زبان و ارتباطات
معصومه پلوئی؛ محمدرضا احمدخانی؛ مهدی سمایی
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد واژگان زبان مخفی در دو گروه جنسیتی میپردازد. زبان مخفی مجموعة کلمات و عباراتی است که گروههای خاص برای مخفی نگاهداشتن اسرار درونگروهیشان به کار میبرند. این مقاله با استناد به رویکرد زبانشناسی اجتماعی به توصیف تفاوتهای کاربردی واژگان این زبان در دو گروه زنان و مردان پرداخته ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد واژگان زبان مخفی در دو گروه جنسیتی میپردازد. زبان مخفی مجموعة کلمات و عباراتی است که گروههای خاص برای مخفی نگاهداشتن اسرار درونگروهیشان به کار میبرند. این مقاله با استناد به رویکرد زبانشناسی اجتماعی به توصیف تفاوتهای کاربردی واژگان این زبان در دو گروه زنان و مردان پرداخته است. دادههای این پژوهش با استفاده از 60 مصاحبة حضوری به روش نمونهگیری تصادفی گلولۀ برفی گردآوری شده است. این پژوهش کاربردی و توصیفی است و با روش مطالعة موردی انجام شده است. هدف پژوهش پاسخگویی به این سؤال است که آیا بین فراوانی واژگانی مشاهدهشده و فراوانیهای موردانتظار اختلافی معنیدار وجود دارد یا خیر. فرض این است که مردان بیشترین واژههای زبان مخفی را در بین مصاحبهشوندهها دارند؛ که برای آزمودن آن از روش ناپارامتریک خی2 (χ 2) استفاده شده است. در این پژوهش، متغیر وابسته فراوانیِ واژگان زبان مخفی، و متغیر مستقلْ جنسیت است. به نظر میرسید که جنسیت نقشی مهم در فراوانی واژهها داشته باشد، اما نتایج یافتههای این پژوهش نشان داد میان دو متغیر جنسیت و استفادة واژگان زبان مخفی تفاوت معناداری وجود نداشت؛ بااینحال گرایش زنان در بیان برخی واژهها از مردان کمتر بود.
زبان و ارتباطات
معلاه واثق؛ مهدی پورمحمد
چکیده
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل میگیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی ...
بیشتر
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل میگیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی اجتماعیترین گونۀ ادبیات است که میتواند بهترین منبع برای دستیابی به تصویری باشد که ادبیات کودک و نوجوان ایران در طول زمان از مفهوم جنسیت ارائه داده است. کودکان ازطریق کتاب با دنیای جدیدی آشنا میشوند و تجربیات جدید و متفاوتی کسب میکنند. تحقیق حاضر به بررسی جایگاه و نقش زن، مرد و کلیشههای جنسیتی در ادبیات کودک میپردازد. درمجموع، 200 کتاب داستان فارسی بررسی شد. نتایج بررسی نشان داد که در میان کتابهای پرفروش از سال 1385-1395، در بازۀ زمانی دهساله، نمونۀ کتابهایی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آنها را کتاب برتر معرفی کرده است، تبعیض جنسیتی یافت میشود. تعداد شخصیتها و اسمهای مردان تقریباً دوبرابر زنان بود. شخصیتهای اصلی زن متن بیشتر دیده میشدند. در این مقاله، دربارۀ قالب کتابهای عکسدار کودکان که در شکلگیری هویت جنسیتی اهمیتی بالا دارد پژوهش شده است.
برخورد زبانها
منیژه میرمکری؛ غلام حسین کریمی دوستان؛ یادگار کریمی؛ وحید غلامی
چکیده
پژوهش حاضر، مطالعهای تجربی برای اندازهگیری قابلیت فهم متقابل بین گونة مهابادی از آذربایجان غربی و گونة بدرهای از استان ایلام، مطابق معیارهای زبانشناختی و فرازبانشناختی در چارچوب اصل چندزبانهپذیری است. به این منظور، از آزمونهای عملکردی برای سنجش فهم زبانی و برای بررسی عوامل فرازبانشناختی ...
