زبان و ارتباطات
معصومه پلوئی؛ محمدرضا احمدخانی؛ مهدی سمایی
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد واژگان زبان مخفی در دو گروه جنسیتی میپردازد. زبان مخفی مجموعة کلمات و عباراتی است که گروه‌های خاص برای مخفی نگاهداشتن اسرار درونگروهیشان به کار میبرند. این مقاله با استناد به رویکرد زبانشناسی اجتماعی به توصیف تفاوت‌های کاربردی واژگان این زبان در دو گروه زنان و مردان پرداخته ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد واژگان زبان مخفی در دو گروه جنسیتی میپردازد. زبان مخفی مجموعة کلمات و عباراتی است که گروه‌های خاص برای مخفی نگاهداشتن اسرار درونگروهیشان به کار میبرند. این مقاله با استناد به رویکرد زبانشناسی اجتماعی به توصیف تفاوت‌های کاربردی واژگان این زبان در دو گروه زنان و مردان پرداخته است. داده‌های این پژوهش با استفاده از 60 مصاحبة حضوری به روش نمونهگیری تصادفی گلولۀ برفی گردآوری شده است. این پژوهش کاربردی و توصیفی است و با روش مطالعة موردی انجام شده است. هدف پژوهش پاسخگویی به این سؤال است که آیا بین فراوانی واژگانی مشاهدهشده و فراوانیهای موردانتظار اختلافی معنیدار وجود دارد یا خیر. فرض این است که مردان بیشترین واژههای زبان مخفی را در بین مصاحبهشوندهها دارند؛ که برای آزمودن آن از روش ناپارامتریک خی2 (χ 2) استفاده شده است. در این پژوهش، متغیر وابسته فراوانیِ واژگان زبان مخفی، و متغیر مستقلْ جنسیت است. به نظر میرسید که جنسیت نقشی مهم در فراوانی واژهها داشته باشد، اما نتایج یافته‌های این پژوهش نشان داد میان دو متغیر جنسیت و استفادة واژگان زبان مخفی تفاوت معناداری وجود نداشت؛ بااینحال گرایش زنان در بیان برخی واژهها از مردان کمتر بود.
امیر عظیمی دولت ابادی؛ پروین علی پور
چکیده
مقالۀ حاضر میکوشد تا با تکیه بر نظریۀ گفتمان لاکلو و موفه به مطالعۀ یکی از سوژه‌های پرمناقشۀ گفتمانی، یعنی «هویت زنان» در خرده‌گفتمان‌های انقلاب اسلامی یعنی سازندگی، اصلاحات، اصولگرایی رادیکال و اعتدال بپردازد. بدین منظور به تحلیل گفتمان سخنرانی‌های «برگزیدگان سیاسیِ» هر یک از گفتمانها پرداخته شده است. تحلیل ...
بیشتر
مقالۀ حاضر میکوشد تا با تکیه بر نظریۀ گفتمان لاکلو و موفه به مطالعۀ یکی از سوژه‌های پرمناقشۀ گفتمانی، یعنی «هویت زنان» در خرده‌گفتمان‌های انقلاب اسلامی یعنی سازندگی، اصلاحات، اصولگرایی رادیکال و اعتدال بپردازد. بدین منظور به تحلیل گفتمان سخنرانی‌های «برگزیدگان سیاسیِ» هر یک از گفتمانها پرداخته شده است. تحلیل گفتمان جایگاه زنان در خرده‌گفتمان‌های درون ابرگفتمان انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که خرده‌گفتمان سازندگی بر حضور زنان در اجتماع با نشانگان آموزش و اشتغال تأکید دارد. در مقابل، خرده‌گفتمان اصلاحات بر مشارکت زنان در عرصههای مختلف اجتماعی که هم‌ارز با توانمندسازی و اشتغال تلقی شده است، با نشانگان «تغییر نگرش به زنان»، «فرصت‌های برابر»، «عدم توجه به جنسیت»، «دانش و آگاهی»، «تحکیم خانواده» و «حجاب (با تساهل)» تأکید می‌کند. در تخاصم با گفتمان اصلاحات، خرده‌گفتمان اصولگرای رادیکال ضمن ساخت‌شکنی از دال مرکزی آن که همانا مشارکت است، بر تقویت خانواده و نقش همسری و مادری زنان تأکید می‌کند. نظام معنایی پایگاه زنان در این خرده‌گفتمان را نشانگان مادری، مکمل مرد، تربیتکننده، مروج مهرورزی، حجاب و عفاف و اشتغال خانوادگی سامان می‌دهند. خرده‌گفتمان اعتدال در تخاصم با گفتمان اصولگرای رادیکال و بر خلاف آن زنان را به‌مثابه سوژه‌های مستقل در نظر گرفته، با تأکید بر برابری زنان و مردان، دال مرکزی خود را برابری زن و مرد نشانهگذاری می‌کند و نشانگان اشتغال زنان، فرصت‌های برابر، رفع موانع حقوقی، خانوادهگرایی، عدم توجه به جنسیت و رفاه و بیمه زنان در پیوند با دال کانونی برابری زن و مرد مفصلبندی می‌شوند.
ثمینه رازقی؛ فرهاد ساسانی؛ مرجان طاهری
چکیده
هر بخش از گفت‌وگو و مکالمه با آنچه در پیش و یا پس از آن می‌آید مرتبط است، اما گاهی فاصلۀ بسیاری میان موضوع پایانی و موضوع آغازین گفت‌وگو دیده می‌شود. هابز (1990) این پدیده را رانش موضوعی می‌نامد و برای بررسی آن چهار رابطۀ پیوستگی تعریف می‌کند. حفظ پیوستگی در محیطهای عمومی چندکاربریِ ارتباط رایانهمدار دشوار است، زیرا پیامها ...
بیشتر
هر بخش از گفت‌وگو و مکالمه با آنچه در پیش و یا پس از آن می‌آید مرتبط است، اما گاهی فاصلۀ بسیاری میان موضوع پایانی و موضوع آغازین گفت‌وگو دیده می‌شود. هابز (1990) این پدیده را رانش موضوعی می‌نامد و برای بررسی آن چهار رابطۀ پیوستگی تعریف می‌کند. حفظ پیوستگی در محیطهای عمومی چندکاربریِ ارتباط رایانهمدار دشوار است، زیرا پیامها به ترتیب اولویت زمانیِ معکوس به نمایش در می‌آیند و نمی‌توان به‌سادگی دید که چه پیامی به پیش از خود اشاره دارد. از طرف دیگر نیز، پیامهای مداخله‌گری میان پیامهایی که از نظر منطقی یک زنجیره را تشکیل داده و پیوسته است نیز دیده می‌شود. در نتیجه، می‌توان رانش موضوعی و رابطههای پیوستگی در مکالمات صورتگرفته در زیر دیوارنوشتههای شبکههای مجازی را نیز مورد بررسی قرار داد. در این پژوهش سعی شده است با استفاده از نظریۀ هابز (1990) و هرینگ و نیکس (1997) به بررسی پیوستگی در 27 دیوارنوشته و 4881 کامنت اینستاگرام پرداخته شود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند در کامنتهای مرتبط با دیوارنوشتهها ترتیب استفاده از رابطههای پیوستگی عبارتند از: ارتباط موضوعی و تغییر موازی با فاصلۀ 3، 2 و 1، گسست با فاصلۀ 4، توضیح با ترتیب فاصله‌های 3، 2 و 1 و فراسخن با فاصلۀ 0، 4، 3، 1 و 2. در کامنتهایی که زنجیرههای مداخلهگر ایجاد می‌کنند ترتیب رابطههای پیوستگی را می‌توان به صورت زیر تعریف کرد: ارتباط موضوعی با کمترین رابطۀ معنایی، توضیح با ترتیب فاصله‌های 1، 3 و 2، تغییر موازی با ترتیب فاصله‌های 1، 3 و 2 و فراسخن با فاصلۀ صفر و 2.
