نشانه‌شناسی
مصطفی باقری؛ مصطفی گرجی؛ فاطمه کوپا؛ علی(پدرام) میرزایی
چکیده
رویکرد اجتماعی نشانه‌معناشناسی تعاملی اریک لاندوفسکی که در ادامۀ باورهای زیبایی شناسی حضور و لحظۀ ناب گرمس مطرح شده، رهیافتی کارا و سازنده در نقد ادبی است. پژوهندگان این پژوهش از این رهیافت در بررسی تعامل و تطبیق نشانهمعناهای جسمانۀ عاشقانه در سروده‌های فرامعنایی و چندلایه‌ای فروغ فرخزاد بهره برده‌اند. تعامل شرکای گفتمانی ...
بیشتر
رویکرد اجتماعی نشانه‌معناشناسی تعاملی اریک لاندوفسکی که در ادامۀ باورهای زیبایی شناسی حضور و لحظۀ ناب گرمس مطرح شده، رهیافتی کارا و سازنده در نقد ادبی است. پژوهندگان این پژوهش از این رهیافت در بررسی تعامل و تطبیق نشانهمعناهای جسمانۀ عاشقانه در سروده‌های فرامعنایی و چندلایه‌ای فروغ فرخزاد بهره برده‌اند. تعامل شرکای گفتمانی در فرایند گفتمان عاشقانۀ شاعر، با دگرسانی نشانه‌های جسمانۀ شوشگر تن‌دار در رخدادمعنایی لحظه‌ای و گاه دیرشی، در پی وحدت من و دیگری، معناهای ناب و بی‌کرانی خلق می‌کند. در جریان سروده‌های عاشقانۀ فروغ، سوژه و ابژۀ تن‌دار در تجربه‌ای زیستی با یکدیگر و جهان پیرامون در درک پدیدارشناسانه، با مجموعۀ نشانهمعناهای جسمانۀ پویا در زنجیرۀ منسجم واژگان چندمعنایی و ترکیبات مبهم، بافتی پویا و زایشی در متن خلسه‌ای می‌آفریند که به سردرگمی و حظ خلسه‌ای خوشایند در اتحاد شرکای گفتمانی می‌انجامد. در پژوهش حاضر با کاربست نقد با رویکردی کل‌نگر، سه سرودۀ «وصل»، «باد ما را با خود خواهدبرد»، «فتح باغ» و سروده‌هایی با درون‌مایۀ تعامل تصادفی و لحظه‌ای و برنامه‌مدار، به روش تحلیلی-پژوهشی تفسیر شده‌است. نتیجۀ بررسی نشان می دهد تعامل عاشقانۀ طرفین گفتمان با نشانهمعناهای جسمانه، جهت رسیدن به وحدت و تطبیق و آفرینش معناهای نو ادامه‌دار و در خدمت انسجام بیشتر متن بوده-است.
نشانه‌شناسی
مرضیه اطهاری نیک عزم
چکیده
غذا به عنوان یک شیوه ارتباطی میان افراد مختلف جامعه میتواند تجربه‌ای فردی را به تجربه جمعی تبدیل کند. این مقاله قصد دارد کارکرد اجتماعی غذا در جامعه ایران را در چهارچوب نشانه-معناشناسی اجتماعی بررسی کند. پیکره مورد مطالعه غذای نذری میباشد که ارزشها و باورهای خاصی را برای هر فرد شیعه ایرانی تداعی می‌کند. علت انتخاب غذای ...
بیشتر
غذا به عنوان یک شیوه ارتباطی میان افراد مختلف جامعه میتواند تجربه‌ای فردی را به تجربه جمعی تبدیل کند. این مقاله قصد دارد کارکرد اجتماعی غذا در جامعه ایران را در چهارچوب نشانه-معناشناسی اجتماعی بررسی کند. پیکره مورد مطالعه غذای نذری میباشد که ارزشها و باورهای خاصی را برای هر فرد شیعه ایرانی تداعی می‌کند. علت انتخاب غذای نذری آن است که دارای ارزشهای متعالی است و نه تنها مانند غذاهای غیرآیینی پیونددهنده میان افراد اجتماع است، بلکه دارای وجاهتی مذهبی است و نقش از پیش تعیینشده ای را ایفا مینماید؛ تنها مسئله لذت بردن از غذا نیست، بلکه آرزوی رسیدن به چیزی، یا برآورده شدن حاجتی در آن مستتر میباشد. این مقاله نشان میدهد که اولا غذای نذری ارزش مذهبی دارد، ثانیا در ضمن برهمزدن لایههای قدرت خود موجب شکلگیری لایههای تازهای از قدرت میگردد و لذت از طریق حواس را به شناخت پیوند میدهد و در نهایت، نظام بینانشانهای بهوجود میآورد.
