گویش‌شناسی
سید محمد حسینی معصوم؛ رضا حیدری زادی
چکیده
در سال 1960، مورگنستیرنه فرضیة وجود گویشی باستانی در جنوب ایران (در کنار فارسی باستان) را مطرح کرد. او تفاوتهای گویشی واژة شپش در استان فارس، به ویژه تفاوت آن در گویش کلیمیان و گویش لارستانی در برابر دیگر گویشهای فارس و گویشهای لُری را یکی از شواهد این تحول دانست. در سال 1382، رضایی باغبیدی شواهدی مطرح نمود که گویش شیرازی قدیمِ ...
بیشتر
در سال 1960، مورگنستیرنه فرضیة وجود گویشی باستانی در جنوب ایران (در کنار فارسی باستان) را مطرح کرد. او تفاوتهای گویشی واژة شپش در استان فارس، به ویژه تفاوت آن در گویش کلیمیان و گویش لارستانی در برابر دیگر گویشهای فارس و گویشهای لُری را یکی از شواهد این تحول دانست. در سال 1382، رضایی باغبیدی شواهدی مطرح نمود که گویش شیرازی قدیمِ بهجامانده در دیوان شاعران شیرازی، بازماندهای از گویشی قدیمتر است که پیشینة آن به دورة باستان میرسد. مبنای نظر او بقای صامت “Ө” باستانی جنوب ایران در گویش قدیم شیراز، برخلاف تبدیل آن به“s” در زبان فارسی میانه است. پیشتر و برخلاف آنها، بنابر نظر هنینگ (1934) تحول“s” به “Ө” در دورهای متاخر از دورة میانه رخ دادهاست که اثر آن در گویش شیرازی قدیم و فارسی میانة مانوی باقی است. در این پژوهش، شواهدی از ابدال“s” به “Ө” در بعضی زبانها و گویشهای ایرانی همسو با نظر هنینگ ارائه میشود که بیشتر در تقابل با نظر مورگنستیرنه است. شواهدی که در این پژوهش ارائه میشود نشان میدهد که پذیرفتن فرضیه وجود گویشی باستانی غیر از فارسی باستان در شیراز یا فارس با تردید و سوالهایی مواجه است که بیپاسخ ماندن آنها فرضیه هنینگ را قوت میبخشد و برعکس، فرضیههای مورگنستیرنه و رضایی باغبیدی را با سؤال و فرضهای دیگری مواجه میسازد.
زبانشناسی اجتماعی
فیروزه اصغری
چکیده
خشونت کلامی یکی از موضوعات اصلی در حوزه مطالعات زبانشناسی اجتماعی است. پژوهش کیفی حاضر به مطالعه ابعاد خشونت کلامی جنسیت‌محور در محیط کار بر اساس دیدگاه کالپپر پرداخته است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش کارکنان زن شاغل در ادارات شهر تهران هستند که بر اساس نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته ...
بیشتر
خشونت کلامی یکی از موضوعات اصلی در حوزه مطالعات زبانشناسی اجتماعی است. پژوهش کیفی حاضر به مطالعه ابعاد خشونت کلامی جنسیت‌محور در محیط کار بر اساس دیدگاه کالپپر پرداخته است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش کارکنان زن شاغل در ادارات شهر تهران هستند که بر اساس نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شدند و پس از مقوله‌بندی بر اساس نظریة اجتماعی شناختی کالپپر به‌عنوان یک رویکرد پسامدرن مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشا‌ن‌دهنده اشکال متفاوتی از خشونت در قالب خشونت کلامی آشکار و پنهان است که توسط مردان به شکل تحقیر، توهین، شماتت، تهدید، لاس زدن و محبت کاذب خود را آشکار ساخته است. بر اساس یافته‌ها استفاده از خشونت کلامی توسط مردان هدفمند، تعمدی وآگاهانه و درک زنان از خشونت کلامی بی‌ادبانه، خصمانه و آزاردهنده است. نجارب زنان در پژوهش حاضر نشان میدهد که خشونت کلامی جنسیت‌محور در محیط کار، استفاده هدفمند و منفعت‌طلبانه مردان از کلیشه‌های جنسیتی برای تهدید و تخریب وجهه زنان، ، حفظ و ارتقای وجهه مردانه، کامیابی و منفعت جنسی و درعین‌حال منفعت شغلی در رقابت با زنان در محیط کار است. نتایج پژوهش نشان میدهد که «زبان» چگونه متأثر از هنجارهای اجتماعی و کلیشه‌های جنسیتی، بافت، احساسات و امیال فردی می‌تواند فراتر از ابزار ارتباطی به ابزاری هدفمند برای خشونت کلامی در محل کار تبدیل شود.
زبانشناسی اجتماعی
سولماز ملت دوست؛ محمد رضا احمدخانی؛ حمیدرضا شعیری؛ علی کریمی فیروز جایی
چکیده
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی زبانها و گویشهای ایرانی، با توجه به میزان کاربرد آنها در جامعۀ زبانی شهر تهران، نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیت‌های شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرار‌گرفته‌است.محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، شأن و منزلت اجتماعی زبانها و گویشهای ایرانی، با توجه به میزان کاربرد آنها در جامعۀ زبانی شهر تهران، نسبت به مقولات اجتماعی از منظر واقعیت‌های شناختی پشت پردة کاربرد واقعی زبان، در چارچوب نظریه لکتال مورد بررسی قرار‌گرفته‌است.محققان با استفاده از این نظریه کاربرد-محور، میل و گرایش فردی گویندگان زبان نسبت به گونه‌های زبانی متفاوت را با در‌نظر‌گرفتن متغیرهای مستقل اجتماعی سطح مالی و شغل به تصویر کشیده‌اند.بزار به‌کارگرفته‌شده در این پژوهش، پرسش‌نامه محقق ساخته به شیوه پیمایشی و مصاحبه هستند. در این پژوهش میدانی، دادههای زبانی از 314 شرکت‌کننده بهصورت نیمه تصادفی از جامعة زبانی مهاجرین در شهر تهران، دارای اصالت‌های زبانی ترکی، لکی، کردی، بلوچی و مازندرانی و نیز گویشهای مشهدی، لری، همدانی، اصفهانی و یزدی گردآوری‌شده‌اند. برای دریافت نتایج آماری از مقیاس لیکرت، آلفای کرونباخ، ارزش p-value ، آزمون تک بعدی تی استیودنت استفاده شده‌است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کاربرد گونۀ غیرمعیار در بازنشستگان بیش از دیگر مشاغل است و به لحاظ سطح مالی، طبقه ضعیف بیشترین کاربرد گونۀ غیرمعیار را دارند. در نهایت 54/83 درصد از گویندگان گونه‌های زبانی در تهران، در گفتار روزانه‌ی خود در جامعه، از گونۀ معیارِ زبان استفاده کرده‌اند. به لحاظ مولفه مهاجرت، مهاجرین نسل اول، کاربرد گونۀ زبانی غیرمعیار بیشتری نشان داده‌اند.
زبانشناسی اجتماعی
حامد مولایی کوهبنانی؛ ابوذر اورکی؛ افسانه بهرام نژاد
چکیده
ضربالمثلها ریشه در فرهنگ هر زبانی داشته و در نتیجه میتوان آنها را یکی از معیارهای سنجش عناصر اصلی زبان دانست. پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی میزان کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی برپایۀ نظریۀ برلین و کی (1969) است تا نتایج آن معیاری برای سنجش پژوهشهای ردهشناختی در رابطه با رنگواژههای ...
