاملی اریک لاندوفسکی که در ادامۀ باورهای زیبایی شناسی حضور و لحظۀ ناب گرمس مطرح شده، رهیافتی کارا و سازنده در نقد ادبی است. پژوهندگان این پژوهش از این رهیافت در بررسی تعامل و تطبیق نشانهمعناهای جسمانۀ عاشقانه در سرودههای فرامعنایی و چندلایهای فروغ فرخزاد بهره بردهاند. تعامل شرکای گفتمانی در فرایند گفتمان عاشقانۀ شاعر، با دگرسانی نشانههای جسمانۀ شوشگر تندار در رخدادمعنایی لحظهای و گاه دیرشی، در پی وحدت من و دیگری، معناهای ناب و بیکرانی خلق میکند. در جریان سرودههای عاشقانۀ فروغ، سوژه و ابژۀ تندار در تجربهای زیستی با یکدیگر و جهان پیرامون در درک پدیدارشناسانه، با مجموعۀ نشانهمعناهای جسمانۀ پویا در زنجیرۀ منسجم واژگان چندمعنایی و ترکیبات مبهم، بافتی پویا و زایشی در متن خلسهای میآفریند که به سردرگمی و حظ خلسهای خوشایند در اتحاد شرکای گفتمانی میانجامد. در پژوهش حاضر با کاربست نقد با رویکردی کلنگر، سه سرودۀ «وصل»، «باد ما را با خود خواهدبرد»، «فتح باغ» و سرودههایی با درونمایۀ تعامل تصادفی و لحظهای و برنامهمدار، به روش تحلیلی-پژوهشی تفسیر شدهاست. نتیجۀ بررسی نشان می دهد تعامل عاشقانۀ طرفین گفتمان با نشانهمعناهای جسمانه، جهت رسیدن به وحدت و تطبیق و آفرینش معناهای نو ادامهدار و در خدمت انسجام بیشتر متن بوده-است.
مقاله پژوهشی
زبان و فرهنگ
نگار داوری اردکانی؛ مریم پورنوروز؛ فرشته باقری؛ مرضیه کلانتری
چکیده
بیش از دو دهه است که در آموزش زبان خارجی، فرهنگ به عنوان مهارت پنجم تدریس میشود. تعارف راهبردی ارتباطی است که فارسیآموزان خارجی در اولین مواجهات خود با زبان فارسی با آن روبهرو میشوند و نداشتن دانش و مهارت فهم و به کارگیری آن میتواند منجر به سوء ارتباط شود. مروری بر برخی از رایجترین کتابهای آزفا نیاز به یک زیرساخت زبانی و ...
بیشتر
بیش از دو دهه است که در آموزش زبان خارجی، فرهنگ به عنوان مهارت پنجم تدریس میشود. تعارف راهبردی ارتباطی است که فارسیآموزان خارجی در اولین مواجهات خود با زبان فارسی با آن روبهرو میشوند و نداشتن دانش و مهارت فهم و به کارگیری آن میتواند منجر به سوء ارتباط شود. مروری بر برخی از رایجترین کتابهای آزفا نیاز به یک زیرساخت زبانی و آموزشی برای آموزش تعارف را نشان می دهد. مقاله حاضر تلاشی است در جهت فراهم آوردن این زیرساخت از طریق ترسیم تصویر نسبتا منسجمی از موقعیتها، کارکردها و ساختارهای زبانی تعارفات روزمرۀ فارسیزبانان بومی. در این تتبع پیکره تعارفات فراهم آمده توسط کلانتری ( 1398) در چهارچوب طرح ادب و تعارف کوتلاکی(۱۳۹۷) بررسی شد. در مجموع 9 موقعیت پرکاربرد تعارف شامل آغاز دیدار/ مکالمه، پذیرایی، درخواست و پرسش، سپاسگزاری، همدلی و همدردی، تمجید و تشویق، داد و دهش، حضور و غیاب، آمد و رفت و پایان دیدار تشخیص داده شد. سپس کارکردهای هر موقعیت مشخص و سازوکارهای زبانی بیان تعارفات نیز جستجو شد. این پژوهش گامی مقدماتی به سوی تدوین دستور تعارف برای بهرهگیری در تهیه و تدوین کتابهای آموزش زبان فارسی است و طبعا در تسهیل آموزش و یادگیری تعارف تاثیر گذار است.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
سولماز ملت دوست؛ محمد رضا احمدخانی؛ حمیدرضا شعیری؛ علی کریمی فیروز جایی
چکیده
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی زبانها و گویشهای ایرانی، با توجه به میزان کاربرد آنها در جامعۀ زبانی شهر تهران، نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیتهای شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرارگرفتهاست.محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی زبانها و گویشهای ایرانی، با توجه به میزان کاربرد آنها در جامعۀ زبانی شهر تهران، نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیتهای شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرارگرفتهاست.محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به گونههای زبانی متفاوت را با درنظرگرفتن متغیرهای مستقل اجتماعی سطح مالی و شغل به تصویر کشیدهاند.بزار بهکارگرفتهشده در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته به شیوه پیمایشی و مصاحبه هستند. در این پژوهش میدانی، دادههای زبانی از 314 شرکتکننده بهصورت نیمه تصادفی از جامعة زبانی مهاجرین در شهر تهران، دارای اصالتهای زبانی ترکی، لکی، کردی، بلوچی و مازندرانی و نیز گویشهای مشهدی، لری، همدانی، اصفهانی و یزدی گردآوریشدهاند. برای دریافت نتایج آماری از مقیاس لیکرت، آلفای کرونباخ، ارزش p-value ، آزمون تک بعدی تی استیودنت استفاده شدهاست. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کاربرد گونۀ غیرمعیار در بازنشستگان بیش از دیگر مشاغل است و به لحاظ سطح مالی، طبقه ضعیف بیشترین کاربرد گونۀ غیرمعیار را دارند. در نهایت 54/83 درصد از گویندگان گونههای زبانی در تهران، در گفتار روزانهی خود در جامعه، از گونۀ معیارِ زبان استفاده کردهاند. به لحاظ مولفه مهاجرت، مهاجرین نسل اول، کاربرد گونۀ زبانی غیرمعیار بیشتری نشان دادهاند.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
حامد مولایی کوهبنانی؛ ابوذر اورکی؛ افسانه بهرام نژاد
چکیده
ضربالمثلها ریشه در فرهنگ هر زبانی داشته و در نتیجه میتوان آنها را یکی از معیارهای سنجش عناصر اصلی زبان دانست. پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی میزان کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی برپایۀ نظریۀ برلین و کی (1969) است تا نتایج آن معیاری برای سنجش پژوهشهای ردهشناختی در رابطه با رنگواژههای ...