نشانه‌شناسی
نادیا وارمیلی؛ فروغ کاظمی
چکیده
نشانه‌معناشناسی گفتمانی برآیند نشانه‌شناسی ساختگرا و نظام روایی مطالعات معنایی است. این دیدگاه جریان تولید معنا را با شرایط حسّی-ادراکی پیوند میزند. هدف مقاله حاضر بررسی ساختار روایی جایگاه حیوانات در داستانهای کلیلهودمنه از دیدگاه نشانه‌معناشناسی گفتمانی است. مسئله اصلی پژوهش آن است که در اثر مذکور، چگونه استعلای ...
بیشتر
نشانه‌معناشناسی گفتمانی برآیند نشانه‌شناسی ساختگرا و نظام روایی مطالعات معنایی است. این دیدگاه جریان تولید معنا را با شرایط حسّی-ادراکی پیوند میزند. هدف مقاله حاضر بررسی ساختار روایی جایگاه حیوانات در داستانهای کلیلهودمنه از دیدگاه نشانه‌معناشناسی گفتمانی است. مسئله اصلی پژوهش آن است که در اثر مذکور، چگونه استعلای شوشی در روایات جاری میگردد و تجلی مییابد. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و دادهها شامل ده باب حکایتهای کلیهودمنه است که به شیوه اِسنادی گردآوری شده و مورد بررسی قرار گرفتهاست. اندیشهی اصلی در تحلیل ساختار مورد نظر، آن است که افراد به طور گسترده به تجارب خود معنا میدهند و آنها را در قالب داستان منتقل می‌کنند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در هر روایت بسته به ماجراها و اتفاقات بهوجود آمده، نظامهای گفتمانی متفاوتی قابل مشاهده و تبیین است. این روایتها بهلحاظ کارکرد نشانه-معنایی به عنوان یک گفتمان معنادار در خدمت القای پیام اخلاقی به مخاطب است و راوی انتزاعی با لایهلایه کردن متن غالباً از کنشها به شوش میرسد. نتایج حاکی از آن است که در غالب روایات، نظام شوشی بر نظام کنشی غلبه مییابد و سپس، نظامهای گفتمانی دیگر از قبیل نظامهای تصادف، رخداد و تطبیق را فرا میخواند. یافتهها مبین این واقعیت است که نظام شوشی به شیوههایی گوناگون، گاه با مقاومت در برابر وضعیت تثبیت شده از طریق کنشهای انتقامجویانه، گاه با نظام محافظهکاری گفتمانی و اصل تطبیق و گاه با نظام گفتمانی خطرپذیری تولید معنا کرده و بدین ترتیب، راه ورود به استعلای وجودی روایات حیوانات را در حکایتهای کلیلهودمنه را فراهم نموده و معنا را تحقق بخشیدهاست.
نشانه‌شناسی
مسعود باوان پوری؛ عبدالاحد غیبی؛ خلیل پروینی؛ مهین حاجی زاده
چکیده
ارتباط غیرکلامی یکی از شاخه‌های نشانه‌شناسی است که انواع رفتارهای حرکتی افراد از جمله حالات چهره، حرکت‌های بدن، ژست‌ها و... را در برمی‌گیرد. پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش نشانه‌شناسی، رمان «فرانکشتاین فی بغداد» اثر احمد سعداوی را از منظر نشانه‌های ارتباط غیرکلامی از جمله حالات چهره، حالات چشم، پیرازبان، اشیا، میزان ...
بیشتر
ارتباط غیرکلامی یکی از شاخه‌های نشانه‌شناسی است که انواع رفتارهای حرکتی افراد از جمله حالات چهره، حرکت‌های بدن، ژست‌ها و... را در برمی‌گیرد. پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش نشانه‌شناسی، رمان «فرانکشتاین فی بغداد» اثر احمد سعداوی را از منظر نشانه‌های ارتباط غیرکلامی از جمله حالات چهره، حالات چشم، پیرازبان، اشیا، میزان فاصله و ... مورد بررسی قرار دهد. هدف این پژوهش معرفی، طبقهبندی، رمزگشایی و تحلیل انواع ارتباطات غیرکلامی در رمان مذکور است تا نشان دهد که چگونه زبان بدن میتواند کارکردهایی مانند محبت، ترس، اضطراب، دروغ و ... را انتقال دهد و نیز نویسنده برای روایت رفتارهای غیرکلامی شخصیتها از چه ابزارهایی بهره برده است. نتایج نشانگر آن است که سعداوی از حالتهای مختلف دست، چهره و نوع نگاه کردن در کنار کارکردهای مربوط به آنها، بیشترین بهره را برده است. وی از این حالتها برای بیان مواردی مانند ترس از وقوع امری عجیب، ترس، اضطراب و ناراحتی، کسب اطلاع و .... استفاده کرده است. در کنار این موارد، حالتها و اندامهای دیگری نیز در رساندن پیامهای نویسنده دخیل هستند. همچنین بیشترین کارکردهای این پیامها، کارکرد جانشینی است.
