مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
الهه مداح شورچه؛ بهمن زندی؛ بلقیس روشن؛ علی کریمی فیروز جایی
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت و تحصیلاتِ وکلا بر تعاملات کلامی قضات با آنها در رویدادهای حقوقی در چهارچوب زبانشناسی اجتماعی حقوقی است. جامعة آماری پژوهش حاضر شامل وکلای پایة یک دادگستری شهر مشهد ایران است و روش انتخاب نمونهها نمونهگیری هدفمند تا رسیدن به اشباع اطلاعات است. رویکرد پژوهش کیفی، روش ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت و تحصیلاتِ وکلا بر تعاملات کلامی قضات با آنها در رویدادهای حقوقی در چهارچوب زبانشناسی اجتماعی حقوقی است. جامعة آماری پژوهش حاضر شامل وکلای پایة یک دادگستری شهر مشهد ایران است و روش انتخاب نمونهها نمونهگیری هدفمند تا رسیدن به اشباع اطلاعات است. رویکرد پژوهش کیفی، روش تحلیل آن تحلیل مضمون و ابزار آن مصاحبة نیمهساختاریافته است. موضوع پژوهش بررسی چگونگی تعاملات کلامی قضات با وکلا در رویدادهای حقوقی، مانند جلسه‌های دادرسی، بازجویی، بازپرسی و محاکمه، شهر مشهد در سال 1401 است. بدین منظور، محتوای مصاحبهها طی سه مرحله کدگذاری شدند. در مصاحبه با 24 نفر داوطلب از وکلای در دسترس مشخص شد که در رویدادهای حقوقی روابط فرادستی و فرودستی حاکم است و بسیاری از قضات از طریق زبان اعمال قدرت میکنند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سن، جنسیت و تحصیلات وکلا در نوع کلام قاضی با آنها، پاسخگویی و حتی صدور رأی تأثیر دارد. جنسیت از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است و کلیشه‌های جنسیتی در این حیطه بسیار پررنگ هستند. یکی از مسایل قابلتأمل که در مصاحبهها وکلا بیان کردند، اهمیت شخصیت قاضی و شخصیت وکیل در تعاملات کلامی قضات با وکلا بود که حاکی از این امر است که شخصیت خود افراد از سن، جنسیت و تحصیلاتشان بسیار مهم‌تر و تأثیرگذارتر است. علاوه بر این، افزایش سن نیز متغیر مهمی است و بسیاری از وکلا اظهار داشتند که قضات تجدیدنظر چون سن‌شان بالاتر است، معمولاً رفتارشان نیز بهتر است و وکلا نیز با افزایش سن مجربتر عمل میکنند. از این گذشته، به‌طور کلی، قضات هم در لحن و هم در نوع گفتار با وکلای مسن بهتر برخورد میکنند.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
علی رسولی؛ فاطمه نعمتی؛ مهشید سادات اصلاحی
چکیده
متون جغرافیای تاریخی حاوی اطلاعات اجتماعی، فرهنگی و زبانی ارزشمندی هستند. احسن‌التقاسیم فی المعرفه‌الاقالیم اثر ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی یکی از این متون است که توصیفات دقیقی درباره زبان‌های جوامع مسلمان در سدة چهارم هجری دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ارزش این اثر در شناخت وضعیت زبانشناسی اجتماعی جوامع اسلامی آن دوره است و ...
بیشتر
متون جغرافیای تاریخی حاوی اطلاعات اجتماعی، فرهنگی و زبانی ارزشمندی هستند. احسن‌التقاسیم فی المعرفه‌الاقالیم اثر ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی یکی از این متون است که توصیفات دقیقی درباره زبان‌های جوامع مسلمان در سدة چهارم هجری دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ارزش این اثر در شناخت وضعیت زبانشناسی اجتماعی جوامع اسلامی آن دوره است و به این پرسش‌ها می‌پردازد که گزارش‌های مقدسی چه ارزش زبا‌ن‌شناختی دارد و چگونه به شناسایی کاربرد اجتماعی، پراکندگی و تنوع زبانی جوامع مسلمان کمک می‌کند. بدین منظور، با روش پژوهش توصیفی-تحلیلی، محتوای گزارش‌های زبانی مذکور از منظر زبانشناسی اجتماعی-تاریخی بررسی گردید و بر اساس مضامین زبانشناسی اجتماعی شناسایی‌شده، طبقه‌بندی و تفسیر شدند. بررسی محتوای اثر نشان می‌دهد که مقدسی بر اساس طرحی ازپیش‌اندیشیده و نظام‌مند به وضعیت زبانی سرزمین‌های اسلامی توجه کرده است و مشاهدات وی تصویر نسبتاً روشنی از جغرافیای زبانی، تفاوت‌های گویشی، انتخاب زبان‌ها و گویش‌ها در موقعیت‌های کاربردی مختلف و نگرش اجتماعی به آنها مخصوصاً در یخش شرقی جهان اسلام در سدة چهارم ارائه می‌دهد. همچنین، این پژوهش از یک سو اهمیت توصیف‌های جامع و طبقه‌بندی‌شده جغرافیایی تاریخی زبان‌ها و از سوی دیگر، ضرورت واکاوی متون جغرافیای تاریخی برای شناخت وضعیت اجتماعی-تاریخی زبان‌های ایرانی را بیش از پیش آشکار می‌نماید.