بیشتر
ضربالمثلها ریشه در فرهنگ هر زبانی داشته و در نتیجه میتوان آنها را یکی از معیارهای سنجش عناصر اصلی زبان دانست. پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی میزان کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی برپایۀ نظریۀ برلین و کی (1969) است تا نتایج آن معیاری برای سنجش پژوهشهای ردهشناختی در رابطه با رنگواژههای اصلی این دو زبان باشد. نظریۀ برلین و کی (1969) بهعنوان بارزترین رویکرد همگانیگرای رنگواژهها بیان میکند که سلسلهمراتبی از 11 رنگواژۀ جهانی وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان داد که علیرغم وجود تفاوتهای جزئی در سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی جهانی، سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی فارسی و سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی انگلیسی با سلسلهمراتبهایی که در پژوهش حاضر برای کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی معرفی شد، میتوان شباهتهای قابل توجهای را هم در تعداد و هم در ترتیب آنها مشاهده کرد. در نتیجه، مشخص میشود که رنگواژههایی که براساس نظریۀ برلین و کی بهعنوان رنگواژههای اصلی این دو زبان معرفی شدهاند، از دیرباز در فرهنگ این دو زبان نیز پرکاربرد و به نوعی بینشان بودهاند و وارد ساختار ضربالمثلها شدهاند. تحلیل مقابلهای نیز نشان داد که اگرچه از مجموع 11 رنگواژۀ جهانی، 8 رنگواژه در ضربالمثلهای فارسی و 10 رنگواژه در ضربالمثلهای انگلیسی به کار رفتهاند، اما سلسلهمراتب رنگواژههای موجود در برلین و کی (1969) شباهت دارد.
مقاله پژوهشی
و سایر موضوعات پیشنهادی
هاشم ابراهیمی ورکیانی؛ محمدمهدی مظاهری
چکیده
هدف این تحقیق، بررسی تلاش و نوآوری های است که در راستای پرورش گونۀ علمی زبان فارسی در رشتۀ کارآفرینی صورت گرفته است. بدین منظورکل مقالات فصلنامۀ "توسعه کارآفرینی " دانشگاه تهران در سال های 1387 تا 1401 به کمک جدول تحلیل محتوا بررسی شد. این فصلنامه منبعی برای تولید متون فارسی نوین در زبانِ علمی فارسی در رشتۀ کارآفرینی است. برای ...
بیشتر
هدف این تحقیق، بررسی تلاش و نوآوری های است که در راستای پرورش گونۀ علمی زبان فارسی در رشتۀ کارآفرینی صورت گرفته است. بدین منظورکل مقالات فصلنامۀ "توسعه کارآفرینی " دانشگاه تهران در سال های 1387 تا 1401 به کمک جدول تحلیل محتوا بررسی شد. این فصلنامه منبعی برای تولید متون فارسی نوین در زبانِ علمی فارسی در رشتۀ کارآفرینی است. برای تهیه جدول تحلیل محتوا، دستهبندی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای روشهای واژهگزینی مورد استفاده قرارگرفت که شامل: نوگزینش ازگنجینۀ زبان فارسی،گسترشِ معنایی، اشتقاق، ترکیب، ساخت گروه یا عبارت، اختصارسازی و وام گیریِ واژگان میباشد. نتایج نهایی بیانگر آن است که فصلنامۀ کارآفرینی در طول 15 سال انتشار، سبب افزایش سرمایۀ واژگانی درگونۀ علمی زبان فارسی در رشتۀ کارآفرینی شده است. از روشهای واژهگزینی شامل ساختِ ترکیب و ساختِ گروه به خوبی استفاده شده است ولی بعضی از ظرفیتهای واژه گزینی مانند نوگزینش، اشتقاق و اختصارسازی همچنان مغفول مانده است. پژوهشگران، ساختِ ترکیب و گروه را براساس شم زبانی خود، به صرافتِ طبع، بیآنکه فرایندهای واژهسازی را آگاهانه آموخته باشند، به کارمیبرند. اما استفاده از روشهای دشوارتر مانند نوگزینش، اشتقاق و اختصارسازی برای پروراندن زبانِ علمی به آموزش نیاز دارد.