زبان و ارتباطات
مجید رحیمی جعفری؛ بهروز محمودی بختیاری؛ حمیدرضا شعیری
چکیده
با توجه به پیدایش نظریۀ بینارسانه‌ای در چندسال اخیر، هدف این مقاله، ترسیم وضعیت خرد شدن فضای گفتمانی تئاتر به چند فضای رسانه‌ای و خوانش اشکال مشارکت آنها در تئاتر از طریق مطالعۀ کارکردهای بین‌رسانه‌ای آن است. در ارتباط بین-رسانه‌ای و مواجهۀ رسانه‌های میهمان و میزبان فضای ارتباطی شکل می‌گیرد. در این فضای ارتباطی و رسانه‌ای، ...
بیشتر
با توجه به پیدایش نظریۀ بینارسانه‌ای در چندسال اخیر، هدف این مقاله، ترسیم وضعیت خرد شدن فضای گفتمانی تئاتر به چند فضای رسانه‌ای و خوانش اشکال مشارکت آنها در تئاتر از طریق مطالعۀ کارکردهای بین‌رسانه‌ای آن است. در ارتباط بین-رسانه‌ای و مواجهۀ رسانه‌های میهمان و میزبان فضای ارتباطی شکل می‌گیرد. در این فضای ارتباطی و رسانه‌ای، ممکن است ویژگی‌های اولیه حفظ شود یا به موقعیت یا گفتمان جدید گذار کنیم. در این راستا به تعاریفی چون روابط و ارجاعات رسانه‌ای، ترکیب رسانه‌ای، چندرسانهای، ترارسانهای و بینارسانه‌ای به صورت مجزا خواهیم پرداخت و علاوه بر تحلیل هریک از این وضعیتهای گفتمانی، تفاوت آنها را شرح خواهیم داد. مفهوم بینارسانه‌ای پس از پیدایش، همواره در تقابل با بینامتنیت قرار داشت و گاه برخی از مناسبات متنی و رسانه‌ای به اشتباه با یکدیگر خلط میشدند. حال، پس از بحث در مورد پیدایش نظریۀ بینارسانه، جایگاه آن را در تحلیل گفتمان هنر و رسانه، در عصر گسترش تکنولوژی، با تکیه بر برخی نمایشهایی که از سال 1390 تا 1395 بر روی صحنه رفتهاند، مشخص خواهیم کرد
گویش‌شناسی
تارا مختاری؛ مهدی سمایی؛ بهرام مدرسی
چکیده
این مقاله مختص رده‌شناسی مقولۀ حالت در چهار گونه از زبان ترکی، یعنی ترکی آذری، خلجی، ترکی آناتولیایی (استانبولی) و ازبکی است. حالتنمایی یکی از روش‌های کاربردی برای نشان‌دادن ارتباط نحوی میان عناصر جمله است. به طوری که رابطۀ نحوی میان گروه اسمی و فعل را نشان می‌دهد . رویکرد نظری اصلی این تحقیق نظام حالتنمایی براساس رویکرد ...
بیشتر
این مقاله مختص رده‌شناسی مقولۀ حالت در چهار گونه از زبان ترکی، یعنی ترکی آذری، خلجی، ترکی آناتولیایی (استانبولی) و ازبکی است. حالتنمایی یکی از روش‌های کاربردی برای نشان‌دادن ارتباط نحوی میان عناصر جمله است. به طوری که رابطۀ نحوی میان گروه اسمی و فعل را نشان می‌دهد . رویکرد نظری اصلی این تحقیق نظام حالتنمایی براساس رویکرد کامری (1989) است که پنج ردۀ زبانی را از لحاظحالتنمایی معرفی کردهاست . داده‌های منتخب این پژوهش از متون ادبی و داستانی است و جملات گردآوریشده از این متون استخراج شدهاند. بر اساس داده‌ها در زبان ترکی و گونههای آن شش حالت وجود دارد که حالتهای فاعلی، مفعولی مستقیم، مفعولی غیر مستقیم، اضافی، ازی و دری هستند. تظاهر حالت با استفاده از تکواژهای وابستۀ حالتنما بهصورت پسوند است. در این مقاله همچنین به مبحث گذرایی در حالتنمایی پرداخته شده‌است . از آنجا که این چهار گونه از چند شاخۀ زبان ترکی هستند، شباهتها و تفاوتهایی دارند که بررسی رده‌شناسانۀ آن در این مقاله انجام شده‌است.
علی افخمی؛ سیروس عابدینی؛ بهروز محمودی بختیاری
دوره 1، شماره 3 ، تیر 1397، ، صفحه 53-64
چکیده
نژادپرستی یک نظام اجتماعی خاص بر مبنای تسلط است که در آن گروه‌های نژادی و اعضای آنها (اکثریت) با روش‌های متنوع از قدرت خود در تعامل با گروه‌های نژادی دیگر و اعضایشان (اقلیت) سوء استفاده می‌کنند (ون دایک، a1993). نژادپرستی نوین پنهان است، بنابراین یافتن نژادپرستی در گفتمانها و متون جدید نیاز به راهکارهای ویژه دارد. نخبگان قدرت رسانه‌ها ...
بیشتر
نژادپرستی یک نظام اجتماعی خاص بر مبنای تسلط است که در آن گروه‌های نژادی و اعضای آنها (اکثریت) با روش‌های متنوع از قدرت خود در تعامل با گروه‌های نژادی دیگر و اعضایشان (اقلیت) سوء استفاده می‌کنند (ون دایک، a1993). نژادپرستی نوین پنهان است، بنابراین یافتن نژادپرستی در گفتمانها و متون جدید نیاز به راهکارهای ویژه دارد. نخبگان قدرت رسانه‌ها را کنترل می‌کنند و به آنها دسترسی دارند، و بر مردم تأثیر میگذارند. تئون ون دایک ساختها و راهکارهایی (نظریة بازتولید نژادپرستی، a1993) را در کشف نژادپرستی ارائه می‌کند، که عبارتند از ساختهای سطحی (روساخت) و ساختهای معنایی (زیر ساخت). در این پژوهش، پژوهشگران براساس ساختهای پیشنهادی ون دایک تلاش می‌کنند این ساختها را در گفتمان سخنرانی‌های ترامپ در انتخابات سال 2016 (برگرفته از سایت خبری نیویورک تایمز) کشف کنند. یافته ها تحقیق حاضر نشان می‌دهد ترامپ مذهب، ملیت و فرهنگ مهاجران را نیز در نظر می‌گیرد و در گفتمان وی بسیاری از ساختهای سطحی و معنایی با فراوانی متفاوتی یافت می شوند. به طور کلی، نتایج این پژوهش با پژوهش‌های ون دایک در مورد نژادپرستی همراستا و هماهنگ است.