مقاله پژوهشی
زبان و فرهنگ
شیما ابراهیمی؛ زهرا جهانی
چکیده
یکی از عوامل مؤثر در کیفیت تدریس مدرسان بررسی دلایل کارگریزی تبلور یافته در گفتمان آنان است که عطف به ارتباط زبان و فرهنگ می‌توان آن را از طریق فرهنگ‌کاوی زبان بررسی کرد. ازاین‌رو، در پژوهش کیفی حاضر با هدف بررسی زباهنگ کارگریزی مدرسان، با 101 نفر از مدرسان شهر مشهد (66 زن و 35 مرد) در بازۀ سنی 21 تا 58 سال و مشغول به تدریس در مقاطع ...
بیشتر
یکی از عوامل مؤثر در کیفیت تدریس مدرسان بررسی دلایل کارگریزی تبلور یافته در گفتمان آنان است که عطف به ارتباط زبان و فرهنگ می‌توان آن را از طریق فرهنگ‌کاوی زبان بررسی کرد. ازاین‌رو، در پژوهش کیفی حاضر با هدف بررسی زباهنگ کارگریزی مدرسان، با 101 نفر از مدرسان شهر مشهد (66 زن و 35 مرد) در بازۀ سنی 21 تا 58 سال و مشغول به تدریس در مقاطع مختلف، مصاحبۀ نیمهساختاریافته به صورت برخط انجام شد و با اشباع پاسخ‌ها، داده‌ها بر مبنای الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ بررسی شد. نتایج نشان داد زباهنگ کارگریزی بیشتر در موقعیت‌های خصوصی و غیررسمی با اهدافی نظیر طفره‌رفتن از انجام وظیفه، بی‌مسئولیتی، اعتراض نسبت به حقوق و امکانات، بی‌انگیزگی، تحمیل نظر، منفعت‌طلبی و تبرئه کردن خود با لحن‌های طعنه‌آمیز، جدی، دلسوزانه، صمیمانه، نصیحت‌آمیز، ناامیدانه، معترضانه، بی‌اعتنا و ترغیبی میان مدرسان کاربرد دارد و آگاهی آنان نسبت به این زباهنگ در سطح درون‌آگاهی و هیجانشان نسبت به آن منفی است. همچنین این زباهنگ نمایانگر فرهنگ سهل‌گیری، جهت‌گیری‌های کوتاه‌مدت، غیرمستقیم‌گویی و جمع‌گرایی در جامعۀ مدرسان است که عدم کنترل آن موجب رواج این الگوها در جامعه می‌گردد. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند به مسئولان نظام آموزشی در رفع دغدغه‌های مدرسان، در داشتن یک نظام آموزشی پویا یاری رساند.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
طلایه جعفری؛ حیات عامری؛ ارسلان گلفام
چکیده
این پژوهش به بررسی تاثیر سن و نیز جنسیت بر درک استعاره‌های بدنمند در مرحله رشد شناختی عملیاتی عینی در کودکان فارسی‌زبان می‌پردازد. در این پژوهش براساس دو آزمون تجربی (آزمونی دیداری و آزمونی شنیداری) رشد درک کودکان از استعاره‌های بدنمند را در گذار از ۸سالگی به ۱۲سالگی مورد ارزیابی قرار دادیم و نقش جنسیت را در هر یک از این دو سن بررسی ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی تاثیر سن و نیز جنسیت بر درک استعاره‌های بدنمند در مرحله رشد شناختی عملیاتی عینی در کودکان فارسی‌زبان می‌پردازد. در این پژوهش براساس دو آزمون تجربی (آزمونی دیداری و آزمونی شنیداری) رشد درک کودکان از استعاره‌های بدنمند را در گذار از ۸سالگی به ۱۲سالگی مورد ارزیابی قرار دادیم و نقش جنسیت را در هر یک از این دو سن بررسی کردیم. نتایج این پژوهش نشان داد که کودکان در این مرحله از رشد شناختی، رشد قابل توجهی را در درک استعاره‌های بدنمند تجربه میکنند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که هرچند در ۸سالگی تمایز معناداری بین دختران و پسران در درک استعاره‌های بدنمند مشاهده نمیشود، در ۱۲سالگی دختران عملکرد بهتری در این زمینه از خود نشان میدهند. این نتایج نشان می‌دهد که در طول مرحله عملیاتی عینی کودکان رشد شناختی متفاوتی را برحسب جنسیتشان تجربه میکنند که این تفاوت در درک استعاره‌های بدنمند بازتاب یافته است.
