زبان‌شناسی اجتماعی
سولماز ملت دوست؛ محمد رضا احمدخانی؛ حمیدرضا شعیری؛ علی کریمی فیروز جایی
چکیده
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، با توجه به میزان کاربرد آنها در جامعۀ زبانی شهر تهران، نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیت‌های شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرار‌گرفته‌است.محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، با توجه به میزان کاربرد آنها در جامعۀ زبانی شهر تهران، نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیت‌های شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرار‌گرفته‌است.محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به گونه‌های زبانی متفاوت را با در‌نظر‌گرفتن متغیرهای مستقل اجتماعی سطح مالی و شغل به تصویر کشیده‌اند.بزار به‌کارگرفته‌شده در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته به شیوه پیمایشی و مصاحبه هستند. در این پژوهش میدانی، داده‌های زبانی از 314 شرکت‌کننده به‌صورت نیمه تصادفی از جامعة زبانی مهاجرین در شهر تهران، دارای اصالت‌های زبانی ترکی، لکی، کردی، بلوچی و مازندرانی و نیز گویش‌های مشهدی، لری، همدانی، اصفهانی و یزدی گردآوری‌شده‌اند. برای دریافت نتایج آماری از مقیاس لیکرت، آلفای کرونباخ، ارزش p-value ، آزمون تک بعدی تی استیودنت استفاده شده‌است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کاربرد گونۀ غیرمعیار در بازنشستگان بیش از دیگر مشاغل است و به لحاظ سطح مالی، طبقه ضعیف بیشترین کاربرد گونۀ غیرمعیار را دارند. در نهایت 54/83 درصد از گویندگان گونه‌های زبانی در تهران، در گفتار روزانه‌ی خود در جامعه، از گونۀ معیارِ زبان استفاده کرده‌اند. به لحاظ مولفه مهاجرت، مهاجرین نسل اول، کاربرد گونۀ زبانی غیرمعیار بیشتری نشان داده‌اند.
زبان‌شناسی اجتماعی
آرزو نجفیان؛ معصومه حقی؛ فاطمه یوسفی راد؛ رضامراد صحرایی
چکیده
با فراگیرشدن ویروس کرونا و اجبار به آموزش مجازی و برخط، تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نیز از این قاعده مستثنی نماند و مدرسان را با چالش‌های جدیدی در آموزش وجوه مختلف زبان فارسی مواجه ساخت . یکی از این وجوه، آموزش حروف اضافه به‌عنوان مقوله‌هایی چندمعنا بود. در کتاب‌های آموزش زبان، غالباً معانی این حروف به‌صورت فهرست‌وار ...
بیشتر
با فراگیرشدن ویروس کرونا و اجبار به آموزش مجازی و برخط، تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان نیز از این قاعده مستثنی نماند و مدرسان را با چالش‌های جدیدی در آموزش وجوه مختلف زبان فارسی مواجه ساخت . یکی از این وجوه، آموزش حروف اضافه به‌عنوان مقوله‌هایی چندمعنا بود. در کتاب‌های آموزش زبان، غالباً معانی این حروف به‌صورت فهرست‌وار ارائه می‌شود. این مسئله یادگیری آنها را به‌ویژه در آموزش مجازی دشوار می‌سازد. درمقابل دستور شناختی به وجود شبکه‌ی معنایی حروف اضافه حول معنی سرنمونی باور دارد. پژوهشگران نخست با استفاده از شبکه‌ی معنایی حروف اضافه‌ی «از، با، به، تا و در»، محتوای درسی برای آموزش برخط این حروف طراحی و سپس براساس نظریه‌ی شناختی چندرسانه‌ای از ابزار ترکیبی چندرسانه‌ای کلامی-تصویری (پویانمایی) استفاده کردند. محتوای تهیه‌شده با 52 نمونه مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج بررسی آماری نشان داد پیشرفت زبان‌آموزان معنی‌دار بوده است و می‌توان نتیجه گرفت آموزش حروف اضافه با ابزار پژوهش مؤثر واقع شده است. در پژوهش علاوه‌بر متغیر سطح زبانی، متغیرهای مداخله‌گر اجتماعی سن، جنسیت، ملیت، رشته‌ی تحصیلی و وضعیت زبان‌آموز نیز مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد متغیرهای جنسیت، ملیت، رشته و سن دارای تأثیر معنادار بوده‌اند. در خصوص سایر متغیرها، تأثیر معناداری مشاهده نشد.
سید محمود متشرعی؛ فاطمه یوسفی راد
چکیده
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبان‌شناسی شناختی اجتماعی می‌‌پردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمی‌توان ...