بیشتر
ضربالمثلها ریشه در فرهنگ هر زبانی داشته و در نتیجه میتوان آنها را یکی از معیارهای سنجش عناصر اصلی زبان دانست. پژوهش حاضر نیز به دنبال بررسی میزان کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی برپایۀ نظریۀ برلین و کی (1969) است تا نتایج آن معیاری برای سنجش پژوهشهای ردهشناختی در رابطه با رنگواژههای اصلی این دو زبان باشد. نظریۀ برلین و کی (1969) به‌عنوان بارزترین رویکرد همگانیگرای رنگواژهها بیان میکند که سلسلهمراتبی از 11 رنگواژۀ جهانی وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان داد که علی‌رغم وجود تفاوتهای جزئی در سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی جهانی، سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی فارسی و سلسلهمراتب رنگواژههای اصلی انگلیسی با سلسله‌مراتبهایی که در پژوهش حاضر برای کاربرد رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی و انگلیسی معرفی شد، میتوان شباهتهای قابل توجهای را هم در تعداد و هم در ترتیب آنها مشاهده کرد. در نتیجه، مشخص میشود که رنگواژههایی که براساس نظریۀ برلین و کی به‌عنوان رنگواژههای اصلی این دو زبان معرفی شدهاند، از دیرباز در فرهنگ این دو زبان نیز پرکاربرد و به نوعی بینشان بودهاند و وارد ساختار ضربالمثلها شدهاند. تحلیل مقابلهای نیز نشان داد که اگرچه از مجموع 11 رنگواژۀ جهانی، 8 رنگواژه در ضربالمثلهای فارسی و 10 رنگواژه در ضربالمثلهای انگلیسی به کار رفته‌اند، اما سلسلهمراتب رنگواژههای موجود در برلین و کی (1969) شباهت دارد.
تحلیل گفتمان
میثم خلیلی نژاد؛ نگار داوری اردکانی
چکیده
در این پژوهش تلاش شده است که مطالعات زبانشناختی در تحلیل رمان با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی بکار گرفته شود. تحلیلگران گفتمان انتقادی به بررسی آن مؤلفههای گفتمانی میپردازند که ساز و کارهای پنهان زبان در جهت حفظ سلسله مراتب قدرت میباشند و برخلاف بررسیهای توصیفی- صوری از زبان، معتقدند که زبان نیتمند است و در ...
بیشتر
در این پژوهش تلاش شده است که مطالعات زبانشناختی در تحلیل رمان با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی بکار گرفته شود. تحلیلگران گفتمان انتقادی به بررسی آن مؤلفههای گفتمانی میپردازند که ساز و کارهای پنهان زبان در جهت حفظ سلسله مراتب قدرت میباشند و برخلاف بررسیهای توصیفی- صوری از زبان، معتقدند که زبان نیتمند است و در جهت حفظ نابرابریها و سرکوبها و یا مبارزه با آنها به کار گرفته میشود. در این پژوهش، رمان «بامداد خمار» نوشتهی فتانه حاج سید جوادی براساس شاخص‌های برگرفته از ون لیوون (2008) شامل فعالنمایی و منفعلنمایی، نامدهی و طبقهبندیکردن، هویتبخشی و کارکرددهی، تفکیککردن و باردهی مضاعف مورد بررسی قرار گرفته است. با این روش آشکار میگردد که چگونه تحلیل رمان براساس شاخص‌های بهکاررفته در این پژوهش می‌تواند به فهم خواننده از نظرات نویسنده در مورد طبقات اجتماعی و زنان یاری رساند.
زبانشناسی اجتماعی
زهرا مومنی؛ فاطمه علوی؛ نغمه حسینی
چکیده
ایجاد یک ارتباط زبانی مؤثر مستلزم تسلط بر مهارت‌های کلامی و غیرکلامی است. یکی از این مهارت‌های کلامی رعایت ادب در تعاملات اجتماعی است. تحقیق حاضر شیوههای رعایت ادب در گفتگوهای کلاس درس را بر اساس نظریۀ ادب براون و لوینسون (1987) مورد بررسی قرار داده است. دادههای پژوهش حاضر طی جلسات متعددی که در برخی مؤسسات آموزشی در شهر بوشهر ...
بیشتر
ایجاد یک ارتباط زبانی مؤثر مستلزم تسلط بر مهارت‌های کلامی و غیرکلامی است. یکی از این مهارت‌های کلامی رعایت ادب در تعاملات اجتماعی است. تحقیق حاضر شیوههای رعایت ادب در گفتگوهای کلاس درس را بر اساس نظریۀ ادب براون و لوینسون (1987) مورد بررسی قرار داده است. دادههای پژوهش حاضر طی جلسات متعددی که در برخی مؤسسات آموزشی در شهر بوشهر از جمله دانشگاههای آزاد و پیام نور برگزار گردید جمعآوری شدهاند. نتایج حاکی از آن است که در مجموع، راهبردهای ادب سلبی تقریباً دو برابر راهبردهای ادب ایجابی بهکار رفته‌اند و در برخی موارد راهبردهای ادب ایجابی همراه با ادب سلبی بودهاند. بیشترین بسامد ادب سلبی متعلق به چهار راهبرد «بیان غیرمستقیم متعارف»، «سؤال/نشانگر احتیاط»، «احترام گذاشتن» و «عذرخواهی» بود و «توجه به علایق، خواستهها و نیازهای مخاطب»، «اغراق»، «جستن توافق» و «ارائه دلیل» بیشترین بسامد ادب ایجابی را داشتند. بررسی مؤلفههای ادبمندی در کلاس درس در شناساندن گفتمان کلاسی به عنوان گفتمانی دانشگاهی مؤثر است. بعلاوه، این یافته‌ها میتوانند در آموزش زبان‌های خارجی نیز، که مستلزم مقایسه تطبیقی فرهنگها و سنتها است، مورد استفاده واقع شوند.
زبانشناسی اجتماعی
پرنوش پژوهش؛ رحیمه گرجیان داردکاشتی؛ شهین اوجاقعلی زاده
چکیده
یکی از رویکردهای نوین تحلیل متون در حوزه‌های نشانه‌شناسی، نشانه‌شناسی اجتماعی است که کارکردی میان‌رشته‌ای دارد. از نظریه‌های مهم در بحث نشانه‌شناسی اجتماعی که به بررسی جایگاه و کارکرد نشانه‌ها در جامعه می‌پردازد، دیدگاه پی‌یر گیرو است که به دو مسئله اصلی هویت و آداب معاشرت طبقه‌بندی میشود. نشانه‌های هویت نمایانگر تمایز ...