زبان و فرهنگ
رزا میرزایی؛ نگار داوری اردکانی
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 28-36
چکیده
دُشواژه‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخص‌های جامعه‌شناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقه‌بندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از ...
بیشتر
دُشواژه‌ها به‌عنوان یکی از ابزارهای زبانی توأمان بیانگر عواطف و احساسات فردی و شاخص‌های جامعه‌شناختی هر منطقه است. هدف از انجام این پژوهش، طبقه‌بندی دشواژههای رایج در شهر شوشتر و مطالعۀ تفاوت کاربرد آنها تحت تأثیر متغیرهای اجتماعی سن، جنسیت، قومیت و تحصیلات است. ابزار این پژوهش توصیفی-تحلیلی مشاهده و پرسشنامه بود. 140 نفر از میان 160 آزمودنی به سوالات پرسشنامه به‌طور کامل پاسخ گفتند و پاسخها با توجه به آزمونهای آماری مورد تحلیل قرار گرفتند. بررسیها نشان داد که هم زنان و هم مردان شهر شوشتر، بیشتر به هنگام عصبانیت و ناراحتی، از دشواژه استفاده می‌کنند و این دشواژهها را می‌توان در یازده طبقه جای داد. نتایج نشان می‌دهد که از بین متغیرهای اجتماعی مورد بحث سن و جنسیت بر میزان به‌کارگیری دشواژهها تأثیر معناداری دارد (015/0P=). مردان بیش از زنان و ردة سنی 15 تا 19 سال بیش از دیگر ردهها از دشواژه استفاده می‌کنند. علاوه بر این، قومیت و سطح تحصیلات اثر معناداری بر کاربرد دشواژهها ندارد (89/0P=).
برخورد زبان‌ها
جهاندوست سبزعلیپور؛ راحله دلگرم
دوره 1، شماره 1 ، دی 1395، ، صفحه 36-47
چکیده
از منظر جامعه‌شناسی زبان، یکی از پدیدههای زبانی قابل توجه هر جامعهای چگونگی شکلگیری زبانهای مخفی و توصیف ساختار آن‌هاست. زبان مخفی به زبان یا گویش هر گروه اجتماعی اطلاق می‌شود که اعضای آن تمایل به پنهان نگه داشتن محتوای کلام خود از گروه دیگر یا به طور کلی، از اکثریت جامعه نشان می‌دهند. از چند دهة قبل در برخی از روستاهای ...
بیشتر
از منظر جامعه‌شناسی زبان، یکی از پدیدههای زبانی قابل توجه هر جامعهای چگونگی شکلگیری زبانهای مخفی و توصیف ساختار آن‌هاست. زبان مخفی به زبان یا گویش هر گروه اجتماعی اطلاق می‌شود که اعضای آن تمایل به پنهان نگه داشتن محتوای کلام خود از گروه دیگر یا به طور کلی، از اکثریت جامعه نشان می‌دهند. از چند دهة قبل در برخی از روستاهای شهرستان خلخال، از توابع استان اردبیل، در میان مردانی که برای نجاری به شمال کشور می‌روند، زبانی معروف به قَرقَه‌دیلی یا اَرّانجی رایج شده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که قرقه‌دیلی چگونه زبانی است، به چه قصدی ایجاد شده و ویژگی‌های ساختاری آن کدام است؟ داده‌های این پژوهش به روش میدانی از مردان میان‌سال دو روستای لِرد و کَرنَق از طریق مصاحبه به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که قرقه‌دیلی یک زبان مخفی است که برای حفظ اسرار شغلی به‌کار می‌رود و از نظر آواشناسی، ساختواژه و نحو همانند زبان تاتی در همان مناطق است، ولی از نظر واژگانی با آن متفاوت است. غیر از واژههای تاتی که در این زبان معنای مخفی به خود گرفته‌اند، واژه‌هایی از ترکی آذربایجانی نیز در آن یافت می‌شوند. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد تعداد زیادی دشواژه (تابو) و الفاظ جنسی در این زبان وجود دارد که علت کثرت آنها تک‌جنسیتی بودن این کارگران و نیز دوری آنها از خانواده بوده‌است.
زبانشناسی اجتماعی
سارا جوکار؛ بهمن زندی؛ حسین رحمانی؛ علی رضا قلی فامیان
چکیده
هدف مقالۀ‌حاضر بررسی میزنوشته‌های دبیرستان‌های دخترانه از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی است. در این راستا ابتدا پژوهش‌های پیشین و همسو، معرفی و سپس مبانی نظری مربوطارائه شدند.برای جمع‌آوری داده‌های این پژوهش از عکس‌برداری استفاده شده است که ابتدا داده‌ها فیش‌برداری و سپس با توجه به مضمون طبقه‌بندی شدند. جامعۀ آماری شامل 705 ...
بیشتر
هدف مقالۀ‌حاضر بررسی میزنوشته‌های دبیرستان‌های دخترانه از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی است. در این راستا ابتدا پژوهش‌های پیشین و همسو، معرفی و سپس مبانی نظری مربوطارائه شدند.برای جمع‌آوری داده‌های این پژوهش از عکس‌برداری استفاده شده است که ابتدا داده‌ها فیش‌برداری و سپس با توجه به مضمون طبقه‌بندی شدند. جامعۀ آماری شامل 705 میزنوشتۀ دو دبیرستان در تهران و کرج بوده است. ابتدا داده‌ها از لحاظ نظام نوشتاری و سپس از نظرِ مضامین بررسی شدند. روش پژوهش توصیفی از نوع اسنادی بوده است. نتایج بررسی بیانگر این است که خط فارسی بیشترین نوشتهها را به خود اختصاص داده است. همچنین نام خاص، تقلب، دلنوشته، یادگاری، تابو، طنز و شوخی و خداخوانی بیشترین مضامین میز نوشتههارا در بر میگیرند. نتایج آزمون t تک نمونهای تأیید نمود که اکثر میزنوشتهها مضامینی برای بیان احساسات مانند عشق و نفرت است و میزنوشته‌های کمتری برای بیان مسائل غیراحساسی است.