زبان و ارتباطات
علی کریمی فیروزجایی؛ فاطمه جمشیدی
چکیده
رسانه‌های جمعی زمینهای برای بیان مسائل اجتماعی و زندگی مردم در سطح ملی و بینالمللی فراهم می‌کنند. سینما ابزاری قدرتمند و تأثیرگذار در جذب مخاطب است و برای بیان مسائل اجتماعی نقش بسزایی ایفا می‌کند. این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و به روش توصیفیتحلیلی به بحث و بررسی تأثیر متغیر جنسیت در ...
بیشتر
رسانه‌های جمعی زمینهای برای بیان مسائل اجتماعی و زندگی مردم در سطح ملی و بینالمللی فراهم می‌کنند. سینما ابزاری قدرتمند و تأثیرگذار در جذب مخاطب است و برای بیان مسائل اجتماعی نقش بسزایی ایفا می‌کند. این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و به روش توصیفیتحلیلی به بحث و بررسی تأثیر متغیر جنسیت در بازنمایی مسائل اجتماعی در فیلم سینمایی رگ خواب پرداخته که یکی از شاخه‌های زبان‌شناسی اجتماعی است. در پژوهش حاضر، فیلم‌های سینمایی ایران بهعنوان جامعۀ آماری و فیلم رگ خواب به شیوه هدفمند بهعنوان نمونه تحقیق تحلیل و بررسی قرار شده است. سؤال اصلی تحقیق این است که گفتمان فیلم رگ خواب جنسیت را چگونه بازنمایی می‌کند؟ و زن و مرد داستان فیلم چگونه بازنمایی شدهاند. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که شخصیتِ زن داستان خوشبختیاش را وامدار حضور مردی میداند که شناخت درستی از او ندارد و با باورهای احساسی و شکننده، دنیایی برای خود میسازد که نشئتگرفته از نگاه اشتباهش به زندگی است. شخصیت مرد داستان، با خیانت به زن و سوءاستفاده از شرایط شکنندۀ روحی وی بعد از جدایی، درنهایت عشق را در دل زن میکُشد، اما قسمتی از وجود زنِ قصه است. این زن نمایندۀ بخشی از زنان جامعه است که بدون آگاهی و بیتوجه به محیط پیرامون خود رشد یافتهاند و نصیحت پدر را که در این فیلم نمود جامعه است، در نظر نگرفتهاند؛ درنتیجه، با حقیقت تلخ «فریب» مواجه میشوند و سرانجام، این فروپاشی درونی آنان را از نو میسازد و معنا می‌کند.
زبان و ارتباطات
فریده حق بین؛ نرجس منفرد
چکیده
پژوهش حاضر در حوزه زبان‌شناسی اجتماعی، در پی واکاوی گفتمان آگهینماهای مکانی شهر تهران است تا با در نظر گرفتن سازوکارهای معناپردازی بینانشانهای، به شناساندن جنبههایی بپردازد که در این رسانة کمینه به گسترش معنا منجر میشوند. این پژوهش، در پی پاسخ به این پرسش است که «چگونه سازههای درونمتنی آگهینماهای مکانی ...
بیشتر
پژوهش حاضر در حوزه زبان‌شناسی اجتماعی، در پی واکاوی گفتمان آگهینماهای مکانی شهر تهران است تا با در نظر گرفتن سازوکارهای معناپردازی بینانشانهای، به شناساندن جنبههایی بپردازد که در این رسانة کمینه به گسترش معنا منجر میشوند. این پژوهش، در پی پاسخ به این پرسش است که «چگونه سازههای درونمتنی آگهینماهای مکانی شهر تهران از طریق پیوند با سازههای برونمتنی به گسترش ابعاد معنایی کمک می‌کنند؟». به منظور تحلیل و بازنمایی جنبههای ناشناختة معنا، از الگوی ترکیبی با رویکردی چندروشی بهره گرفته شده‌است که قادر به واکاوی سازههای معناپرداز درونمتنی در سطحها و مرتبههای گوناگون و با توجه به پیوندهای برونمتنی بافت است. دادههای پژوهش با روش میدانی و اسنادی گردآوری شدند. پس از نمونهگیری جامعۀ آماری به شیوة تصادفی خوشهای، دادههای پژوهش با روش کمّی و کیفی توصیف و تحلیل شدند. یافتههای پژوهش نشان داد که بازنشانهسازی بافت مکان غیرپیرامونی در متن آگهینماها، با تأثیرپذیری از برخی ویژگیهای منطقههای شهری و یا مکانهای مذهبی، تاریخی و فرهنگی یا تجاری، به گسترش ابعاد معناپردازی میپردازند. همچنین، بازنشانهسازی بافت موقعیت پیرامونی در آگهینماهای مکانی شهر تهران بر پایة اشاره به سازههای بافت موقعیت پیرامونی، گسترش بافت متنی در ارتباط با بافت موقعیت پیرامونی، حضور سازههای بافت موقعیت پیرامونی در متن آگهینما، به گسترش ابعاد معناپرداز این رسانة کمینه منجر شده‌است.