بیشتر
یکی از رویکردهای نوین تحلیل متون در حوزه‌های نشانه‌شناسی، نشانه‌شناسی اجتماعی است که کارکردی میان‌رشته‌ای دارد. از نظریه‌های مهم در بحث نشانه‌شناسی اجتماعی که به بررسی جایگاه و کارکرد نشانه‌ها در جامعه می‌پردازد، دیدگاه پی‌یر گیرو است که به دو مسئله اصلی هویت و آداب معاشرت طبقه‌بندی میشود. نشانه‌های هویت نمایانگر تمایز فرد از دیگر افراد جامعه است که سازمان‌بندی اجتماع و روابط میان افراد و گروه‌ها را می‌نمایاند و باتوجه به جو مسلط جامعه در سرشت انسان شکل می‌گیرد. هدف پژوهش حاضر یافتن نشانه‌های اجتماعی هویت، براساس نظریه پی‌یرگیر و در مخزن‌الاسرار است که از جمله متون کلاسیک ادبی برای مطالعۀ اجتماعیات، اخلاقیات وتاثیر آنها بر هویت انسان است. این جستار با استفاده از روش توصیفی–تحلیلی، نشانه‌های اجتماعی هویت را از حکایات مخزن‌الاسرار استخراج کرده و پس از دسته‌بندی، احصا و تحلیل هر یک از دادهها، دریافت که نظامی، به ترتیب بسامد کاربرد، از نشانه‌های هویتی گروه، نام والقاب، شغل و دین به منظور تمایز انواع کارکرد انسان نسبت به افراد جامعه و حتی دیگر موجودات هستی استفاده کرده و تاثیر متقابل هویت و اجتماع را بر یکدیگر نشان داده که در شکل رذایل و فضایل اخلاقی در رفتار افراد جامعۀ آرمانی یا معاصر او انعکاس یافته است.
زبانشناسی اجتماعی
فهیمه فرازمند؛ سید علی اصغر سلطانی؛ محمد جواد حجازی
چکیده
نظام آموزش عالی هر کشور از مهم‌ترین نهادهاست زیرا تربیت‌کنندۀ نیروهایی است که ادارۀ کشور را به عهده می‌گیرند، لذا سیاست‌گذاری‌های غلط در این نهاد می‌تواند آسیب جدی به کشور وارد سازد. یکی از این رویکردهای نادرست به علم که در آموزش عالی ایران در دهه‌های اخیر وارد شده است نگاه کمّی و اقتصادی به علم و تجاری‌سازی دانش است. این ...
بیشتر
نظام آموزش عالی هر کشور از مهم‌ترین نهادهاست زیرا تربیت‌کنندۀ نیروهایی است که ادارۀ کشور را به عهده می‌گیرند، لذا سیاست‌گذاری‌های غلط در این نهاد می‌تواند آسیب جدی به کشور وارد سازد. یکی از این رویکردهای نادرست به علم که در آموزش عالی ایران در دهه‌های اخیر وارد شده است نگاه کمّی و اقتصادی به علم و تجاری‌سازی دانش است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی استعارۀ علم/دانش در گفتار سه رئیس‌جمهور، نشان دهد که چگونه نگاه اقتصادی و تجاری به علم، در سخنان آنها بازتاب یافته است. به لحاظ چارچوب نظری و روشی، این پژوهش مبتنی بر نظریه و رویکرد لیکاف و جانسون (1998) و چارتریسبلک (2004) است. نتایج بررسی دادهها نشان میدهد که محمود احمدی‌نژاد در مقایسه با دو رئیس‌جمهور دیگر، در سخنرانی‌های خود، از گفتمان استعاری بیشتر بهره برده است. همچنین حوزه‌های مفهومی کالا، مکان، سفر، به ترتیب پربسامدترین حوزه‌های مفهومی بهکاررفته به مثابه حوزۀ مبدأ استعارهها در پیکرۀ مرجع هستند. حوزۀ مبدأ "کالا" با تخصیص 78% از آمار استخراج شده از استعارههای مفهومی، پربسامدترین حوزۀ شناخته شده است. به علاوه، برجسته بودن نگاه کالایی و اقتصادی به علم، در سخنان هر سه رئیس جمهوری نشان‌دهندۀ ذهنیاتی است که منجر به وضعیت ناهنجار کنونی در دانشگاه‌ها شده است.
زبانشناسی اجتماعی
علی رضا قلی فامیان؛ ماندانا کلاهدوز محمدی
چکیده
عنوان، خویش‌واژه و لقب آن دسته از نام‌های الحاقی هستند که به اختیار در کنار نام فرد درج میشوند و در اغلب موارد به‌منظور ادای احترام و نشان‌دادن منزلت اجتماعی فرد و همچنین بازنمایی پیوندهای خویشاوندی به کار میروند. هدف مطالعۀ حاضر بررسی عنوان اجتماعی، خویش‌واژه‌ها و لقب در ۴۲۴ اعلامیۀ ترحیم کاغذی گردآوری شده از مناطق مختلف ...
بیشتر
عنوان، خویش‌واژه و لقب آن دسته از نام‌های الحاقی هستند که به اختیار در کنار نام فرد درج میشوند و در اغلب موارد به‌منظور ادای احترام و نشان‌دادن منزلت اجتماعی فرد و همچنین بازنمایی پیوندهای خویشاوندی به کار میروند. هدف مطالعۀ حاضر بررسی عنوان اجتماعی، خویش‌واژه‌ها و لقب در ۴۲۴ اعلامیۀ ترحیم کاغذی گردآوری شده از مناطق مختلف سطح شهر تبریز است. تحقیق حاضر مطالعهای توصیفی - تحلیلی است و دادههای پژوهش بهصورت میدانی گردآوری شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از تفاوت فراوانی عنوانها و القاب اجتماعی و خویشاوندی در دو گروه زنان و مردان است. بر اساس یافته‌ها فراوانی عنوان یا لقب اجتماعی در گروه مردان (۲۷۸۱) بسیار بیشتر از فراوانی در گروه زنان (۳۲۸) است که بر اهمیت نقش اجتماعی مردان در ژانر مورد مطالعه تأکید می کند. از سوی دیگر تعداد عنوانهای خویشاوندی برای گروه زنان، هم از نظر نوع (۵۱ مورد) و هم از منظر بسامد (۱۵۹۹) بیشتر است که در واقع جبران کنندۀ محدودیت عنوانها و القاب اجتماعی برای زنان به شمار میآید. در خصوص اشاره به عنوانهای شغلی نظیر «دکتر» و «مهندس» نیز فراوانی بهکارگیری در گروه مردان بیش از زنان است.
برخورد زبانها
سمیه مروتی؛ علی جمالی
چکیده
اگرچه در مواردی بسیار، به مشکلات کودکان تک‌زبانۀ اُتیستیک در روایت داستان و کارکردهای اجرایی آن اشاره و پرداخته شده است اما در رابطه با تأثیر دوزبانگی بر این مهارت‌‌ها، در افراد دوزبانه، به ویژه در کودکان دوزبانۀ ایرانی، اطلاعات کافی در دسترس نیست. پژوهش حاضر تأثیر دوزبانگی بر روایت داستان و کارکردهای اجرایی 20 کودک 7 تا 12 سالۀ دوزبانۀ ...