بیشتر
پژوهش حاضر، مطالعهای تجربی برای اندازهگیری قابلیت فهم متقابل بین گونة مهابادی از آذربایجان غربی و گونة بدرهای از استان ایلام، مطابق معیارهای زبانشناختی و فرازبانشناختی در چارچوب اصل چندزبانهپذیری است. به این منظور، از آزمونهای عملکردی برای سنجش فهم زبانی و برای بررسی عوامل فرازبانشناختی مانند نگرش زبانی و برخورد زبانی از آزمون نظرسنجی استفاده شد. روش نمونهگیری تصادفی هدفمند بود. آزمونها در چهار سطح ترجمة جمله، مثل واژه و بازگویی متن، ضبط شدند و به سمع آزمودنیها رسیدند. آزمودنیها ترجمة مواد شنیداری گونة مقابل را به زبان فارسی در پاسخنامه قید میکردند. یافتهها نشان دادند قابلیت فهم دو گونة موردبررسی متقارن نیست و بهرغم آنکه نگرش گویشوران بدرهای نسبت به گونة مهابادی مثبتتر بود، نمرات گویشوران مهابادی در آزمونهای زبانی بالاتر بود. این نتیجه با مطالعات ماورود (1976) و نیز دلسینگ و آکسون (٢٠٠٥) که مدعی بودند میان نگرش مثبت و قابلیت فهم زبانی همبستگی مثبت وجود دارد، مغایرت داشت. همچنین یافتهها نشان داد از میان یازده خصیصة واژگانی که بهعنوان عوامل مؤثر بر قابلیت فهم، مورد تأکید کورشنر و همکاران (٢٠٠٨) است تفاوت آوایی و ریشهشناسی واژگانی نقشی مهمتر در میزان قابلیت فهم میان گویشوران این دو گونة زبانی دارند.
زبان و ارتباطات
مریم تفرجی یگانه؛ زهرا انصاری
چکیده
زبان مهمترین ابزار برای ایجاد ارتباط است، اما گونهای رمزی از آن، برای محدود کردن ارتباط بهکار میرود .زبان رمزی جابری یکی از ناشناختهترین زبانهای رمزی در ایران است که در گذشته بر حسب نیاز، توسط مردم روستای جابر (از توابع شهرستان بدره، استان ایلام) ساخته شده است. این زبان در گویش محلی به (rzuwânakiêž) معروف است. هدف ...
بیشتر
زبان مهمترین ابزار برای ایجاد ارتباط است، اما گونهای رمزی از آن، برای محدود کردن ارتباط بهکار میرود .زبان رمزی جابری یکی از ناشناختهترین زبانهای رمزی در ایران است که در گذشته بر حسب نیاز، توسط مردم روستای جابر (از توابع شهرستان بدره، استان ایلام) ساخته شده است. این زبان در گویش محلی به (rzuwânakiêž) معروف است. هدف از این پژوهش بررسی ویژگیهای زبانشناختی زبان رمزی جابری است و دادهها به صورت میدانی، بر اساس شمّ زبانی نگارنده و مصاحبه با گویشوران بومی این زبان بهدست آمدهاند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که زبان رمزی جابری از لحاظ دستگاه واجی، صرف و نحو، همچون زبان معیار در این منطقه است ولی از لحاظ واژگانی کاملاً با آن متفاوت است. مبدعان این زبان نیز دعانویسان جابری هستند که در گذشته برای دعانویسی به نواحی مختلف سفر میکردند و نیاز به یک زبان مخفی داشتند که به وسیلۀ آن بتوانند اسرار خود را از غریبهها مخفی نگهدارند. بررسیها نشان میدهد که مبدعان زبانهای رمزی و از جمله زبان رمزی جابری، معمولاً صاحبان مشاغلی هستند که برای حفظ اسرار شغلی خود، دست به ابداع چنین زبانهایی زدهاند.
زبان و ارتباطات
مهناز طالبی دستنایی؛ ماندانا نوربخش؛ حمیده پشتوان
چکیده
در سالهای اخیر پژوهشهای فراوانی درمورد تأثیر سبکهای مختلف گفتار بر تغییر عناصر نوایی انجام شده است. آواشناسی اجتماعی ترکیب تکنیکها، عناصر و چهارچوبهای نظری آواشناسی و جامعهشناسی را بررسی میکند. پژوهش حاضر، در چارچوب مطالعات آواشناسی اجتماعی، تأثیر کاربرد بافت بر میانگین فرکانس پایه، شدت و طول مدتزمان جفتکلمهها ...