بیشتر
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبان‌شناسی شناختی اجتماعی می‌‌پردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمی‌توان به مفهومی ایستا که نزد همۀ گویشوران زبان ثابت است، تقلیل داد و متغیرهای اجتماعی مثل سن، جنسیت، طبقة اجتماعی، سطح سواد و غیره در آن مؤثرند. در این مقاله به پیروی از مدل رابینسون (2010، 2012 الف، 2012 ب و 2014) به‌طور خاص تأثیر دو متغیر اجتماعی سن و جنسیت بر تعداد و برجستگی هریک از معانی واژة چندمعنای «جیگر» نزد گویشوران بررسی می‌شود. اطلاعات به روش کتابخانه‌‌‌‌ای، مصاحبه و پرسشنامه جمع‌آوری شده‌‌اند. روش پژوهش توصیفی‌تحلیلی و نیز میدانی، و روش تحلیل داده‌ها تلفیقی (کمّی و کیفی) است. نتایج نشان داد که زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی میتواند تنوع معنایی واژههای چندمعنا و تأثیر متغیرهای اجتماعی جنسیت و سن بر تعداد و برجستگی هریک از معانی را دقیق‌تر تبیین کند. به‌عبارت‌دیگر، نتایج نشان داد که معانی مختلف واژة چندمعنای مذکور در میان گویشوران زن و مرد متعلق به گروه‌های سنی متفاوت، توزیع یکسانی ندارد و تصادفی نیست، بلکه به میزان چشمگیری تحت‌تأثیر سن و جنسیت است.
زبان و ارتباطات
شراره مظفری؛ یحیی مدرسی؛ آزیتا افراشی؛ مصطفی عاصی
چکیده
رفتار زبانیِ گویندگان تحت‌تأثیر متغیرهای اجتماعیِ سن، جنسیت، تحصیلات و شهر محل سکونت در برابرِ کاربرد تنوعات گونه‌ای (محلی، شیرازی و معیار)، واکنشهای مساعد و نامساعدی را بهدنبال دارد که منجر به شکلگیری مقولهبندیهای اجتماعی از دیدگاه شناختی می‌شود. این پژوهشِ میدانی به توصیف همبستگی بین لایههای اجتماعی و صورتهای ...
بیشتر
رفتار زبانیِ گویندگان تحت‌تأثیر متغیرهای اجتماعیِ سن، جنسیت، تحصیلات و شهر محل سکونت در برابرِ کاربرد تنوعات گونه‌ای (محلی، شیرازی و معیار)، واکنشهای مساعد و نامساعدی را بهدنبال دارد که منجر به شکلگیری مقولهبندیهای اجتماعی از دیدگاه شناختی می‌شود. این پژوهشِ میدانی به توصیف همبستگی بین لایههای اجتماعی و صورتهای زبانی ازمنظر دیدگاه کاربردبنیان در استان فارس می‌‌پردازد. داده‌ها ازطریق شیوۀ پیمایشی توسط 490 گویشور از شهرهای شیراز، مرودشت، کازرون، فسا، جهرم و چند شهر اطراف شیراز گردآوری شده است. نتایج بهدستآمده از شهرهای مورد مطالعه نشان میدهد که ازلحاظ متغیر سن، گروه سنی 15 تا 30 سال بیش از گروه‌های سنی دیگر و از لحاظ جنسیت، زنها بیشتر از مردها و ازلحاظ میزان تحصیلات، گروه‌های تحصیلی بالاتر کاربرد گونۀ معیار را در حوزههای اجتماعی مورد مطالعه (خانواده، آموزش، کار، کوچه و بازار، رسانه و در گفتار افراد تحصیلکرده) بر گونه‌های شیرازی و محلی شهرشان ترجیح میدهند. آنها این گونه‌های زبانی را برای ابراز وفاداری و هویت بومی در محیطهای اجتماعی غیررسمی و در کنار خانواده و آشنایان بهکار میبرند.
زبان‌شناسی اجتماعی
مارال آسیائی؛ سعید راه‌انداز
چکیده
گونة گوگانی یکی از گونه‌های ترکی آذری در ایران است. از ویژگی‌های جالب این گونه، تبدیل واج /r/ به [j] در گفتار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی(سن، تحصیلات و سبک) و متغیر محیط آوایی (میان‌واکه‌ای و سایر محیط‌ها) بر بازنمایی آوایی واج /r/ است. در چارچوب پیشنهادی لباو (۱۹۶۶ و ۲۰۰۶) و به شیوۀ مصاحبه، در مجموع ۱۲۰۰ واژه از ۳۰ ...
بیشتر
گونة گوگانی یکی از گونه‌های ترکی آذری در ایران است. از ویژگی‌های جالب این گونه، تبدیل واج /r/ به [j] در گفتار است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی(سن، تحصیلات و سبک) و متغیر محیط آوایی (میان‌واکه‌ای و سایر محیط‌ها) بر بازنمایی آوایی واج /r/ است. در چارچوب پیشنهادی لباو (۱۹۶۶ و ۲۰۰۶) و به شیوۀ مصاحبه، در مجموع ۱۲۰۰ واژه از ۳۰ گویشور این گونه از ترکی آذری جمع‌آوری گردید. داده ها بر اساس متغیر سن و تحصیلات به سه طبقه تقسیم شدند. همچنین، داده‌ها بر اساس متغیر سبک به دو سبک محاورهای و رسمی طبقهبندی گردیدند.در تمامی این تقسیمبندیها دو محیط میان‌واکه‌ای و سایر محیط‌ها نیز مدنظر قرار گرفتند.پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها و با استفاده از آزمون آماری خیدو مشخص گردید که تأثیر سن، تحصیلات، سبک و محیط آوایی بر بازنمایی آوایی واج /r/ معنی‌دار بوده و در حقیقت، بازنمایی آوایی این واج دراین گونه تابعی است از تعامل متغیرهای اجتماعی و متغیر محیط آوایی.