بیشتر
اگرچه در مواردی بسیار، به مشکلات کودکان تک‌زبانۀ اُتیستیک در روایت داستان و کارکردهای اجرایی آن اشاره و پرداخته شده است اما در رابطه با تأثیر دوزبانگی بر این مهارت‌‌ها، در افراد دوزبانه، به ویژه در کودکان دوزبانۀ ایرانی، اطلاعات کافی در دسترس نیست. پژوهش حاضر تأثیر دوزبانگی بر روایت داستان و کارکردهای اجرایی 20 کودک 7 تا 12 سالۀ دوزبانۀ کردی-فارسی‌زبان و تک‌زبانۀفارسی‌زبان اُتیستیک را با 20 کودک دوزبانه و تک‌زبانۀ طبیعی مورد مقایسه قرار داده است. داستان‌های روایت شدۀ آزمودنی‌ها، در سطح ریزساختار، مورد تحلیل قرار گرفتند. همچنین تکالیف کارکردهای اجرایی یعنی تکلیف توجه دیداری کلی-جزئی و تکلیف حافظۀ فعال 2-Back نیز اجرا گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد که کودکان دوزبانۀ اُتیستیک در مقایسه با کودکان تک‌زبانۀ اُتیستیک عملکرد بهتری در پیچیدگی ساختار داستان و استفاده از بندهای قیدی دارند. در انجام بخش کلی تکلیف توجه دیداری، کودکان دوزبانۀ اُتیستیک در مقایسه با کودکان تک‌زبانۀ اُتیستیک که در مقایسه با سایر گروه‌ها بیشتر از اطلاعات جزئی استنتاج می‌کردند، سرعت و صحت پاسخ‌های آزمودنی‌های دوزبانۀ اُتیستیک در انجام تکلیف 2-back در مقایسه با آزمودنی‌های تک‌زبانۀ همتای آنها بالاتر بود. تحلیل‌های همبستگی بین روایت داستان و کارکردهای اجرایی نشان داد که آزمودنی‌های دوزبانۀ اُتیستیک در مقایسه با کودکان تک‌زبانۀ همتای خود از گسترۀ وسیع‌تری از کارکردهای اجرایی خویش در روایت داستان بهره می‌جویند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که کودکان دوزبانۀ اُتیستیک در مقایسه با همتایان تک‌زبانۀ خود از نظر تولید عناصر ریزساختار داستان و همچنین توجه دیداری و مهارت‌های حافظۀ فعال عملکرد بهتری دارند.
زبانشناسی اجتماعی
علی رسولی؛ فاطمه نعمتی؛ مهشید سادات اصلاحی
چکیده
متون جغرافیای تاریخی حاوی اطلاعات اجتماعی، فرهنگی و زبانی ارزشمندی هستند. احسن‌التقاسیم فی المعرفه‌الاقالیم اثر ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی یکی از این متون است که توصیفات دقیقی درباره زبان‌های جوامع مسلمان در سدة چهارم هجری دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ارزش این اثر در شناخت وضعیت زبانشناسی اجتماعی جوامع اسلامی آن دوره است و ...
بیشتر
متون جغرافیای تاریخی حاوی اطلاعات اجتماعی، فرهنگی و زبانی ارزشمندی هستند. احسن‌التقاسیم فی المعرفه‌الاقالیم اثر ابوعبدالله محمد بن احمد مقدسی یکی از این متون است که توصیفات دقیقی درباره زبان‌های جوامع مسلمان در سدة چهارم هجری دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی ارزش این اثر در شناخت وضعیت زبانشناسی اجتماعی جوامع اسلامی آن دوره است و به این پرسش‌ها می‌پردازد که گزارش‌های مقدسی چه ارزش زبانشناختی دارد و چگونه به شناسایی کاربرد اجتماعی، پراکندگی و تنوع زبانی جوامع مسلمان کمک میکند. بدین منظور، با روش پژوهش توصیفی-تحلیلی، محتوای گزارش‌های زبانی مذکور از منظر زبانشناسی اجتماعی-تاریخی بررسی گردید و بر اساس مضامین زبانشناسی اجتماعی شناسایی‌شده، طبقه‌بندی و تفسیر شدند. بررسی محتوای اثر نشان میدهد که مقدسی بر اساس طرحی ازپیش‌اندیشیده و نظام‌مند به وضعیت زبانی سرزمین‌های اسلامی توجه کرده است و مشاهدات وی تصویر نسبتاً روشنی از جغرافیای زبانی، تفاوتهای گویشی، انتخاب زبانها و گویش‌ها در موقعیت‌های کاربردی مختلف و نگرش اجتماعی به آنها مخصوصاً در یخش شرقی جهان اسلام در سدة چهارم ارائه میدهد. همچنین، این پژوهش از یک سو اهمیت توصیف‌های جامع و طبقه‌بندی‌شده جغرافیایی تاریخی زبانها و از سوی دیگر، ضرورت واکاوی متون جغرافیای تاریخی برای شناخت وضعیت اجتماعی-تاریخی زبان‌های ایرانی را بیش از پیش آشکار می‌نماید.
تحلیل گفتمان
صدیقه سادات مقداری
چکیده
تکّدیگری آسیبی اجتماعی است که عوامل مختلفی مانند بیکاری، فقر مادی، پیری و ازکارافتادگی، تنبلی، اعتیاد، معلولیت و بیماری، مسائل خانوادگی در پیدایش آن دخالت دارند. در این تحقیق، تلاش شده است تا نحوهی بازنمایی و کاربرد فنون اقناع در درخواستهای متکدیان از منظر تحلیل گفتمان انتقادی تحلیل گردد. بخشی از دادههای تحقیق ...
بیشتر
تکّدیگری آسیبی اجتماعی است که عوامل مختلفی مانند بیکاری، فقر مادی، پیری و ازکارافتادگی، تنبلی، اعتیاد، معلولیت و بیماری، مسائل خانوادگی در پیدایش آن دخالت دارند. در این تحقیق، تلاش شده است تا نحوهی بازنمایی و کاربرد فنون اقناع در درخواستهای متکدیان از منظر تحلیل گفتمان انتقادی تحلیل گردد. بخشی از دادههای تحقیق مستخرج از سلیمی (1398) است که گفتمان 20 متکدی در شهر بیرجند را جمعآوری نموده و بدون تحلیل زبانی درخوری ارائه داده است. بخش دیگر نیز برگرفته از گفتار 15 متکدی دیگر در شهر قاین است که توسط نگارنده مشاهده و ضبط گردیده است. لازم بهذکر است که شهرهای بیرجند و قاین مجاور بوده و مشابهتهای فرهنگی زیادی دارند. درخواستهای موجود در دادهها و شگردهای اقناع در گفتمان متکدیان در ارتباط بینامتنی با دو گفتمان مرتبط دیگر یعنی گفتمان صدقه و گفتمان کار در جامعهی تحقیق بررسی شد. نتایج نشان داد که متکدیان با آگاهی از اعتقادات مذهبی افراد مخصوصاً اهمیت صدقه در دفع بلایا و مریضیها و نیز از طرفی با آگاهی از اهمیت کار و ارزش آن نزد مردم، از انواع و اقسام شگردهای اقناع مخاطب برای تحریک احساسات و ترحمانگیزی استفاده میکنند. این شیوهها که صادقانه یا مکارانه بهکار میروند، یا زبانی هستند مثل کاربرد دعا، شعر، قسم، نفرین و داستانسرایی که بهصورت موزونخوانی با لحن غمگین و مؤثر بیان میشوند و یا غیرزبانی هستند مانند صحنهسازی، ظاهرسازی، موقعیتمداری (زمانی و مکانی) و کاربرد مؤثر زبان بدن برای ایجاد ترحم در مخاطب. در پایان نیز انگارهی پیشنهادی تحقیق حاضر مرتبط با شیوههای اقناع در گفتمان متکدیان ارائه میشود.
زبانشناسی اجتماعی
حمید افتخاری؛ فروغ کاظمی
چکیده
اصطلاحات خویشاوندی از ویژگی‌های جهانی زبانها هستند و علاوه‌‌بر اینکه شاخص مناسبی درمطالعات جامعه‌شناختی‌اند، به لحاظ معنایی و ساختار واژگانی موردتوجه زبانشناسان هستند. شناخت ویژگی‌های زیستمحیطی و ردهشناختی روابط خویشاوندی زبانها می‌تواند ما را با ساختار اجتماعی آنها از گذشته تاکنون آشنا سازد. در این پژوهش، اصطلاحات ...