بیشتر
در سالهای اخیر پژوهشهای فراوانی درمورد تأثیر سبکهای مختلف گفتار بر تغییر عناصر نوایی انجام شده است. آواشناسی اجتماعی ترکیب تکنیکها، عناصر و چهارچوبهای نظری آواشناسی و جامعهشناسی را بررسی میکند. پژوهش حاضر، در چارچوب مطالعات آواشناسی اجتماعی، تأثیر کاربرد بافت بر میانگین فرکانس پایه، شدت و طول مدتزمان جفتکلمهها و جفتپاراگرافهای یکسان را در دو بافت مختلفِ مذهبی و غیرمذهبی با استفاده از نرمافزار PRAAT ویرایش 5.4.17 بررسی میکند. به این منظور از ده شرکتکنندۀ خانم با میانگین سنی 29 سال خواسته شد تا 8 پاراگراف (4 پاراگراف با بافت مذهبی و 4 پاراگراف با بافت غیرمذهبی) را با حالت سخنرانی بخوانند. هر جفتپاراگراف حاوی یکی از اسمهای موردنظرِ پژوهش (فاطمه، محمد، عباس و حسین) است. هدفْ بررسیِ تفاوت میان میانگین فرکانس پایه (هرتز)، مدتزمان (هزارم ثانیه)، و شدت (دسیبل) در کلمههای یکسان اما در دو بافت مذهبی و غیرمذهبی است. نتایج پژوهش نشان میدهد که تمایز میان طول مدتزمان جفتکلمههای یکسان در دو بافت مذهبی و غیرمذهبی بهلحاظ آماری معنیدار است، به این معنا که طول مدتزمان واژههای موردنظر در بافت مذهبی طولانیتر بوده است.
زبان و ارتباطات
آمنه مسن آبادی؛ بهزاد رهبر؛ محمد رضا اروجی
چکیده
مطالعۀ زبان زندان و واژهها و اصطلاحات رایج در این زبان از نقطهنظر جامعهشناختی، روانشناختی، زبانشناختی و جرمشناختی دارای اهمیت است. در پژوهش پیشرو میکوشیم جنبۀ ساختواژی این زبان را مورد توجه قرار داده و مهمترین فرایندهای واژهآفرینی در زبان زندان را بر اساس تفکیکی که بوی (2007) میان فرایندهای واژهسازی و واژهآفرینی ...
بیشتر
مطالعۀ زبان زندان و واژهها و اصطلاحات رایج در این زبان از نقطهنظر جامعهشناختی، روانشناختی، زبانشناختی و جرمشناختی دارای اهمیت است. در پژوهش پیشرو میکوشیم جنبۀ ساختواژی این زبان را مورد توجه قرار داده و مهمترین فرایندهای واژهآفرینی در زبان زندان را بر اساس تفکیکی که بوی (2007) میان فرایندهای واژهسازی و واژهآفرینی قائل میشود، بررسی کنیم. برای گردآوری دادههای پژوهش از روشهای مشاهدۀ عینی و مصاحبه با زندانیان استفاده شده است. این دادهها شامل 615 اصطلاح رایج در زبان زندانیان مرد و 496 اصطلاح رایج در زبان زندانیان زن است (مجموع 1111 مورد) که در مجموع 167 مورد از آنها حاصل فرایندهای واژهآفرینی هستند. تعداد کل زندانیانی که مورد مصاحبه قرار گرفتند 70 نفر بود؛ از این تعداد، 20 نفر آنها زن و همگی از زندان شهر ری بودند، 50 نفر آنها مرد و از چهار زندان رجاییشهر، قزلحصار، فشافویه و تهران بزرگ بودند. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که در زبان زندان هشت فرایند واژهآفرینی کاربرد دارد که عبارتند از: (1) گسترش استعاری؛ (2) ابداع (یا نوواژهسازی)؛ (3) دوگانسازی (یا تکرار)؛ (4) کوتاهسازی؛ (5) وامگیری واژگانی؛ (6) ترخیم؛ (7) آمیزش؛ (8) سرواژهسازی. پس از ارزیابی ارتباط کاربرد این فرایندها با متغیر جنسیت مشخص شد که ارتباط معناداری میان این دو مشاهده میشود و عامل جنسیت بر میزان استفادۀ زندانیان زن و مرد از این فرایندها تاثیر دارد.