زبان‌شناسی اجتماعی
حمیدرضا شعیری
چکیده
هویت و مٌد در درون یک نظام گفتمانی قرار می‌گیرند و همانند یک فرایند جریان معناسازی را دنبال می‌کنند. مٌد در تلاش است تا با پیوند بین آنچه که خود دارد، اما به عادت تبدیل شده است و آنچه که دیگری دارد و عادت نیست، به حضوری آرمانی دست یابد که نتیجۀ آن آشتی با خود است. پس گفتمان مٌد در راستای بازسازی هویت حرکت می‌کند. در واقع، گفتمان مٌد قادر ...
بیشتر
هویت و مٌد در درون یک نظام گفتمانی قرار می‌گیرند و همانند یک فرایند جریان معناسازی را دنبال می‌کنند. مٌد در تلاش است تا با پیوند بین آنچه که خود دارد، اما به عادت تبدیل شده است و آنچه که دیگری دارد و عادت نیست، به حضوری آرمانی دست یابد که نتیجۀ آن آشتی با خود است. پس گفتمان مٌد در راستای بازسازی هویت حرکت می‌کند. در واقع، گفتمان مٌد قادر است تنِ آرمانی را ایجاد کند؛ چرا که همواره تصویری از دیگری ارایه می‌کند که همانندی با آن سبب فاصله از تن- عادت میگردد. به همین دلیل مٌد در درون یک تناقض که دو وجه سلبی و ایجابی دارد حرکت می‌کند. هدف از مطالعۀ نشانه- معناشناختی مٌد این است که ببینیم چگونه مٌد به شیوهای فرآیندی و در چارچوب عقل‌محوری از مرز ساختار و عادت عبور نموده و به گفتمان آشوب و آرمان‌گرایی درون نظام اجتماعی جهت بازسازی هویت روی میآورد. در این تحقیق نشان خواهیم داد چگونه یک سوی مد با عقلگرایی و سوی دیگر آن با آرمانطلبی در جامعه مرتبط است.
زبان و ارتباطات
مجید رحیمی جعفری؛ بهروز محمودی بختیاری؛ حمیدرضا شعیری
چکیده
با توجه به پیدایش نظریۀ بینارسانه‌ای در چندسال اخیر، هدف این مقاله، ترسیم وضعیت خرد شدن فضای گفتمانی تئاتر به چند فضای رسانه‌ای و خوانش اشکال مشارکت آنها در تئاتر از طریق مطالعۀ کارکردهای بین‌رسانه‌ای آن است. در ارتباط بین-رسانه‌ای و مواجهۀ رسانه‌های میهمان و میزبان فضای ارتباطی شکل می‌گیرد. در این فضای ارتباطی و رسانه‌ای، ...
بیشتر
با توجه به پیدایش نظریۀ بینارسانه‌ای در چندسال اخیر، هدف این مقاله، ترسیم وضعیت خرد شدن فضای گفتمانی تئاتر به چند فضای رسانه‌ای و خوانش اشکال مشارکت آنها در تئاتر از طریق مطالعۀ کارکردهای بین‌رسانه‌ای آن است. در ارتباط بین-رسانه‌ای و مواجهۀ رسانه‌های میهمان و میزبان فضای ارتباطی شکل می‌گیرد. در این فضای ارتباطی و رسانه‌ای، ممکن است ویژگیهای اولیه حفظ شود یا به موقعیت یا گفتمان جدید گذار کنیم. در این راستا به تعاریفی چون روابط و ارجاعات رسانه‌ای، ترکیب رسانه‌ای، چندرسانهای، ترارسانهای و بینارسانه‌ای به صورت مجزا خواهیم پرداخت و علاوه بر تحلیل هریک از این وضعیتهای گفتمانی، تفاوت آنها را شرح خواهیم داد. مفهوم بینارسانه‌ای پس از پیدایش، همواره در تقابل با بینامتنیت قرار داشت و گاه برخی از مناسبات متنی و رسانه‌ای به اشتباه با یکدیگر خلط میشدند. حال، پس از بحث در مورد پیدایش نظریۀ بینارسانه، جایگاه آن را در تحلیل گفتمان هنر و رسانه، در عصر گسترش تکنولوژی، با تکیه بر برخی نمایشهایی که از سال 1390 تا 1395 بر روی صحنه رفتهاند، مشخص خواهیم کرد