بیشتر
اصطلاحات خویشاوندی از ویژگی‌های جهانی زبانها هستند و علاوه‌‌بر اینکه شاخص مناسبی درمطالعات جامعه‌شناختی‌اند، به لحاظ معنایی و ساختار واژگانی موردتوجه زبانشناسان هستند. شناخت ویژگی‌های زیستمحیطی و ردهشناختی روابط خویشاوندی زبانها می‌تواند ما را با ساختار اجتماعی آنها از گذشته تاکنون آشنا سازد. در این پژوهش، اصطلاحات خویشاوندی دوگونه فارسی‌تهرانی و انگلیسی‌سالت‌لیک سیتی براساس زبانشناسی زیستمحیطی و رده‌شناسی موردبررسی قرارگرفت. زبانشناسی زیستمحیطی رویکردی کاربردی است که به رابطه میان زبان و محیطزیست می‌پردازد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و دادهها به دو شیوه کتابخانهای و میدانی گردآوری شده است. دادههای کتابخانهای از سایت آکادمیا و واژه‌نامه اصطلاحات عامیانه تهران و دادههای میدانی از طریق مصاحبه با آزمودنی‌ها (برای هر گونه زبانی9 نفر) جمعآوری شد. یافته‌ها نشان‌می‌دهد که اصطلاحات خویشاوندی در این دو گونه‌زبانی، از منظر صرف زیستمحیطی تحت تأثیر محیطزیست وعوامل پیرامونی‌از جمله عوامل جغرافیایی، فرهنگی و عوامل جامعه‌شناختی محیط (اعم از جنسیت و سوی‌خویشاوندی) است. نتایج نشان‌می‌دهد که بود و نبود و یا تنوّع در اصطلاحات خویشاوندی به عوامل فوق وابسته‌است و وقتی اهل زبانِ زیست‌بوم‌های مختلف، این اصطلاحات را از منظرهای جنستی، قومیتی و غیره متمایز میکنند، تنوّع ایجاد میشود. یافته‌ها از نظر رده‌شناسی حاکی از آن است که این اصطلاحات در کل پیکره، عمدتاً دارای استراتژی صرفی چینشی اعم از وندافزایی و ترکیب‌اند به شکلی که در هر دو گونه زبانی، ساختار صرفیِ ترکیب بیشتر از ساده و ساده نیز بیشتر از وندافزایی است. ازنظر ساخت اضافی، هم‌نهی قابل‌مشاهده است، اما امتزاج دیده نمی‌شود.
زبانشناسی اجتماعی
نسترن کیانپور؛ محمد رضا اروجی؛ بهزاد رهبر؛ مهدی بازیار
چکیده
ارزیابی سخنرانی‌های سیاسی و تحلیل محتوای آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل زبانشناختی متن سخنرانی ترامپ از منظر انواع فرایند (فعل) بر اساس چهارچوب فرانقش تجربی دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی و متیسن (2004)است.پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی است.به این ترتیب که متن سخنرانی ترامپ در قالب شش فرایند مادی،ذهنی،رابطه‌ای،بیانیو ...
بیشتر
ارزیابی سخنرانی‌های سیاسی و تحلیل محتوای آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است. هدف این پژوهش تحلیل زبانشناختی متن سخنرانی ترامپ از منظر انواع فرایند (فعل) بر اساس چهارچوب فرانقش تجربی دستور نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی و متیسن (2004)است.پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی است.به این ترتیب که متن سخنرانی ترامپ در قالب شش فرایند مادی،ذهنی،رابطه‌ای،بیانیو وجودی طبقه‌بندی و الگوی فرایندها ارائه میشود.نتایج به دست آمده نشان میدهد از مجموع ۲۱۲ فرایند مشاهده شده،فرایند مادی با(7/62%)رخداد بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است که این بسامد با محتوای سخنرانی و صحبتهای کوبنده ترامپ کاملاًهماهنگ است.چرا که وی از ابتدای سخنرانی به اعمال و فعالیتهای مخرب ایران در منطقه اشاره داردو تلاش ایران برای توسعه موشکهای بالستیک را برجسته میسازد.همچنین، با استفاده از فرایند مادی به تحریمها و اقداماتی که علیه ایران انجام خواهد داد، اشاره میکند.درصد رخداد سایر فرایندها به ترتیب عبارتند از: فرایند رابطه‌ای (3/13%)، بیانی (3/10%) ، ذهنی (۷%)، وجودی (7/5%) و رفتاری (۱%).
و سایر موضوعات پیشنهادی
طیبه فتحی ایرانشاهی؛ سید محمود میرزایی الحسینی؛ شیرین پورابراهیم
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی چند ضربالمثل عربی در حوزة حیوانات بر اساس نظریة آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر (2020) در چهارچوب معناشناسی شناختی می‌پردازد. آندرسون (2013) با ارائة انگارة آمیختگی مفهومی ویژة مثل‌ها معتقد است ضربالمثل حاصل ادغام‌های مفهومی است که ابتدا معنای پایه و سپس معنای موقعیتی و کنشی مثل را می‌سازند. انگاره آندرسون می‌تواند ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی چند ضربالمثل عربی در حوزة حیوانات بر اساس نظریة آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر (2020) در چهارچوب معناشناسی شناختی می‌پردازد. آندرسون (2013) با ارائة انگارة آمیختگی مفهومی ویژة مثل‌ها معتقد است ضربالمثل حاصل ادغام‌های مفهومی است که ابتدا معنای پایه و سپس معنای موقعیتی و کنشی مثل را می‌سازند. انگاره آندرسون می‌تواند حضور عناصر زبانی، فرهنگی-اجتماعی و موقعیتی در معنی را توجیه کند. شش ضربالمثل عربی در حوزة حیوانات انتخاب و بر اساس آندرسون (2013) توصیف و تحلیل شد. نتایج نشان میدهد که معانی تربیتی، وعظ، حکم و غیره حاصل سه نوع آمیختگی است. در ابتدا، فضای حیوان-انسان با هم تلفیق میشوند و از طریق رابطة استعاری «انسان بهمثابه حیوان»، فضای آمیخته اول حاوی معنای پایه شکل می‌گیرد. این معنای زبانی با تلفیق با موقعیت کاربردی، آمیختة دوم حاوی معنای موقعیتی را میسازد. در نهایت معنای کامل ضربالمثل بهصورت یک کنش در موقعیت‌های کاربردی مربوطه ایجاد میشود.
زبانشناسی اجتماعی
صدیقه جوانمرد؛ نیر طهوری؛ حمیدرضا شعیری؛ حبیب اله جوانمرد
چکیده
مد یک صنعت جهانی است که با بهره‌گیری از منابع طبیعی، باعث آلودگی محیطزیست میشود. مد پایدار راهکار مقابله با خطرات زیستمحیطی صنعت مد، با هدف جلوگیری از اتلاف منابع در بخش تولید و مصرف است. پژوهش حاضر با هدف کاربردی و روش توصیفی-تحلیلی، به شیوهی کتابخانهای گردآوری شده و با رویکرد نشانهمعناشناسی گفتمان، اقدامات فعالان ...