تحلیل گفتمان
فاطمه فروغان گرانسایه؛ امیرسعید مولودی؛ علیرضا خرمایی
چکیده
جنسیتگرایی زبانی از گفتمانهای مطرح در زبانشناسی است. درزبان جنسیتگرا، با استفاده از انتخابهای زبانی، سوگیری و گرایش به یک جنسیت دیده میشود. این مهم در آثار غیرایرانی با ابزارهای پیکرهای بهطور گسترده مطالعه شدهاست اما در زبان فارسی کاری پیکرهبنیاد در این زمینه انجام نگرفته است. در اثر حاضر جنسیتگرایی ...
بیشتر
جنسیتگرایی زبانی از گفتمانهای مطرح در زبانشناسی است. درزبان جنسیتگرا، با استفاده از انتخابهای زبانی، سوگیری و گرایش به یک جنسیت دیده میشود. این مهم در آثار غیرایرانی با ابزارهای پیکرهای بهطور گسترده مطالعه شدهاست اما در زبان فارسی کاری پیکرهبنیاد در این زمینه انجام نگرفته است. در اثر حاضر جنسیتگرایی زبانی در ساختواژۀ زبان فارسی براساس نظریۀ بیکر (۲۰۰۶، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۷) بهصورت پیکرهبنیاد در نسخۀ دو پیکرۀ همشهری بررسی شدهاست. بدین منظور واژگان حاوی تکواژ مرد و زن بهعنوان نمایندگان جنسیت مذکر و مؤنث با ابزارهای پیکرهای فراوانی و واژهنمایی در نرمافزار اَنتکانک بررسی شدهاند. دادهها پس از ویرایش، ارزشگذاری معنایی شده و با آزمونهای آماری موردمطالعه قرار گرفتهاند. درنهایت اطلاعات حاصل از پیکره شواهدی از وجود جنسیتگرایی در بخش ساختواژۀ زبان فارسی نوشتاری معاصر را نشان میدهد؛ به نظر میرسد در زبان فارسی تمایل به ساخت واژه از تکواژ مرد نسبت به تکواژ زن بیشتر است و در هنگام ساخت واژگان، خصیصههای مثبت با تکواژ مرد و خصیصههای منفی با تکواژ زن بازنمایی میشود. این اثر با مشخص نمودن تظاهر هر جنسیت در زبان فارسی بهنوبۀخود میتواند گوشهای از دیدگاه جامعۀ ایرانی را به هر جنسیت نمایان سازد و از این آسیب اجتماعی جلوگیری نماید.
زبان و ارتباطات
سهراب آذرپرند
چکیده
دنیای معاصر در نتیجۀ انقلاب دیجیتال، رشد فزایندۀ رسانههای ارتباط جمعی و پدیدۀ جهانی شدن، همواره در معرض تغییرات گوناگونی قرار گرفته که جوامع بشری را با چالشهای تازهای روبرو کرده است. ازطرفی، به دلیل ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی اجتماع و زبان، تغییرات اجتماعی به دلایل ذکرشده، در نهایت تغییرات زبانی گوناگون را هم به دنبال داشته ...