جامعه‌شناسی آموزش و یادگیری زبان
زهرا عباسی؛ فاطمه کلاری
چکیده
این مقاله با هدف بررسی تغییر در نگرش دانشجویان بینالملل نسبت به آموزشهای برخط و کاربرد رسانه‌های اجتماعی در یادگیری زبان فارسی و تقویت مهارتهای زبانی در دوران پیش و پس از گسترش ویروس کرونا انجام شده است. در ابتدا پیش از گسترش ویروس کرونا، پیمایشی درخصوص نگرش فارسیآموزان به آموزش مجازی زبان و استفاده از کلاسهای ...
بیشتر
این مقاله با هدف بررسی تغییر در نگرش دانشجویان بینالملل نسبت به آموزشهای برخط و کاربرد رسانه‌های اجتماعی در یادگیری زبان فارسی و تقویت مهارتهای زبانی در دوران پیش و پس از گسترش ویروس کرونا انجام شده است. در ابتدا پیش از گسترش ویروس کرونا، پیمایشی درخصوص نگرش فارسیآموزان به آموزش مجازی زبان و استفاده از کلاسهای برخط و رسانه‌های اجتماعی در آموزش زبان فارسی به عنوان زبان دوم با هدف رغبتسنجی فارسیآموزان به شرکت در دورههای آموزش مجازی در دو مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه علامه طباطبایی انجام شد؛ پس از تعطیلی سراسری دانشگاه‌ها و بازگشت دانشجویان خارجی به کشورشان و شروع دورههای آموزش مجازی در دانشگاه‌ها، بار دیگر این پرسشنامه در اختیار دانشجویان قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد نگرش فارسیآموزان سطوح مقدماتی، میانی و پیشرفته نسبت به یادگیری زبان فارسی و تقویت مهارتهای زبانی و نیز نگرش کلی آنان نسبت به آموزش مجازی زبان فارسی بعد از تعطیلی دانشگاه‌ها و برگزاری دورههای آموزش مجازی زبان فارسی بهبود یافته است. بیشترین مقدار افزایش نگرش مثبت به فارسیآموزان سطح میانی و کمترین افزایش نگرش مثبت به فارسیآموزان سطح پیشرفته مربوط است.
زبانشناسی اجتماعی
یوسف آرام؛ مرضیه کوثری فرد
چکیده
امکانات تکریمی صورتهای زبانی خاص هستند که برای ابراز ادب به مصداقهای اسمی یا مخاطبان رمزگذاری شدهاند. بررسی انواع امکانات تکریمی در منشآت قائم‌مقام فراهانی (1386) در دورة قاجار انگیزة اصلی تدوین این پژوهش قرار گرفته است . پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی و از نوع پیکره بنیاد می‌باشد .داده‌های پژوهش مشتمل بر 2221 واژة تکریمی است ...
بیشتر
امکانات تکریمی صورتهای زبانی خاص هستند که برای ابراز ادب به مصداقهای اسمی یا مخاطبان رمزگذاری شدهاند. بررسی انواع امکانات تکریمی در منشآت قائم‌مقام فراهانی (1386) در دورة قاجار انگیزة اصلی تدوین این پژوهش قرار گرفته است . پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی و از نوع پیکره بنیاد می‌باشد .داده‌های پژوهش مشتمل بر 2221 واژة تکریمی است که از پیکرة پژوهش استخراج شدهاند. این داده‌ها بر اساس الگوی شیباتنی (2006) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس این چارچوب نظری، امکانات تکریمی به چهار دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از «تکریمیهایارجاعی»، «تکریمیهایمخاطب»، «زبانهای اجتنابی» و «زیباسازی». بر اساس یافته‌های این پژوهش، مشخص گردید که تکریمیهای ارجاعی در پیکرة مورد نظر از بسامد بیشتری برخوردارند و تکریمیهای مخاطب که ناظر بر استفاده از ادات، پیشوند و پسوند می‌باشد، در پیکرة پژوهش یافت نشد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که علاوه بر طبقه‌بندی شیباتنی (2006)، تکریمیهای توصیفی و دعایی را نیز می‌توان در زمرة دیگر امکانات تکریمیهای ارجاعی زبان فارسی قرار داد. همچنین، در این پژوهش مشخص گردید که موقعیت اجتماعی، قدرت و رسمیّت در استفاده از امکانات تکریمی در دورة قاجار تأثیرگذار بوده‌اند.
زبانشناسی اجتماعی
عزیزه چالاک؛ علی درخشان
چکیده
در میان کنشهای کلامی روزانه، تمجید و پاسخ به آن از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعه‌شناختی ویژهای برخوردار است. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی پاسخ به تمجید از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی میپردازد. بدین منظور، تعداد 360 پاسخ به تمجید از 60 دانشجوی ایرانی زن و مرد در رشتۀ آموزش زبان انگلیسی از اینستاگرام جمع‌آوری گردید. ...
بیشتر
در میان کنشهای کلامی روزانه، تمجید و پاسخ به آن از جایگاه پربسامد و از بار فرهنگی-جامعه‌شناختی ویژهای برخوردار است. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی پاسخ به تمجید از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی میپردازد. بدین منظور، تعداد 360 پاسخ به تمجید از 60 دانشجوی ایرانی زن و مرد در رشتۀ آموزش زبان انگلیسی از اینستاگرام جمع‌آوری گردید. با استفاده از چارچوب میز-آره والو (2013) پاسخ به تمجید مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که در فضای مجازی پاسخ به تمجید به طور قابل توجهی از نوع پذیرش بوده و تفاوت قابل توجهی بین این کنش کلامی در فضای رودررو و فضای مجازی وجود دارد. همچنین، زنان و مردان تفاوت مشخصی در این زمینه دارند. پاسخ زنان طولانیتر از مردان است و در پاسخ به تمجید احساسات بیشتری از خود نشان می‌دهند. از منظر زبانشناسی اجتماعی، بررسی ارتباطات اجتماعی در فضای مجازی و شناسایی الگوهای اجتماعی و فرهنگی جوامع مختلف میتواند اطلاعات مفیدی در اختیار کاربران قرار داده و نوعی خودآگاهی فرهنگی-اجتماعی در آنها ایجاد کند تا با استفاده از هنجارهای مناسب از برخورد نابجا و غیرمؤدبانه و ایجاد سوء تفاهم جلوگیری شود.
زبان و ارتباطات
پارسا بامشادی؛ شادی انصاریان
چکیده
پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی عنوان‌های خبری یکی از پربیننده‌ترین بخش‌های خبری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، یعنی اخبار بیست‌وسی انجام گرفته است. این پژوهش پیکره‌بنیاد و مبتنی بر شیوۀ تحلیل کیفی و کمّی بوده و عنوان‌های خبری بیست‌وسی را در یک بازۀ زمانی یک‌ماهه از 11 آذر تا 11 دی 1394 بررسی می‌کند. پیکرۀ داده‌ها 186 عنوان خبری در موضوعات ...
