سیاست‌های زبانی
کمال خالق پناه؛ علی سنائی
چکیده
در نظم فرهنگی- زبانی ایران مدرن زبان همواره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای وحدتبخشِ ایرانیان در نتیجۀ سیاست‌های زبانی، واجد جایگاه مهمی شد و این وضعیت، موقعیتهایی را برای زبانهای اقلیت تعیین کرد. در این پژوهش برآن بودهایم تا این نظم فرهنگی-زبانی را به مدد روش تحلیل گفتمان ...
بیشتر
در نظم فرهنگی- زبانی ایران مدرن زبان همواره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است. زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای وحدتبخشِ ایرانیان در نتیجۀ سیاست‌های زبانی، واجد جایگاه مهمی شد و این وضعیت، موقعیتهایی را برای زبانهای اقلیت تعیین کرد. در این پژوهش برآن بودهایم تا این نظم فرهنگی-زبانی را به مدد روش تحلیل گفتمان «لاکلائو» و «موفه» مورد واکاوی قرار داده و جایگاه زبانهای اقلیت را در یک صورتبندیِ گفتمانی مشخص کنیم؛ بنابراین به مدد اسناد، قوانین و اساسنامههای دولتی از زمان تأسیس مجلس شورای ملی (1285 ه.ش) تاکنون، نظم مذکور را مورد تحلیل قرار دادهایم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در هر سه دورۀ مورد بررسی (مشروطه، پهلوی، جمهوری اسلامی ایران)، زبان فارسی بهعنوان یکی از دالهای اصلی گفتمان سیاست فرهنگی و زبانهای اقلیت بهعنوان مسئلهای برای برساخت هویت ملی بازنمایی شدهاند. در دولت مشروطه سکوتی مبتنی بر انکار، در دولت پهلوی سکوتی مبتنی بر حذف و پس از انقلاب اسلامی حذفی ادغامی در قوانین و اسناد دولتی زبانهای اقلیت را دربرگرفته است.
زبان‌شناسی اجتماعی
رحیمه روح پرور؛ علی اصغر رستمی ابوسعیدی؛ علی حاج باقری؛ محسن مددی
چکیده
گردآوری و حفظ گویشها امری ضروری است که متأسفانه با بیتوجهی و سهلانگاری، شاهد نابودی گویشها در مناطق زیادی از ایران هستیم. پژوهش حاضر مطالعه‌ای در حوزۀ زبان‌شناسی اجتماعی است که در آن میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان گویش کرمانی در دو گروه سنی و جنسیتی از گویشوران بومی شامل دانش‌آموزان 18 ساله و افراد 40 تا ...
بیشتر
گردآوری و حفظ گویشها امری ضروری است که متأسفانه با بیتوجهی و سهلانگاری، شاهد نابودی گویشها در مناطق زیادی از ایران هستیم. پژوهش حاضر مطالعه‌ای در حوزۀ زبان‌شناسی اجتماعی است که در آن میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان گویش کرمانی در دو گروه سنی و جنسیتی از گویشوران بومی شامل دانش‌آموزان 18 ساله و افراد 40 تا 50 ساله بررسی شده است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و پرسشنامه‌ای است که با روش خوداظهاری پر شدهاند. دادههای پرسشنامه ، 50 واژه از کلمات موجود در گویش کرمانی هستند. در این تحقیق تأثیر مؤلفه‌هایی همچون سن، جنسیت و میزان تحصیلات والدین در میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان گویش کرمانی بررسی شدهاند. پس از تجزیه و تحلیل دادهها مشاهده شد که تفاوت معنیداری در میزان «آشنایی» و «کاربرد» واژگان بین دانش‌آموزان 18 ساله و افراد 40 تا 50 ساله وجود دارد؛ از سوی دیگر، جنسیت بر میزان «آشنایی» با واژگان در دانش‌آموزان 18 ساله تأثیر نداشت؛ اما بر «کاربرد» واژگان در بین آنها اثر معنادار داشت. در افراد 40 تا 50 ساله جنسیت بر «آشنایی» و «کاربرد» واژگان اثر نداشت. رابطۀ بین تحصیلات والدین و «آشنایی» با واژگان معنادار بود؛ اما تنها میزان تحصیلات مادران بر «کاربرد» واژگان گویشی توسط جوانان تأثیر معنادار داشت.