بیشتر
دنیای معاصر در نتیجۀ انقلاب دیجیتال، رشد فزایندۀ رسانههای ارتباط جمعی و پدیدۀ جهانی شدن، همواره در معرض تغییرات گوناگونی قرار گرفته که جوامع بشری را با چالشهای تازهای روبرو کرده است. ازطرفی، به دلیل ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی اجتماع و زبان، تغییرات اجتماعی به دلایل ذکرشده، در نهایت تغییرات زبانی گوناگون را هم به دنبال داشته است و چارچوبهای فرهنگ سنتی حاکم بر بسیاری از زبانها را درهم شکسته است. در پژوهش حاضر، با بررسیهای میدانی، صورتهای «خطاب» در چهار نوع کنش زبانی در محیط دانشگاه تهران، در چارچوب نظریۀ ادب براون و لوینسن (1987) مورد بررسی قرار گرفته است. 200 استاد با ردۀ سنی 29-69 سال بهعنوان دانشجویان نسل قبل و 200 دانشجوی دورۀ کارشناسی دانشگاه تهران با ردۀ سنی 18-25 سال بهعنوان دانشجویان نسل حاضر، با توزیع پرسشنامه مخاطب این پژوهش بودهاند. نتایج بهدستآمده نشانگر این است که در مقایسه با گذشته، در فضای نسبتاً رسمی دانشگاه، ادب مثبت بهتدریج در حال افزایش و پیشی گرفتن از ادب منفی در کنشهای زبانی خطاب است.
سیاستهای زبانی
مریم فرنیا؛ صفورا براتی
چکیده
در دهۀ گذشته زبانشناسی اجتماعی و زبانشناسیکاربردی شاهد افزایش روزافزون پژوهش در زمینۀ چشمانداز زبانی بوده است .در این راستا، مطالعات بسیاری به بررسی زبان و نشانههای زبانی در محیط زندگی افراد پرداختهاند. تحقیق حاضر نگرش کاسبان دربارۀ نامگذاری محل کسب و کار در دو منطقۀ برخوردار واقع در جنوب و نابرخوردار واقع در شمال شهر ...
بیشتر
در دهۀ گذشته زبانشناسی اجتماعی و زبانشناسیکاربردی شاهد افزایش روزافزون پژوهش در زمینۀ چشمانداز زبانی بوده است .در این راستا، مطالعات بسیاری به بررسی زبان و نشانههای زبانی در محیط زندگی افراد پرداختهاند. تحقیق حاضر نگرش کاسبان دربارۀ نامگذاری محل کسب و کار در دو منطقۀ برخوردار واقع در جنوب و نابرخوردار واقع در شمال شهر اصفهان را مورد بررسی قرار میدهد. دادههای این مطالعه از 100 نفر از کاسبان در دو منطقۀ برخوردار و نابرخوردار از نظر اجتماعی-اقتصادی شهر اصفهان از طریق پرسشنامه در الگوی لایکرت و مصاحبۀ ساختاری توزیع و جمعآوری شد. در این پرسشنامه که برگرفته و بسط داده شده از مطالعۀ حسین، نوفل و منصور (2015) است، نگرش صاحبان کسب و کار در ارتباط با انتخاب نام، با توجه به عامل زبان، مذهب، موقعیت جغرافیایی و اجتماعی محل کسب و کار بررسی شده است. نتایج تحقیق نشانمیدهد که در ارتباط با مؤلفههای مورد بررسی، تفاوت معناداری میان نگرش کاسبان در دو منطقۀ برخوردار و نابرخودار در انتخاب نام وجود دارد.
زبان و فرهنگ
بهمن زندی؛ بلقیس روشن؛ مریم امیریخواه
چکیده
پژوهش حاضر بر مبنای نامشناسی اجتماعی و با هدف مقایسة نامگذاری قهوهخانهها با کافیشاپهای شهر تهران از دیدگاه هویتهای چندگانه انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی- تحلیلی، با بررسی نام 232 قهوهخانه و 296 کافیشاپ شهر تهران انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که هویت فردی در نامگذاری ...
بیشتر
پژوهش حاضر بر مبنای نامشناسی اجتماعی و با هدف مقایسة نامگذاری قهوهخانهها با کافیشاپهای شهر تهران از دیدگاه هویتهای چندگانه انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی- تحلیلی، با بررسی نام 232 قهوهخانه و 296 کافیشاپ شهر تهران انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که هویت فردی در نامگذاری قهوهخانهها بسیار بیشتر از کافیشاپها تجلی یافته است. به لحاظ هویت جنسیتی، نامهای مردانۀ ایرانی در قهوهخانهها رواج بیشتری از کافیشاپها دارد؛ حال آنکه در نامگذاری کافیشاپها تمایز جنسیتی بارزی به چشم نمیخورد. سهم هویت قومی در نامگذاری هر دو مکان تقریباً یکسان و قابلتوجه است. از سوی دیگر، نامهای ملی و مذهبی در نامگذاری قهوهخانهها نقش بیشتری دارند، در حالی که صاحبان کافیشاپها به نامهای ملی توجه بیشتری دارند. همچنین، هویت فراملی حضور معناداری در نامگذاری کافیشاپهای تهران دارد.