بیشتر
پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی عنوان‌های خبری یکی از پربیننده‌ترین بخش‌های خبری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، یعنی اخبار بیست‌وسی انجام گرفته است. این پژوهش پیکره‌بنیاد و مبتنی بر شیوۀ تحلیل کیفی و کمّی بوده و عنوان‌های خبری بیست‌وسی را در یک بازۀ زمانی یک‌ماهه از 11 آذر تا 11 دی 1394 بررسی می‌کند. پیکرۀ داده‌ها 186 عنوان خبری در موضوعات گوناگون داخلی و خارجی را دربر می‌گیرد. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش است که ویژگی‌های زبانی مؤثر در جذابیت عنوان‌های خبری بخش اخبار بیست‌وسی کدام است. یافته‌های پژوهش گویای آن است که این ویژگی‌های زبانی را می‌توان در سه دستۀ معنایی، واژگانی و نحوی مورد تحلیل قرار داد که مهمترین موارد هریک از این سه دسته به شرح زیر است: (1) ویژگی‌های معنایی شامل به‌کارگیری استعاره (از جمله جاندارپنداری و انسان‌پنداری)، مجاز، اصطلاح، ضرب‌المثل، حس‌آمیزی و اشاره به شعر یا جملۀ معروف. (2) ویژگی‌های واژگانی شامل باهم‌آیی متداعی، تکرار واژگانی، قافیه‌سازی؛ (3) ویژگی‌های نحوی شامل عدم استفاده از فعل و اسم‌سازی. این یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که گرچه هر سه ویژگی پیش‌گفته در جذابیت عنوان‌های خبری بیست‌وسی اثرگذار است، اما اثرگذارترین آنها ویژگی‌های معنایی است، یعنی گزینش شیوه‌هایی نوآورانه و جذاب برای معنارسانی.
زبان و ارتباطات
مسعود قیومی
چکیده
در این پژوهش تلاش می‌شود با استفاده از تحلیل آماری، ویژگی‌های اخبار جعلی فارسی مربوط به کوید-19 بررسی گردد. برای این هدف، ابتدا یک پیکرۀ زبانی که حاوی اخبار موثّق و جعلی در حوزۀ کرونا است تهیه می‌شود. سپس الگوهای زبانی این دو دستۀ داده و همچنین دو تحلیل آماری مقدار اطلاعات و خوانایی اخبار موثّق و جعلی مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر ...
بیشتر
در این پژوهش تلاش می‌شود با استفاده از تحلیل آماری، ویژگی‌های اخبار جعلی فارسی مربوط به کوید-19 بررسی گردد. برای این هدف، ابتدا یک پیکرۀ زبانی که حاوی اخبار موثّق و جعلی در حوزۀ کرونا است تهیه می‌شود. سپس الگوهای زبانی این دو دستۀ داده و همچنین دو تحلیل آماری مقدار اطلاعات و خوانایی اخبار موثّق و جعلی مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه می‌شود. براساس اطلاعات استخراج‌شده و نتایج عملی به‌دست‌آمده از پیکرۀ خبرهای جعلی، الگوهای زبانی مشترک بین این دو دستۀ داده وجود دارد. همچنین، مقدار اطلاعات در اخبار موثّق براساس دو معیار آنتروپی و شگفتی بیشتر از اخبار جعلی است. سطح خوانایی خبرهای جعلی با استفاده از تساوی‌های اندازه‌گیری خوانایی متن مورد ارزیابی قرار گرفتهاست و این نتیجه به‌دست آمده است که اخبار جعلی در مقایسه با اخبار موثّق عمدتاً ساده بوده و دشوار نیست. در فرایند برچسب‌گذاری خودکار خبرهای موثّق و جعلی براساس سطح دشواری حجم زیادی از اخبار جعلی ساده تشخیص داده شده‌است و تعداد کمی از اخبار موثّق با سطح زبانی دشوار بود. علاوه‌بر این دستاورد و بررسی آماری ویژگی‌های زبانی براساس میزان اطلاعات و خوانایی اخبار جعلی، جنبۀ کاربردی این اطلاعات آماری جهت تشخیص خبر جعلی با استفاده از روش‌های یادگیری ماشینی مورد مطالعه قرار گرفت.
تحلیل گفتمان
مودت سعیدی؛ زهرا چراغی؛ ملیحه موسوی
چکیده
این پژوهش در چارچوب نظریة ارزیابی مارتین و وایت (2005) به بررسی تطبیقی تأثیر گروه مخاطب دانشگاهی و عام بر گزینش ابزارهای گفتمانی در متون علمی تخصصی و عمومی منتشرشده به زبان فارسی در مجلات پژوهشی و عمومی دربارة تغذیه میپردازد. پیکرة این پژوهش از ۸۰ مقاله شامل ۴۰ مقالة تخصصی و ۴۰ مقالة عمومی تشکیل شده است. نتایج تحلیل براساس نظریة ارزیابی ...
بیشتر
این پژوهش در چارچوب نظریة ارزیابی مارتین و وایت (2005) به بررسی تطبیقی تأثیر گروه مخاطب دانشگاهی و عام بر گزینش ابزارهای گفتمانی در متون علمی تخصصی و عمومی منتشرشده به زبان فارسی در مجلات پژوهشی و عمومی دربارة تغذیه میپردازد. پیکرة این پژوهش از ۸۰ مقاله شامل ۴۰ مقالة تخصصی و ۴۰ مقالة عمومی تشکیل شده است. نتایج تحلیل براساس نظریة ارزیابی مشخص کرد که نویسندگان این دو گروه مقاله برای ارتباط با مخاطبان خود بهترتیب بیشتر از ابزارهای نگرشی، مشارکتی و درجهبندی استفاده می‌کنند. گفتنی است از میان ابزارهای نگرشی، نویسندگان مقالات تخصصی و عمومی بیشتر از ابزارهای تداعی نگرش استفاده کردند. همچنین، نتایج چندین آزمون خی نشان می‌دهد تفاوتی معنادار بین مقالات تخصصی و عمومی از نظر فراوانی ابزارهای نگرشی و مشارکتی وجود دارد درحالیکه از نظر فراوانی ابزارهای درجهبندی تفاوتی معنادار میان آنها مشاهده نشد. نتایج این پژوهش میتواند در زمینههای آموزشی و با گنجاندن ابزارهای ارزیابی در مطالب درسی نگارش علمی دانشگاهی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، آموزش این ابزارها در ارتقاء سطح کیفی تعامل بین دانشمندان نویسنده و جامعة مخاطب آنها، خواه مخاطب پژوهشگر و خواه مخاطب عام، مؤثر است.
رحمان باقری؛ اسفندیار غفاری نسب؛ حبیب احمدی؛ محمدتقی عباسی شوازی
چکیده
مهاجرت، زمینههای مهمی برای ایجاد تغییرات هویتی فراهم میسازد. هدف مقالۀ حاضر، مطالعۀ هویت زبانی مهاجرین قوم لک ساکن محلۀ نامجو (گرگان) تهران از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی است؛ لذا با رویکرد کیفی، داده‌ها از طریق مشاهده، مصاحبه نیمهساختیافته و عمیق با 23 نقر که با نمونهگیری گلولهبرفی انتخاب شده بودند، جمع‌آوری شد. ...