بیشتر
مد یک صنعت جهانی است که با بهره‌گیری از منابع طبیعی، باعث آلودگی محیطزیست میشود. مد پایدار راهکار مقابله با خطرات زیستمحیطی صنعت مد، با هدف جلوگیری از اتلاف منابع در بخش تولید و مصرف است. پژوهش حاضر با هدف کاربردی و روش توصیفی-تحلیلی، به شیوهی کتابخانهای گردآوری شده و با رویکرد نشانهمعناشناسی گفتمان، اقدامات فعالان حوزهی مد را در چارچوب نظریهی شفافیتسازی و پروتزسازی ژاکفونتنی و نظام تطبیق لاندوفسکی مورد مطالعه قرار داده است. مسالهی اصلی این است که ببینیم چگونه مد می‌تواند شرایط گفتمانی را ایجاد کند که امکان عبور از نظام تخریب به نظام ایده‌آل زیستمحیطی فراهم گردد. براین اساس، هفت نمونه از فعالیتهای برندها به صورت هدفمند انتخاب و از نظر رعایت اصول پایداری در محیطزیست و شفافیتسازی بررسی شدهاند. نتایج نشان میدهد که محرکهایی همچون سلبریتیها و حامیان محیطزیست قادر هستند با اقدامات خویش نظام گفتمانی مطلوب ایجاد نمایند. پیشنهاد میشود دولت‌ها و بخش خصوصی با بهرهجویی از نظریهی شفافیتسازی، و تطبیق و تبیین پروتزسازی مد و پیوند آنها در صنعت مد پایدار علاوه بر فرهنگسازی، به تاسیس شرکتهای جمعآوریِ منسوجات قدیمی پرداخته و با بازیافت، علاوه بر حمایت از محیطزیست، در امر اشتغال‌زایی نیز سهیم باشند.
زبانشناسی اجتماعی
عباسعلی آهنگر؛ صدیقه زینلی دستوئی؛ سمیه میرکازهی
چکیده
انتظار میرود که تسلط اجتماعی مخاطب و نیز سن آزمودنی‌ها بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط گویشوران هر زبانی تأثیرگذار باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تسلط اجتماعی مخاطب بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط دختران نوجوان و جوان گویشور بلوچی سرحدی بر اساس راهبردهای الگوی درک کنش‌های گفتاری میانفرهنگی ...
بیشتر
انتظار میرود که تسلط اجتماعی مخاطب و نیز سن آزمودنی‌ها بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط گویشوران هر زبانی تأثیرگذار باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تسلط اجتماعی مخاطب بر کاربرد نوع و تعداد راهبردهای درخواست توسط دختران نوجوان و جوان گویشور بلوچی سرحدی بر اساس راهبردهای الگوی درک کنش‌های گفتاری میانفرهنگی بلام-کالکا، هاوس و کاسپر (1989) است. دادههای پژوهش با استفاده از پرسش‌نامه تکمیل گفتمان و روش ایفای نقش توسط60 آزمودنی دختر جمعآوری شد. در این راستا، همه راهبردهای درخواست بهکار برده شده بر اساس الگوی پژوهش شناسایی، کدگذاری، توصیف و سپس با استفاده از آزمون خیدو تحلیل شدند. نتایج نشان داد رابطه‌ای معنادار بین تسلط اجتماعی مخاطب و سن آزمودنی‌ها در کاربرد نوع و تعداد راهبردها در هر دو روش تکمیل گفتمان (به جز موقعیت اجتماعی برابر با مخاطب) و روش ایفای نقش وجود ندارد. بعلاوه، پرکاربردترین نوع راهبردهای درخواست مربوط به «ضمیر»، «کنش تعدیلی»، «زمینهسازها» و «نشانگر ادب» بود. همچنین، افزایش میزان تسلط اجتماعی مخاطب نسبت به گوینده موجب بهکارگیری راهبردهای ترکیبی بیشتر توسط آزمودنی‌ها شد. افزونبراین، راهبردهای جدیدی مانند گفتن «ماشاءالله»، «قسمخوردن» و «تعارفکردن» توسط آزمودنی‌ها استفاده گردید. بنابراین، یافته‌های پژوهش در تبیین راهبردهای جهانی و خاص میانفرهنگی-زبانی درخواست برپایه الگوی پژوهش سهم دارد.
زبانشناسی اجتماعی
فاطمه عظیمی‌فرد
چکیده
تغییرات اجتماعی و فرهنگی موجب تغییر رویکرد مردم به نامگذاری فرزندان میشود و تأثیر رسانه‌ها بر افکار عمومی آشکار است. در ایران نیز بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی بر روند نامگذاری فرزندان تأثیرگذارده‌اند؛ به اذعان مسئولان ثبت احوال، مجموعه‌هایی چون ستایش، مختارنامه، شهریار، و نرگس بر نامگذاری فرزندان اثر داشته‌اند. در این ...
بیشتر
تغییرات اجتماعی و فرهنگی موجب تغییر رویکرد مردم به نامگذاری فرزندان میشود و تأثیر رسانه‌ها بر افکار عمومی آشکار است. در ایران نیز بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی بر روند نامگذاری فرزندان تأثیرگذارده‌اند؛ به اذعان مسئولان ثبت احوال، مجموعه‌هایی چون ستایش، مختارنامه، شهریار، و نرگس بر نامگذاری فرزندان اثر داشته‌اند. در این مقاله تلاش شده است با رویکرد توصیفی-تحلیلی نام‌های اشخاص در مجموعه‌های تلویزیونی شاخص رسانۀ ملّی در دو دهۀ 80 و 90 شمسی به دو سبک طنز و اجتماعی بررسی شود. به این منظور، چهل مجموعه به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد. نامها در این مقاله به پنج دستۀ ملّی، مذهبی، عربی خنثی، قومی و فراملّی تقسیم شدند. تحلیل دادهها نشان داد میزان کاربرد اسامی مذهبی و عربی خنثی در مجموعه‌های اجتماعی بیش از مجموعه‌های طنز است. در عین حال، گرایش به انتخاب اسامی ملّی در هر دو سبک در حال افزایش است. همچنین رویکرد متفاوتی بین انتخاب اسامی زنان و مردان مشاهده میشود.
زبان و فرهنگ
کمال نصرتی هشی؛ حمید احمدی هدایت؛ علی شیروانی شیری
چکیده
هدف پژوهش، تبیین نظریه بازیهای زبانی ویتگنشتاین و لوازم روش‌شناختی آن در مطالعات تربیتی بود. در پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با روش تحلیل مفهومی و استنتاجی، ابتدا به مطالعه نظریه بازیهای زبانی ویتگنشتاین و قواعد آن پرداخته شد و سپس مجموعهای از روشهای سازگار با ماهیت پژوهش و ارزشیابی در مباحث علوم-تربیتی استخراج گردید. توجه ...