زبان و ارتباطات
حسن ذوالفقاری؛ بهادر باقری
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 17-27
چکیده
آثار مکتوب ادبیات عامۀ ایران علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، سرشار از اطلاعات جامعهشناختی است. در این متون در کنار کلیشههای متعدد چون اصطلاحات، کنایات، نفرینها و سوگندها، از ضربالمثلهای فراوانی استفاده شده است که ضمن شیرینی و جذابیت بخشیدن به متن و مردمپسند کردن آن، ما را با اندیشهها و باورهای مردم، ارزشها و ضدارزشها، ...
بیشتر
آثار مکتوب ادبیات عامۀ ایران علاوه بر ابعاد ادبی و هنری، سرشار از اطلاعات جامعهشناختی است. در این متون در کنار کلیشههای متعدد چون اصطلاحات، کنایات، نفرینها و سوگندها، از ضربالمثلهای فراوانی استفاده شده است که ضمن شیرینی و جذابیت بخشیدن به متن و مردمپسند کردن آن، ما را با اندیشهها و باورهای مردم، ارزشها و ضدارزشها، اصول اخلاقی، آیین عیاری، نقش زنان در جامعه، مسائل دینی و مذهبی و غیره آشنا میکند. هدف پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر بررسی 500 ضربالمثل از 30 افسانة پهلوانی منظوم و منثور ازرن ششم تا پایان دورة قاجار به منظور ارائه چشماندازی زبانی-جامعهشناختی بوده است. نتایج این تحلیل نشان میدهد که ضربالمثلهای مورد بررسی را میتوان از نظر موضوعی به چهار دستۀ کلی دنیا، بخت و اقبال؛ مسائل اجتماعی؛ سیاست و حکومت و اندرزهای اخلاقی تقسیمبندی کرد. در این ضربالمثلها گاه رگههایی از اندیشههای مردسالارانه و زنستیزانه دیده میشود.
زبان و فرهنگ
رزا میرزایی؛ نگار داوری اردکانی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 28-36
چکیده
دُشواژهها بهعنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخصهای جامعهشناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقهبندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از ...
بیشتر
دُشواژهها بهعنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخصهای جامعهشناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقهبندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از میان 160 آزمودنی به سوالات پرسشنامه بهطور کامل پاسخ گفتند و پاسخها با توجه به آزمونهای آماری مورد تحلیل قرار گرفتند. بررسیها نشان داد که هم زنان و هم مردان شهر شوشتر، بیشتر به هنگام عصبانیت و ناراحتی، از دشواژه استفاده میکنند و این دشواژهها را میتوان در یازده طبقه جای داد. نتایج نشان میدهد که از بین متغیرهای اجتماعی مورد بحث سن و جنسیت بر میزان بهکارگیری دشواژهها تأثیر معناداری دارد (015/0P=). مردان بیش از زنان و ردة سنی 15 تا 19 سال بیش از دیگر ردهها از دشواژه استفاده میکنند. علاوه بر این، قومیت و سطح تحصیلات اثر معناداری بر کاربرد دشواژهها ندارد (89/0P=).
زبان و ارتباطات
شهین شیخ سنگ تجن؛ آزاده یوسفی گراکوئی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 46-63
چکیده
کاربرد عبارات خطاب نوعی رعایت ادب اجتماعی در جامعه محسوب میگردد و گویشوران هر زبان به روش خاص خود این عبارات را بهکار میبرند. مقالۀ حاضر مطالعهای تحلیلی - توصیفی است که به روش میدانی به بررسی و مقایسه عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی پرداخته است. در این تحقیق 50 گویشور گیلکیزبان و 50 گویشور فارسیزبان در ردۀ سنی 25-40 سال به عنوان ...