بیشتر
مهاجرت، زمینههای مهمی برای ایجاد تغییرات هویتی فراهم میسازد. هدف مقالۀ حاضر، مطالعۀ هویت زبانی مهاجرین قوم لک ساکن محلۀ نامجو (گرگان) تهران از دیدگاه زبانشناسی اجتماعی است؛ لذا با رویکرد کیفی، داده‌ها از طریق مشاهده، مصاحبه نیمهساختیافته و عمیق با 23 نقر که با نمونهگیری گلولهبرفی انتخاب شده بودند، جمع‌آوری شد. مصاحبهها ضبط و نوشته شده و با روش تماتیک، تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که برحسب عامل جنس و نسل، هویت‌یابی بهواسطۀ زبان در بین مهاجرین متفاوت است. تسلط زنانِ نسل دوم به زبان لکی اندکی کمتر از مردان است؛ ولی تمایلشان به همانندسازی زبان خود به زبان معیار، بیشتر از مردان است. مهارت نسل اول در فهم زبان لکی و تکلم به آن از نسل دوم بیشتر است و برخلاف نسل دوم، با کاربرد آن برای تعامل با لکزبانان در محیطهای خصوصی و عمومی، به مقاومت در برابر شرایط همگونساز میپردازد؛ اما نسل دوم بهدلیل تجربۀ زیستۀ متفاوت، در کاربرد زبان مادری انعطافپذیری بیشتری دارد. برخلاف زبان لکی، زبان فارسی (زبان رسمی) دارای نظام نوشتاری جامع، کارایی، ارزش و تأیید اجتماعی است؛ که پذیرش آنرا تسهیل می‌کند. بدینسان زبان لکی، نهتنها از سوی مهاجران در جامعۀ میزبان، بلکه بهعلت نداشتن نظام نوشتاری نیز در معرض تهدید است.
سیاست‌های زبانی
اکرم دهقان زاده؛ محمد رضا احمدخانی؛ مریم سادات غیاثیان؛ مهدی سمایی
چکیده
یکدستی اصطلاحات تخصصی علوم و روشن بودن مفاهیم علمی برای ایجاد زبان مشترک میان رشتهها امری ضروری در حوزۀ برنامهریزی زبانی است. در این پژوهش، به بررسی تطبیقی اصول و سیاستگذاریهای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، از سال 1368 تا کنون، و اینفوترم پرداختهایم و بهمنظور دستیابی به چگونگی کارکرد این اصول و سیاستگذاریها ...
بیشتر
یکدستی اصطلاحات تخصصی علوم و روشن بودن مفاهیم علمی برای ایجاد زبان مشترک میان رشتهها امری ضروری در حوزۀ برنامهریزی زبانی است. در این پژوهش، به بررسی تطبیقی اصول و سیاستگذاریهای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، از سال 1368 تا کنون، و اینفوترم پرداختهایم و بهمنظور دستیابی به چگونگی کارکرد این اصول و سیاستگذاریها در امر واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، واژههای علمی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را مورد بررسی قراردادهایم. این مقاله، از نظرهدف از نوع پژوهش‌های نظری است. روش تحقیق این پژوهش، بهصورت تحلیل محتوا بوده ودادههای پژوهش،40 واژۀ علمی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی از دفتر اول تا سیزدهم (1395-1376)را دربرمیگیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که اصول و ضوابط واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اصول و سیاستگذاریهای اینفوترم همگام است، اما ترادف و چندگانگی واژگانی و مفهومی در حوزههای مختلف علوم در واژههای علمی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی دیده می‌شود که این امر موجب نابسامانی و سردرگمی متخصصان و کارشناسان رشتههای علمی می‌شود و بهتر است در دستور کار فرهنگستان زبان و ادب فارسی قرار گیرد.
گویش‌شناسی
عزت الله سپه وند
چکیده
در منابع مختلفی با رویکرد غیرردهشناختی، بدون توجه دقیق به اجتماع متراکم و متکثر گویشوران غرب کشور، گونة زبانی دوبیتیهای باباطاهر، غالباً لری، کردی و لکی دانسته شده‌است؛ یعنی خانواده‌ای از زبانهای ایرانیِ غربی، که خود به دو شاخۀ شمال غربی و جنوب غربی تقسیم شدهاند و دربارة وجوه اشتراک و افتراق آنها اختلافاتی هست. ...
بیشتر
در منابع مختلفی با رویکرد غیرردهشناختی، بدون توجه دقیق به اجتماع متراکم و متکثر گویشوران غرب کشور، گونة زبانی دوبیتیهای باباطاهر، غالباً لری، کردی و لکی دانسته شده‌است؛ یعنی خانواده‌ای از زبانهای ایرانیِ غربی، که خود به دو شاخۀ شمال غربی و جنوب غربی تقسیم شدهاند و دربارة وجوه اشتراک و افتراق آنها اختلافاتی هست. در این جُستار، پس از نگاهی به پیشینة بحث، زبانهای مورد مناقشه از منظر رده‌شناسی تفکیک می‌شوند و سپس با نگاهی سبکشناسانه به بسامد برخی عناصر یا مؤلفههای زبانی، از قبیل ساختار کنایی، تمایز افعال و... امکانِ تعلق دوبیتیهای باباطاهر به یکی از این گونههای کهن زبانهای ایرانی بررسی می‌شود. نتایج این بررسیها قرابت بیشتر این اشعار به زبان لکی را نشان می‌دهد که از زبانهای رایج در میان بخشی از ساکنان استانهای همدان، لرستان و کرمانشاه است.
زبان و ارتباطات
معلاه واثق؛ مهدی پورمحمد
چکیده
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل می‌گیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی ...
بیشتر
ادبیات کودک و نوجوان نقشی مهم در اجتماعیشدن مخاطب دارد و بازتاب شرایط جامعه، باورها، سنتها و عقایدی است که بر پایۀ آنها، ذهنیت و تلقی خوانندگان از پدیدههای مختلف شکل می‌گیرد. یکی از مهمترین جنبههای اجتماعیشدن شکلگیری مفهوم هویت جنسیتی در ذهن کودک است که در دوران نوجوانی به ثبات میرسد. ادبیات داستانی اجتماعیترین گونۀ ادبیات است که میتواند بهترین منبع برای دستیابی به تصویری باشد که ادبیات کودک و نوجوان ایران در طول زمان از مفهوم جنسیت ارائه داده است. کودکان ازطریق کتاب با دنیای جدیدی آشنا می‌شوند و تجربیات جدید و متفاوتی کسب می‌کنند. تحقیق حاضر به بررسی جایگاه و نقش زن، مرد و کلیشههای جنسیتی در ادبیات کودک میپردازد. درمجموع، 200 کتاب داستان فارسی بررسی شد. نتایج بررسی نشان داد که در میان کتابهای پرفروش از سال 1385-1395، در بازۀ زمانی دهساله، نمونۀ کتابهایی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آنها را کتاب برتر معرفی کرده است، تبعیض جنسیتی یافت می‌شود. تعداد شخصیتها و اسمهای مردان تقریباً دوبرابر زنان بود. شخصیتهای اصلی زن متن بیشتر دیده میشدند. در این مقاله، دربارۀ قالب کتابهای عکسدار کودکان که در شکلگیری هویت جنسیتی اهمیتی بالا دارد پژوهش شده است.