مقاله پژوهشی
تحلیل گفتمان
رضا رضایی
چکیده
نقش مکان به شیوه‌ای ضمنی یا صریح در شکل‌گیری گفتمان و تولید معناغیر قابل انکاراست. عینیت وانتزاع دو ویژگی بارز مکان است که هر یک بنابر بافت کاربردی شان در گفتمان‌های گوناگون جای خود را به یکدیگر می-دهند.مکان‌های انتزاعی ویژگی تخیلی واستعلایی دارند.مساله این است که چگونه گفتمان‌ها می‌توانند جایگاه چالش مکانی‌ودر‌نتیجه عبورازوضعیت ...
بیشتر
نقش مکان به شیوه‌ای ضمنی یا صریح در شکل‌گیری گفتمان و تولید معناغیر قابل انکاراست. عینیت وانتزاع دو ویژگی بارز مکان است که هر یک بنابر بافت کاربردی شان در گفتمان‌های گوناگون جای خود را به یکدیگر می-دهند.مکان‌های انتزاعی ویژگی تخیلی واستعلایی دارند.مساله این است که چگونه گفتمان‌ها می‌توانند جایگاه چالش مکانی‌ودر‌نتیجه عبورازوضعیت کنشی به وضعیت استعلایی و تخیلی منجر شوند؟ گریزوگسست از فضاو مکان عینی، وجه پدیداری حضورودریافت حسی-ادراکی از مکان می‌توانند راه را برای استعلای مکانی هموار کنند.مکان درگفتمان،دارای-کارکردهای مختلف‌روایی،کنشی،تخیلی،استعاری‌واستعلایی-است.هر‌چه جنبۀعینی‌و فیزیکی مکان تقویت شود،بُعد شناختی آن نیز اوج می‌گیردوبالعکس،هر‌چه‌ازوجه‌عینی‌مکان کاسته و وجه استعاری آن تقویت شودمکان‌از مکان‌بودگی خود فاصله می‌گیردوبه‌سوی فضا‌شدگی سوق داده می‌شود.درپژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی‌وتکیه براثر"پاریس از دور نمایان شد"به عنوان پیکرۀ پژوهش که مجموعه‌ای است از شرح سفرهای مسافران دورۀ قاجاردر پی پاسخ به‌این پرسش هستیم‌که چگونه با نفی جنبة کنشی مکان به مکانی آرمان‌گرا که فرامکان است دست می‌یابیم؟ هدف‌اصلی پژوهش حاضر، ضمن خوانش پدیداری این روایت ها،پاسخ به این پرسش است که چگونه گفته‌پرداز با اتکا به تجربۀ حسی- ادراکی ناشی از هم‌حضوری سوژه و دنیای اطراف راه را برای فضا‌شدگی مکان –شهر(پاریس)گشوده و آن را تا مکانی استعلایی پیش می‌بردودریافتی تازه‌از«جای دیگر» وهستی به‌دست می‌دهد.
مقاله پژوهشی
زبانشناسی اجتماعی
آزاده شریفی مقدم؛ هانیه شیروانی
چکیده
پژوهش حاضر بهمنظور بررسی ویژگی‌های کلامی شخصیتهای غیرهم‌سو با جنسیت نویسنده در آثار داستانی صورت گرفت و هدف از انجام آن یافتن تأثیر ناخودآگاه نویسنده بر کلام شخصیت اصلی اثر بود. دو داستان «زنِ زیادی» و «شب سراب» بهعنوان پیکرههای مورد بررسی انتخاب شد که در هر دو اثر، جنسیت نویسنده با شخصیت اصلی داستان متفاوت ...