بیشتر
کاربرد عبارات خطاب نوعی رعایت ادب اجتماعی در جامعه محسوب میگردد و گویشوران هر زبان به روش خاص خود این عبارات را بهکار میبرند. مقالۀ حاضر مطالعهای تحلیلی - توصیفی است که به روش میدانی به بررسی و مقایسه عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی پرداخته است. در این تحقیق 50 گویشور گیلکیزبان و 50 گویشور فارسیزبان در ردۀ سنی 25-40 سال به عنوان نمونههای تحقیق انتخاب شدهاند. محققان در این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسشها هستند: 1) پربسامدترین عبارات خطاب در زبان فارسی و گیلکی کدامند و 2) چه تفاوتی میان عبارات خطاب در این دو زبان وجود دارد؟ نتایج تحقیق بیانگر آن است که گویشوران زبان فارسی و گیلکی در کاربرد عبارات خطاب «نام کوچک» و «عبارات خویشاوندی» مشابه هستند، اما پس از این دو دسته، گویشوران فارسیزبان بیشتر از «عناوین احترامآمیز» و گویشوران گیلکی بیشتر از عبارات «عناوین» برای خطاب قرار دادن یکدیگر استفاده میکنند. علاوه بر این، عبارات خطاب «کوتاهشدگی»، «اسامی مذهبی» و «سایر نامها» نیز دارای کمترین میزان کاربرد در زبان فارسی و گیلکی هستند. اگرچه تفاوت معناداری میان شیوة کاربرد عبارات خطاب در این دو زبان دیده نمیشود اما وجود افتراقات فوقالذکر نشانگر اختلافهای فرهنگی دو جامعة نمونه است.
زبان و ارتباطات
سید علی اصغر سلطانی؛ زهرا کرمی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1395، ، صفحه 9-20
چکیده
زبانشناسی اجتماعی حوزهای میانرشتهای است که میتواند منظری زبانشناختی از حوزة گستردة اجتماع و فرهنگ را به تصویر بکشد. یکی از حوزههای مهم فرهنگ عامه ترانههای مردمپسند است که تا کنون، در ایران، از این چشمانداز مورد مطالعة جدی قرار نگرفته است. اشعار غنایی موجود در این ترانهها انعکاسی از فرهنگ عمومی هر جامعه است که ...
بیشتر
زبانشناسی اجتماعی حوزهای میانرشتهای است که میتواند منظری زبانشناختی از حوزة گستردة اجتماع و فرهنگ را به تصویر بکشد. یکی از حوزههای مهم فرهنگ عامه ترانههای مردمپسند است که تا کنون، در ایران، از این چشمانداز مورد مطالعة جدی قرار نگرفته است. اشعار غنایی موجود در این ترانهها انعکاسی از فرهنگ عمومی هر جامعه است که این نکته مطالعة آنها را ارزشمند میسازد. اگرچه ترانههای مردمپسند دارای مضامین مختلفی هستند اما، همواره، «عشق» از مفاهیم کلیدی و تکرارشونده در آنهاست. پژوهش حاضر به بررسی این نکته میپردازد که در هر برهة تاریخی، این مفهوم چگونه در ترانههای بیانشده انعکاس یافته است. همچنین در پی آن است که از دریچة نظریه و روشِ تحلیل گفتمان و با تمرکز بر نظریة گفتمان پساساختگرای لاکلا و موف، چگونگی تعریف مفهوم عشق و بهویژه شگردهای گفتمانی استفادهشده برای تثبیت معنای پیشنهادی ترانه از این مفهوم، و نیز زنجیرههای همارزی و تفاوت شکلگرفته حول آن را بررسی کند. نمونۀ مورد تحلیل 16 ترانة عاشقانة ایرانی را شامل میشود که از میان ترانههای اجراشده توسط خوانندگان مرد و زن، در فاصلة سالهای 1350 تا 1357 ش، به روش نمونهگیری اتفاقی انتخاب شده است. نتایج نشان میدهد که ترانههای بررسیشده از «حضور طبیعت»، «ارجاع به گذشته»، «جاودانهسازی» و توسل به «نظم گفتمانهای حاضر»، بهخصوص «نظم گفتمانهای دینی و سیاسی»، برای تثبیت معنا بهره بردهاند.