تحلیل گفتمان
مهسا کمال پور؛ شهرام مدرس خیابانی؛ محمد جواد حجازی
چکیده
تبلور و انعکاس افکار، باورها و به‌طورکلی ایدئولوژی در صورتهای زبانی یکی از کانونهای موردتوجه در بسیاری از حوزههای زبانشناسی ازجمله تحلیل گفتمان انتقادی بوده است. تولید متن‌های ادبی اعم از داستان، رمان و سفرنامه، برگرفته از ایدئولوژی نهفتة نویسندگان است که سعی دارند مخاطب را به سمت آنچه مدنظرشان است، سوق دهند. ...
بیشتر
تبلور و انعکاس افکار، باورها و به‌طورکلی ایدئولوژی در صورتهای زبانی یکی از کانونهای موردتوجه در بسیاری از حوزههای زبانشناسی ازجمله تحلیل گفتمان انتقادی بوده است. تولید متن‌های ادبی اعم از داستان، رمان و سفرنامه، برگرفته از ایدئولوژی نهفتة نویسندگان است که سعی دارند مخاطب را به سمت آنچه مدنظرشان است، سوق دهند. از سوی دیگر با گسترش علم زبانشناسی پیکره‌ای، شرایط برای تجزیه‌وتحلیل حجم زیادی از داده‌های زبانی، بیش‌ازپیش فراهم شده است. یکی از مفاهیم مهم در زبانشناسی پیکره‌ای موضوع کلیدواژگی است. منظور از کلیدواژه، واژة پربسامد در یک پیکره نیست، بلکه منظور واژه‌هایی است که در یک متن خاص بیش ازآنچه از یک پیکره انتظار می‌رود، فراوانی بالایی داشته باشد. در این پژوهش بر آنیم تا با تکیه‌بر کلیدواژه‌های موجود در دو اثر جلال آل احمد، یعنی «خسی در میقات» و «غرب‌زدگی» و با بهره‌گیری از رویکرد نظری بیکر (2006) به بررسی فضای سیاسی و اجتماعی حاکم در آثار وی بپردازیم. برای دستیابی به این هدف، پس از ایجاد پیکرة مرجع، شامل تمام آثار جلال آل احمد، به کمک نرمافزار ورد اسمیت، 20 کلیدواژه از این دو اثر استخراج شد و سپس در قالب جمله‌های نمونه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان‌دهندۀ تبلور ایدئولوژی جلال آل احمد یعنی نقد غرب‌زدگی و ماشین‌زدگی، مبارزه با بیعدالتی، ارتقای جامعۀ انسانی، ریشه‌یابی علل شکستها، دستیابی جامعۀ ایرانی به آزادی، عدالت، رفع تبعیض طبقاتی و تلاش برای حفظ هویت فرهنگی در این دو اثر بوده است.
زبانشناسی اجتماعی
فاطمه عظیمی‌فرد
چکیده
تغییرات اجتماعی و فرهنگی موجب تغییر رویکرد مردم به نامگذاری فرزندان می‌شود و تأثیر رسانه‌ها بر افکار عمومی آشکار است. در ایران نیز بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی بر روند نامگذاری فرزندان تأثیرگذارده‌اند؛ به اذعان مسئولان ثبت احوال، مجموعه‌هایی چون ستایش، مختارنامه، شهریار، و نرگس بر نامگذاری فرزندان اثر داشته‌اند. در این ...
بیشتر
تغییرات اجتماعی و فرهنگی موجب تغییر رویکرد مردم به نامگذاری فرزندان می‌شود و تأثیر رسانه‌ها بر افکار عمومی آشکار است. در ایران نیز بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی بر روند نامگذاری فرزندان تأثیرگذارده‌اند؛ به اذعان مسئولان ثبت احوال، مجموعه‌هایی چون ستایش، مختارنامه، شهریار، و نرگس بر نامگذاری فرزندان اثر داشته‌اند. در این مقاله تلاش شده است با رویکرد توصیفی-تحلیلی نامهای اشخاص در مجموعه‌های تلویزیونی شاخص رسانۀ ملّی در دو دهۀ 80 و 90 شمسی به دو سبک طنز و اجتماعی بررسی شود. به این منظور، چهل مجموعه به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شد. نامها در این مقاله به پنج دستۀ ملّی، مذهبی، عربی خنثی، قومی و فراملّی تقسیم شدند. تحلیل داده‌ها نشان داد میزان کاربرد اسامی مذهبی و عربی خنثی در مجموعه‌های اجتماعی بیش از مجموعه‌های طنز است. در عین حال، گرایش به انتخاب اسامی ملّی در هر دو سبک در حال افزایش است. همچنین رویکرد متفاوتی بین انتخاب اسامی زنان و مردان مشاهده می‌شود.
سیاست‌های زبانی
مریم فرنیا؛ صفورا براتی
چکیده
در دهۀ گذشته زبانشناسی اجتماعی و زبان‌شناسی‌کاربردی شاهد افزایش روزافزون پژوهش در زمینۀ چشم‌انداز زبانی بوده است .در این راستا، مطالعات بسیاری به بررسی زبان و نشانه‌های زبانی در محیط زندگی افراد پرداخته‌اند. تحقیق حاضر نگرش کاسبان دربارۀ نامگذاری محل کسب و کار در دو منطقۀ برخوردار واقع در جنوب و نابرخوردار واقع در شمال شهر ...
بیشتر
در دهۀ گذشته زبانشناسی اجتماعی و زبان‌شناسی‌کاربردی شاهد افزایش روزافزون پژوهش در زمینۀ چشم‌انداز زبانی بوده است .در این راستا، مطالعات بسیاری به بررسی زبان و نشانه‌های زبانی در محیط زندگی افراد پرداخته‌اند. تحقیق حاضر نگرش کاسبان دربارۀ نامگذاری محل کسب و کار در دو منطقۀ برخوردار واقع در جنوب و نابرخوردار واقع در شمال شهر اصفهان را مورد بررسی قرار می‌دهد. داده‌های این مطالعه از 100 نفر از کاسبان در دو منطقۀ برخوردار و نابرخوردار از نظر اجتماعی-اقتصادی شهر اصفهان از طریق پرسشنامه در الگوی لایکرت و مصاحبۀ ساختاری توزیع و جمع‌آوری شد. در این پرسشنامه که برگرفته و بسط داده شده از مطالعۀ حسین، نوفل و منصور (2015) است، نگرش صاحبان کسب و کار در ارتباط با انتخاب نام، با توجه به عامل زبان، مذهب، موقعیت جغرافیایی و اجتماعی محل کسب و کار بررسی شده است. نتایج تحقیق نشانمیدهد که در ارتباط با مؤلفههای مورد بررسی، تفاوت معناداری میان نگرش کاسبان در دو منطقۀ برخوردار و نابرخودار در انتخاب نام وجود دارد.