بیشتر
هدف پژوهش، تبیین نظریه بازیهای زبانی ویتگنشتاین و لوازم روش‌شناختی آن در مطالعات تربیتی بود. در پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با روش تحلیل مفهومی و استنتاجی، ابتدا به مطالعه نظریه بازیهای زبانی ویتگنشتاین و قواعد آن پرداخته شد و سپس مجموعهای از روشهای سازگار با ماهیت پژوهش و ارزشیابی در مباحث علوم-تربیتی استخراج گردید. توجه به بافت اجتماعی و غلبه بر سلطه کمیتمحوری در مسائل تربیتی، تحدید دامنه پژوهش و توجه به شبکههای درهمتنیده امور، تأکید بر تمییز در واکاوی مسائل تربیتی، تبعید خودخواسته، غلبه بر سوگیریها، چگونه آموختن، تجربه عاملان تربیتی در بطن جامعه و در نهایت ترویج نگاه نقادانه و رهایی از عادت از جمله روشهای مستخرج از نظریه بازیهای زبانی بود. به‌طورکلی، طبق روشهای بحث شده، میتوان جمعبندی کرد که در بحث روششناسی نمیتوان از مراحل دقیق، ثابت و یکنواخت صحبت کرد که در همه شرایط به صورت یکسان بهکار آید. همچنین میتوان نتیجه گرفت که ویتگنشتاین با شناخت زبان و از دریچه آن به دنبال شناخت و حل مشکلات فلسفه و فهم حقیقی جهان پیرامون بود. در نتیجه با معرفی چستی زبان و کارکردهای آن به نسل نو، میتوان فهم و اُفق دید آنها را به پدیده‌های جهان پیرامون ارتقاء داد.
گویش‌شناسی
راضیه امیری؛ محمد هادی فلاحی
چکیده
در برخی از طوایف ایل قشقایی، بهجز زبان ترکی، زبانی منحصر به طایفه نیز به صورت قراردادی وجود دارد. این زبان را قشقایی‌ها «قوش دیلی» -زبان پرندگان- یا «اَه‌یِرّی دیل» -زبانی که دیگران قادر به فهم آن نباشند- می‌نامند. نوشتار حاضر، ضمن معرّفی زبان رمزی طایفۀ سارویی از ایل قشقایی، به فرایندهای واژهسازی و برخی ویژگی‌های ...
بیشتر
در برخی از طوایف ایل قشقایی، بهجز زبان ترکی، زبانی منحصر به طایفه نیز به صورت قراردادی وجود دارد. این زبان را قشقایی‌ها «قوش دیلی» -زبان پرندگان- یا «اَه‌یِرّی دیل» -زبانی که دیگران قادر به فهم آن نباشند- می‌نامند. نوشتار حاضر، ضمن معرّفی زبان رمزی طایفۀ سارویی از ایل قشقایی، به فرایندهای واژهسازی و برخی ویژگی‌های اجتماعی و کاربردی این زبان می‌پردازد. جمعآوری مواد زبانی به روش میدانی و با مصاحبه بر اساس پرسشنامۀ طرح ملی اطلس زبانی ایران پرمون (۱۳۸۵) صورت گرفت. برخی از واژهها نیز در روند انجام مصاحبه افزودهشدند. سپس، دادهها با توجّه به فرآیندهای واژهسازی و ویژگی‌های زبان مخفی کالوه (۱۳۸۸)، تحلیل شد. نتایج تحلیل تا حدود زیادی با ویژگی‌های مطرحشده توسط کالوه (1388) تطابق دارد. وجه تمایز اَه‌یِرّی دیل از ترکی قشقایی واژههای آن است. فرایندهای واژهسازی در این زبان شامل ابداع، قرضگیری و ترکیب است. نحوۀ قرارگیری عناصر جمله و همچنین وندها، حروف اضافه و اعداد مطابق با ترکی قشقایی است، اما افعال در این زبان از ترکیبی از واژهای قراردادی و فعل همکرد یا معین ساخته میشود.
زبانشناسی اجتماعی
زهره شهرستانی؛ سید علی اصغر سلطانی؛ سید عبدالمجید طباطبایی لطفی
چکیده
بازنمایی جنسیت درروایتهای زنانه و مردانه و کاربرد استعارههای مفهومی و طرحوارههای مورد استفاده آنها در روایت‌ها تفاوتهایی دارد که نشان از تفاوتهای ذهنی، روحی و شناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی روایتهای نویسندگان زن و مرد برای تعیین میزان تأثیر جنسیت در بهکارگیری استعارههای مفهومی و طرحوارهها ...
بیشتر
بازنمایی جنسیت درروایتهای زنانه و مردانه و کاربرد استعارههای مفهومی و طرحوارههای مورد استفاده آنها در روایت‌ها تفاوتهایی دارد که نشان از تفاوتهای ذهنی، روحی و شناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی روایتهای نویسندگان زن و مرد برای تعیین میزان تأثیر جنسیت در بهکارگیری استعارههای مفهومی و طرحوارهها بر مبنای نظریه لیکاف و جانسون (1980) است. روش پژوهش مقاله تحلیل محتوای کیفی است. هشت داستان با مضمون جنگ، چهار روایت زنانه و چهار روایت مردانه مورد بررسی قرار گرفت که درنهایت حدود 3021 استعاره بدست آمد. نتایج بهدست آمده از تحلیل دادهها نشان داد در آثار نویسندگان زن، بیشترین تعداد استعارهها هستیشناختی و کمترین استعاره جهتی، و در آثار راویان مرد بیشترین تعداد استعارهها ساختاری و کمترین آنها جهتی بود که این تفاوت در بهکارگیری نوع استعاره در زنان نسبت به مردان حاکی از نوع نگرش آنها و توانایی و یا تمایل بیشتر در بهعینیت درآوردن مفاهیم انتزاعی است. نتایج پژوهش گویای آنست که روش فوق می‌تواند روش مناسبی برای تحلیل روایت از منظر تحلیل انتقادی استعاره در ادبیات دفاع مقدس باشد، زیرا طرحوارهها از یکسو نشا‌ن‌دهنده ساختهای زبانی و از سوی دیگر نشا‌ن‌دهنده شکلگیری تصاویر ذهنی در نتیجه مفهومسازیاند.
زبان و ارتباطات
بهاره قادری نژاد؛ مهناز کربلائی صادق؛ حیات عامری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش استعارههای تصویری در انتقال پیام کارتون‌های شهروندی انجام گرفته است. برای این منظور، در قالب یک مطالعۀ موردی، تعداد هفت کارتون با موضوع «کتاب و کتابخوانی» مربوط به سال 1398 به روش نمونه‌گیری هدفمند از چند وبگاه فارسی‌زبان داخلی استخراج و در چارچوب نظریۀ استعارۀ چندوجهی (فورسویل، 1996، 2008، 2009) ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش استعارههای تصویری در انتقال پیام کارتون‌های شهروندی انجام گرفته است. برای این منظور، در قالب یک مطالعۀ موردی، تعداد هفت کارتون با موضوع «کتاب و کتابخوانی» مربوط به سال 1398 به روش نمونه‌گیری هدفمند از چند وبگاه فارسی‌زبان داخلی استخراج و در چارچوب نظریۀ استعارۀ چندوجهی (فورسویل، 1996، 2008، 2009) بررسیشدهاند. پرسش اصلی پژوهش این است که برای بیان مفهوم کتابخوانی (یا مطالعه) از چه استعارههای مفهومی و چه استعارههای تصویری استفاده شده است و حوزه‌های مبدأ در این استعارهها کدامند؟ نتایج پژوهش نشان میدهد که استعارههای «مطالعه، سفر است»، «مطالعه، زراعت است»، «مطالعه، پیدا کردن گنج است»، «مطالعه، سلامتی (یا زندگی) است»، «مطالعه، پاکسازی ذهن است»، «مطالعه، بارندگی است» و «مطالعه، روشنایی است» استعارههای مفهومی زیربنایی در کارتون‌های مطالعهشده هستند. پیام کارتونها مبتنی بر نوعی استدلال قیاسی است که در آن براساس رابطۀ میان مفاهیم مبدأ استعاری، در مورد رابطۀ میان مفاهیم مقصد استدلال صورت می‌گیرد. دستاورد کاربردی پژوهش این است که کارتونیستها را نسبت به اهمیت و نقش استعاره در انتقال پیام کارتونها و نحوۀ عملکرد و تعامل این فرایند شناختی آگاهمیسازد وبا توجه به انواع استعارههای تصویری، گزینههای مختلفی را برای صورتبندی پیام کارتونها پیش روی آنها قرار میدهد.