برخورد زبانها
جهاندوست سبزعلیپور؛ راحله دلگرم
دوره 1، شماره 1 ، دی 1395، ، صفحه 36-47
چکیده
از منظر جامعهشناسی زبان، یکی از پدیدههای زبانی قابل توجه هر جامعهای چگونگی شکلگیری زبانهای مخفی و توصیف ساختار آنهاست. زبان مخفی به زبان یا گویش هر گروه اجتماعی اطلاق میشود که اعضای آن تمایل به پنهان نگه داشتن محتوای کلام خود از گروه دیگر یا به طور کلی، از اکثریت جامعه نشان میدهند. از چند دهة قبل در برخی از روستاهای ...
بیشتر
از منظر جامعهشناسی زبان، یکی از پدیدههای زبانی قابل توجه هر جامعهای چگونگی شکلگیری زبانهای مخفی و توصیف ساختار آنهاست. زبان مخفی به زبان یا گویش هر گروه اجتماعی اطلاق میشود که اعضای آن تمایل به پنهان نگه داشتن محتوای کلام خود از گروه دیگر یا به طور کلی، از اکثریت جامعه نشان میدهند. از چند دهة قبل در برخی از روستاهای شهرستان خلخال، از توابع استان اردبیل، در میان مردانی که برای نجاری به شمال کشور میروند، زبانی معروف به قَرقَهدیلی یا اَرّانجی رایج شده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که قرقهدیلی چگونه زبانی است، به چه قصدی ایجاد شده و ویژگیهای ساختاری آن کدام است؟ دادههای این پژوهش به روش میدانی از مردان میانسال دو روستای لِرد و کَرنَق از طریق مصاحبه به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که قرقهدیلی یک زبان مخفی است که برای حفظ اسرار شغلی بهکار میرود و از نظر آواشناسی، ساختواژه و نحو همانند زبان تاتی در همان مناطق است، ولی از نظر واژگانی با آن متفاوت است. غیر از واژههای تاتی که در این زبان معنای مخفی به خود گرفتهاند، واژههایی از ترکی آذربایجانی نیز در آن یافت میشوند. تحلیل دادهها نشان میدهد تعداد زیادی دشواژه (تابو) و الفاظ جنسی در این زبان وجود دارد که علت کثرت آنها تکجنسیتی بودن این کارگران و نیز دوری آنها از خانواده بودهاست.
زبان و ارتباطات
مهناز طالبی دستنایی؛ ابوالفضل خوشبخت آرانی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1395، ، صفحه 75-86
چکیده
دشواژهها یا تابوهای زبانی بخشی از زبان مردم هر منطقه را تشکیل میدهند و کاربرد آنها در میان گویشوران هر منطقه تحت تأثیر عوامل جامعهشناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و طبقهبندی انواع دشواژههای زبانی در گویش آران و بیدگل و سنجش تفاوت کاربرد آنها بر حسب متغیرهای اجتماعی سن و جنس در محیط تکجنسیتی و محیط مختلط بوده است. حجم ...
بیشتر
دشواژهها یا تابوهای زبانی بخشی از زبان مردم هر منطقه را تشکیل میدهند و کاربرد آنها در میان گویشوران هر منطقه تحت تأثیر عوامل جامعهشناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و طبقهبندی انواع دشواژههای زبانی در گویش آران و بیدگل و سنجش تفاوت کاربرد آنها بر حسب متغیرهای اجتماعی سن و جنس در محیط تکجنسیتی و محیط مختلط بوده است. حجم نمونة پژوهش 180 نفر (90 مرد و 90 زن) است. جامعة آماری پژوهش، مردم شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان است. جنسیت، سن، وضعیت تأهل و تحصیلات، متغیرهای مستقل این پژوهش هستند که تأثیر هریک از آنها بر میزان کاربرد دشواژهها در هر دو گویش به طور جداگانه محاسبه شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که مردان بیشتر از زنان، و افراد مجرد بیشتر از افراد متأهل از دشواژهها استفاده میکنند. همچنین، با افزایش سن، میزان استفاده از دشواژهها کاهش مییابد.