زبان و ارتباطات
حسین کرمانی
چکیده
این مقاله به بررسی چگونگی شکلگیری و تحلیل روایت‌های کاربران در توئیتر فارسی در جریان زلزلۀ کرمانشاه در سال 1396 میپردازد. علاوه بر این، روایت‌های مسلط در توئیتر فارسی در این رویداد نیز شناسایی خواهد شد تا مشخص شود کدام روایت‌های کاربران در این رسانۀ اجتماعی هژمونیک بوده‌اند. با توجه به این که روایت‌های شکل‌گرفته در توئیتر هنوز ...
بیشتر
این مقاله به بررسی چگونگی شکلگیری و تحلیل روایت‌های کاربران در توئیتر فارسی در جریان زلزلۀ کرمانشاه در سال 1396 میپردازد. علاوه بر این، روایت‌های مسلط در توئیتر فارسی در این رویداد نیز شناسایی خواهد شد تا مشخص شود کدام روایت‌های کاربران در این رسانۀ اجتماعی هژمونیک بوده‌اند. با توجه به این که روایت‌های شکل‌گرفته در توئیتر هنوز موضوعی تازه است که محققان مشغول تحقیق دربارۀ آن هستند، نمی‌توان چارچوب نظری متقنی برای آن یافت. به همین دلیل، ابتدا با مرور دیدگاه‌های موجود دربارۀ روایت‌ها در توئیتر، عمدتاً مدل ساختارگرایانۀ لبف و والتزکی(بحث اوچس و کپس از کیفیت‌های روایی و رهیافت داستان‌های کوچک) تلاش می‌شود تا زمینۀ نظری مناسبی برای واکاوی این امر ایجاد شود. همچنین با استفاده از پلتفرم آنلاین دیسکاور تکست، 23964 توئیت در 24 ساعت ابتدایی پس از وقوع زلزلۀ کرمانشاه در سال 1396 جمع‌آوری شد. سپس با انتخاب تصادفی یک نمونۀ 15 درصدی و با تکیه بر روش تحلیل انتقادی گفتمان رسانه‌های اجتماعی، این توئیت‌هاتحلیل شد. نتایج تحقیق نشان‌دهندۀ آن بود که سه نوع روایت در توئیتر شکل می‌گیرد: روایت‌های منفرد، روایت‌های مرجع و روایت‌های وصلی. هر یک از این روایت‌هادر مقاله به تفصیل مورد بحث قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که روایت‌های مرجع و روایت‌های وصلی مسلط اغلب انتقادی و سیاسی هستند.
زبان و فرهنگ
ملیحه انوشه؛ زهرا ابوالحسنی چیمه؛ فواد مولودی؛ فاطمه سیدابراهیمی‌نژاد
چکیده
شاهنامه، بزرگ‌ترین اثر ادبی ایران باستان و بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ کهن ایرانیان است که علاوه بر زیبایی و ظرافت ادبی، درسنامه‌ای عمیق در روابط اجتماعی افراد و گروه‌های انسانی است که درک مفاهیم ارزشی و فرهنگی در ضمن حماسه‌ها و اساطیر آموزش داده می‌شود. هدف تحقیق بررسی مفهوم‌سازی ارزش فرهنگی احترام در روابط والدین- فرزندان و فرزندان ...
بیشتر
شاهنامه، بزرگ‌ترین اثر ادبی ایران باستان و بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ کهن ایرانیان است که علاوه بر زیبایی و ظرافت ادبی، درسنامه‌ای عمیق در روابط اجتماعی افراد و گروه‌های انسانی است که درک مفاهیم ارزشی و فرهنگی در ضمن حماسه‌ها و اساطیر آموزش داده می‌شود. هدف تحقیق بررسی مفهوم‌سازی ارزش فرهنگی احترام در روابط والدین- فرزندان و فرزندان – والدین در تمامی داستان‌ها است که در هر گروه به چه صورت مفهوم‌سازی شدهاند و نمادهای این مفاهیم در زبان چه هستند. این پژوهش با رویکرد زبانشناسی فرهنگی به موضوع پرداخته است. چارچوب نظری رویکرد شامل طرح-واره‌ها، مقوله‌ها و استعاره‌های فرهنگی است که ابزار تحلیل کاربرد زبانشناسی فرهنگی هستند. طرح‌واره فرهنگی کاربردی به‌عنوان زیرشاخه‌ای از طرح‌واره‌های فرهنگی مبنای مطالعه داده‌های جمع‌آوری‌شده قرارگرفته و به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی آنها پرداخته‌است. مطالعه نشان می‌دهد که ارزش فرهنگی و اجتماعی احترام به صورت کنش کلامی مانند "آفرین کردن" و یا کنش غیرکلامی مانند "نواختن" و "خاک بوسیدن" مفهوم‌سازی شدهاند که مفاهیمی مانند "نواختن" و "چشم بوسیدن" از جانب والدین و "خاک بوسیدن" و "بر زمین سرنهادن" از جانب فرزندان در روابط اجتماعی به کار می‌رفته است که نشان از حالت تواضع و فروتنی از سمت فرزندان و حالت حمایت از سمت والدین می‌باشد.
سید محمود متشرعی؛ فاطمه یوسفی راد
چکیده
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبانشناسی شناختی اجتماعی میپردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمی‌توان ...
بیشتر
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبانشناسی شناختی اجتماعی میپردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمی‌توان به مفهومی ایستا که نزد همۀ گویشوران زبان ثابت است، تقلیل داد و متغیرهای اجتماعی مثل سن، جنسیت، طبقة اجتماعی، سطح سواد و غیره در آن مؤثرند. در این مقاله به پیروی از مدل رابینسون (2010، 2012 الف، 2012 ب و 2014) به‌طور خاص تأثیر دو متغیر اجتماعی سن و جنسیت بر تعداد و برجستگی هریک از معانی واژة چندمعنای «جیگر» نزد گویشوران بررسی می‌شود. اطلاعات به روش کتابخانه‌‌‌‌ای، مصاحبه و پرسشنامه جمع‌آوری شدهاند. روش پژوهش توصیفی‌تحلیلی و نیز میدانی، و روش تحلیل داده‌ها تلفیقی (کمّی و کیفی) است. نتایج نشان داد که زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی میتواند تنوع معنایی واژههای چندمعنا و تأثیر متغیرهای اجتماعی جنسیت و سن بر تعداد و برجستگی هریک از معانی را دقیق‌تر تبیین کند. به‌عبارت‌دیگر، نتایج نشان داد که معانی مختلف واژة چندمعنای مذکور در میان گویشوران زن و مرد متعلق به گروه‌های سنی متفاوت، توزیع یکسانی ندارد و تصادفی نیست، بلکه به میزان چشمگیری تحت‌تأثیر سن و جنسیت است.