بیشتر
پژوهش حاضر بهمنظور بررسی ویژگی‌های کلامی شخصیتهای غیرهم‌سو با جنسیت نویسنده در آثار داستانی صورت گرفت و هدف از انجام آن یافتن تأثیر ناخودآگاه نویسنده بر کلام شخصیت اصلی اثر بود. دو داستان «زنِ زیادی» و «شب سراب» بهعنوان پیکرههای مورد بررسی انتخاب شد که در هر دو اثر، جنسیت نویسنده با شخصیت اصلی داستان متفاوت بود. مجموعۀ ویژگی‌های زبان زنانۀ رابین تولماچ لیکاف (1975) بهعنوان چارچوب نظری بهکارگرفته شد که قرابت زمانی بیشتری با بازۀ زمانی رویداد در دو اثر مورد بررسی داشت. نتایج نشان داد که اگرچه هر دو نویسنده سعی در کاربرد کلام متناسب با جنسیت شخصیت داستانی خود داشتهاند؛ اما بهنسبت متفاوت ردّی از جنسیت خود را در خلال کلام شخصیت داستانی خود بهجای گذاشتند. مقایسۀ دو اثر نشان داد که اگرچه آلاحمد بهنسبت بسیار موفقتر عمل کرده و ویژگی‌های کلامی زنِ زیادی با جنسیت او همخوانی بسیاری دارد اما همچنان می‌توان نشانی از روایتگری مردانه را در توصیف‌های زن داستان از برخی فضاها و نیز کلیگویی او در رابطه با اموری چون غذا و خوراک دید. از نقاط ضعف شب سراب می‌توان به مواردی چون کاربرد قابل توجه صورتها و الفاظ عاطفی و احساسی همچون عاشقانهها، استفاده از تردیدنماها، ساختارهای تشدیدی و تکراری و همچنین توجه زیاد به جزئیات و ظرایف اشاره نمود. نتایج این پژوهش می‌تواند برای علاقه‌مندان به حوزۀ داستان نویسی، نقد ادبیات داستانی و نیز پژوهشگران حوزۀ زبان جنس مفید بوده و مورد توجه قرار گیرد.
مقاله پژوهشی
جامعه‌شناسی آموزش و یادگیری زبان
الهام صداقت؛ اسماعیل آذر
چکیده
ضرب المثل های فارسی افکار خردمندانۀ نسل های پیشین ایرانیان است که معمولاً در قالب زبانی کوتاه، آهنگین و ادبی به ویژه شعری هستند. اغلب این ضرب المثل ها معانی و ساختاری ساده دارند که به آسانی می توان آن ها را به خاطر سپرد و در ارتباط های شفاهی و نوشتاری به کار برد. مقاله های بسیاری ضرب المثل های فارسی را از منظرهای متفاوتی بررسی نموده اند؛ ...
بیشتر
ضرب المثل های فارسی افکار خردمندانۀ نسل های پیشین ایرانیان است که معمولاً در قالب زبانی کوتاه، آهنگین و ادبی به ویژه شعری هستند. اغلب این ضرب المثل ها معانی و ساختاری ساده دارند که به آسانی می توان آن ها را به خاطر سپرد و در ارتباط های شفاهی و نوشتاری به کار برد. مقاله های بسیاری ضرب المثل های فارسی را از منظرهای متفاوتی بررسی نموده اند؛ اما به اهمیت این ضرب المثل ها در افزایش سواد فرهنگی-اجتماعی و توانش زبان شناسی اجتماعی و کاربردشناختی به عنوان بخشی از توانش ارتباطی فارسی آموزان توجهی نشده است. در این مقاله با روش اسنادی، به نقش ضرب المثل ها در بازنمایی و یادگیری بعضی از مؤلفه های فرهنگی-اجتماعی زبان فارسی (ادب، تعارفات، جمع گرایی، و ...) پرداخته می شود. سپس طبقه بندی ای از ضرب المثل ها از آسان به سخت پیشنهاد و الگوی اصلاح شدۀ ریچموند (1987) برای مقایسۀ شباهت ها و تفاوت های ضرب المثل های فارسی با ضرب المثل های زبان مادری فارسی آموزان ارائه می گردد.