تحلیل گفتمان
راضیه اسماعیلی؛ جلیل اله فاروقی هندوالان؛ حسین نویدی نیا
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی ویژگی‌های گفتمانی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع اول متوسطة شهر بیرجند بر اساس رویکرد تسلط لیکاف (۱۹۷۵) می‌پردازد. بر اساس این نظریه، زنان به دلایل فرهنگی، اجتماعی و... در فرودست مردان قرار می‌گیرند و این موضوع در گفتمان آنها بازتاب می‌یابد. جامعة آماری این تحقیق شامل ۲۷۸ دانش‌آموز دختر و ۲۷۸ دانش‌آموز پسر است که ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی ویژگی‌های گفتمانی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع اول متوسطة شهر بیرجند بر اساس رویکرد تسلط لیکاف (۱۹۷۵) می‌پردازد. بر اساس این نظریه، زنان به دلایل فرهنگی، اجتماعی و... در فرودست مردان قرار می‌گیرند و این موضوع در گفتمان آنها بازتاب می‌یابد. جامعة آماری این تحقیق شامل ۲۷۸ دانش‌آموز دختر و ۲۷۸ دانش‌آموز پسر است که گفتمان کلاسی آنها در طول یک سال تحصیلی ضبط و پیاده‌سازی شده و با بهره-گیری از روش کدگذاری گلیزر و اشتروس و آزمون خیدو تحلیل شده است. یافته‌های تحقیق نشان میدهد که اگرچه انتظار میرفت با ارتقاء سطح آگاهی جامعه به دلیل تحصیلات، فراگیر شدن فضای مجازی و تحولات اجتماعی، گفتمان جامعة هدف تحقیق حاضر از این تحولات تأثیرپذیری مثبت داشته باشد و به تعدیل رابطة فرادستی و فرودستی زبانی پسران و دختران منجر شده باشد، تمایزات زبانی مورد نظر لیکاف همچنان معتبر است و دختران نوجوان در تمامی معیارهایی که نشاندهندة بی-اعتمادبهنفسی، زبان عاری از قدرت و قرار گرفتن در جایگاه ضعیف است، بسامد بیشتر را با تفاوتی معنادار از آن خود کرده‌اند.
برخورد زبانها
موسی غنچه پور
چکیده
پژوهش پیش‌رو که از نوع مورد-شاهد است به بررسی فرسایش آوایی در گویشوران بزرگسال دوزبانۀ بلوچی- فارسی به‌لحاظ زمان آغاز واکداری (زآو) همخوان‌های [p]، [t] و [k] می‌پردازد. در این راستا، رفتار زبانی 12 آزمودنی در دو گروه شاهد و یک گروه آزمایشی توصیف و تحلیل شد. هر‌گروه از آزمودنی‌ها متشکل از چهار شرکت‌کننده (دو مرد و دو زن) بود. محرک‌های پژوهش ...
بیشتر
پژوهش پیش‌رو که از نوع مورد-شاهد است به بررسی فرسایش آوایی در گویشوران بزرگسال دوزبانۀ بلوچی- فارسی به‌لحاظ زمان آغاز واکداری (زآو) همخوان‌های [p]، [t] و [k] می‌پردازد. در این راستا، رفتار زبانی 12 آزمودنی در دو گروه شاهد و یک گروه آزمایشی توصیف و تحلیل شد. هر‌گروه از آزمودنی‌ها متشکل از چهار شرکت‌کننده (دو مرد و دو زن) بود. محرک‌های پژوهش مشتملبر 40 واژۀ اسم دو هجایی پربسامد زبان‌های فارسی و بلوچی بودند. برای سنجش زآو محرکها ازطریق نرم افزار پرات، گویشوران اسامی را تکرار کردند. تحلیل دادهها نشان داد که زآو همخوان‌های انسدادی بیواک [p]، [t] و [k] در گویشوران زبان فارسی بیشتر از گویشوران بلوچی بود. همچنین، الگوی یکسان میانگین زآو در گروههای متفاوت ارتباط بین زآوِ همخوان‌های انسدادی بیواک و جایگاه تولید آنها را تأیید کرد. زبان فارسی فرسایش آوایی زبان بلوچی را در گویشوران دوزبانۀ بلوچی- فارسی که مهارت پیشرفتهای در زبان فارسی داشتند رقم میزد؛ زآوِ همخوان‌های بلوچی را بهسوی زآوِ همخوان‌های فارسی سوق داده و در آنها همگرایی ایجاد میکرد. افزونبراین، زبان بلوچی نیز با کاهش زآو همخوان‌های زبان فارسی و با فرسایش آوایی در آن تداخل ایجاد میکرد.
زبانشناسی اجتماعی
حسن بشیرنژاد؛ نرجس سعیدنیا
چکیده
راهبردهای ارتباطی به راهبردهایی اطلاق میشود که افراد برای برقراری ارتباط کارآمدتر به کار می‌گیرند. در این پژوهش به بررسی راهبردهای ارتباطی مورداستفاده در مصاحبه‌های تلویزیونی ایران بین گویندۀ تلویزیونی به عنوان مجری یا میزبان برنامه و یک فرد مدعو به عنوان کارشناس یا مهمان برنامه پرداخته شده است. مهمانان و میزبانان از هر دو ...
بیشتر
راهبردهای ارتباطی به راهبردهایی اطلاق میشود که افراد برای برقراری ارتباط کارآمدتر به کار می‌گیرند. در این پژوهش به بررسی راهبردهای ارتباطی مورداستفاده در مصاحبه‌های تلویزیونی ایران بین گویندۀ تلویزیونی به عنوان مجری یا میزبان برنامه و یک فرد مدعو به عنوان کارشناس یا مهمان برنامه پرداخته شده است. مهمانان و میزبانان از هر دو گروه جنسی انتخاب شدند تا تأثیر جنسیت در استفاده از این راهبردها مشخص گردد. در مجموع شش راهبرد (سه راهبرد تهاجمی و سه راهبرد حمایتی) تعیین و 26 مصاحبه تلویزیونی از شبکههای تلویزیونی ایران ضبط و پیاده‌سازی شد و میزان کاربرد این راهبردها در آنها مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که زنان مهمان بیش از مردان مهمان از تعدیلگرها، تصدیقگرها ، تشدید‌کننده‌ها و تأخیر استفاده می‌کردند. مردان میزبان نسبت به زنان میزبان از تشدید‌کننده‌ها و سکوت بیشتری استفاده می‌کردند. همچنین، زنان مهمان نسبت به مردان میزبان از تعدیلگرها و تشدیدکنندههای بیشتری استفاده می‌کردند در حالیکه مردان مهمان بیش از زنان میزبان از استراتژی سکوت استفاده می‌کردند. با ملاحظۀ این یافته‌ها می توان مدعی شد که بین استراتژیهای ارتباطی مورداستفادۀ زنان و مردان تفاوت معناداری وجود دارد، اما جنسیت به عنوان تنها متغیر تعیین‌کننده نیست و جایگاه و نقش افراد نیز در استفاده از راهبردهای ارتباطی توسط مردان و زنان مؤثر است.