زبان‌شناسی اجتماعی
حسن بشیرنژاد؛ نرجس سعیدنیا
چکیده
راهبردهای ارتباطی به راهبردهایی اطلاق می‌شود که افراد برای برقراری ارتباط کارآمدتر به کار می‌گیرند. در این پژوهش به بررسی راهبردهای ارتباطی مورداستفاده در مصاحبه‌های تلویزیونی ایران بین گویندۀ تلویزیونی به عنوان مجری یا میزبان برنامه و یک فرد مدعو به عنوان کارشناس یا مهمان برنامه پرداخته شده است. مهمانان و میزبانان از هر دو ...
بیشتر
راهبردهای ارتباطی به راهبردهایی اطلاق می‌شود که افراد برای برقراری ارتباط کارآمدتر به کار می‌گیرند. در این پژوهش به بررسی راهبردهای ارتباطی مورداستفاده در مصاحبه‌های تلویزیونی ایران بین گویندۀ تلویزیونی به عنوان مجری یا میزبان برنامه و یک فرد مدعو به عنوان کارشناس یا مهمان برنامه پرداخته شده است. مهمانان و میزبانان از هر دو گروه جنسی انتخاب شدند تا تأثیر جنسیت در استفاده از این راهبردها مشخص گردد. در مجموع شش راهبرد (سه راهبرد تهاجمی و سه راهبرد حمایتی) تعیین و 26 مصاحبه تلویزیونی از شبکه‌های تلویزیونی ایران ضبط و پیاده‌سازی شد و میزان کاربرد این راهبردها در آنها مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌‌‌‌ها نشان داد که زنان مهمان بیش از مردان مهمان از تعدیلگرها، تصدیقگرها ، تشدید‌کننده‌ها و تأخیر استفاده می‌کردند. مردان میزبان نسبت به زنان میزبان از تشدید‌کننده‌ها و سکوت بیشتری استفاده می‌کردند. همچنین، زنان مهمان نسبت به مردان میزبان از تعدیلگرها و تشدیدکنندههای بیشتری استفاده می‌کردند در حالیکه مردان مهمان بیش از زنان میزبان از استراتژی سکوت استفاده می‌کردند. با ملاحظۀ این یافته‌‌‌‌ها می توان مدعی شد که بین استراتژیهای ارتباطی مورداستفادۀ زنان و مردان تفاوت معناداری وجود دارد، اما جنسیت به عنوان تنها متغیر تعیین‌کننده نیست و جایگاه و نقش افراد نیز در استفاده از راهبردهای ارتباطی توسط مردان و زنان مؤثر است.
تحلیل گفتمان
عباسعلی آهنگر؛ امیرعلی خوشخونژاد؛ سهیلا خادمی
چکیده
سینما به بازنمایی واقعیتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی میپردازد. تحلیل گفتمان انتقادی نیز با تکیه بر مؤلفه‌هایی چون ایدئولوژی، اجتماع، فرهنگ و سیاست، واقعیتهای متن زبانی را بازنمایی میکند. هدف پژوهش حاضر بررسی گفتمان‌های اجتماعی فیلم گاو بر اساس ابزارهای گفتمانی لاکلا و موف (2001) است. بدین منظور، ابتدا متن کامل مکالمههای ...
بیشتر
سینما به بازنمایی واقعیتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی میپردازد. تحلیل گفتمان انتقادی نیز با تکیه بر مؤلفه‌هایی چون ایدئولوژی، اجتماع، فرهنگ و سیاست، واقعیتهای متن زبانی را بازنمایی میکند. هدف پژوهش حاضر بررسی گفتمان‌های اجتماعی فیلم گاو بر اساس ابزارهای گفتمانی لاکلا و موف (2001) است. بدین منظور، ابتدا متن کامل مکالمههای فیلم گاو بررسی شد. سپس همة دادههای فیلم با استفاده از مؤلفه‌‌های گفتمانی مطرحشده در نظریة گفتمان لاکلا و موف (2001) توصیف و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد گفتمان فیلم گاو با تکیه بر دال مرکزی «مرگ گاو» و دالهای شناوری از قبیل «فقر»، «مذهبی بودن»، «بیکاری»، «جامعة بسته»، «دروغگویی»، «وابستگی به گاو»، «اتحاد»، «ناآگاهی» و «مسخشدگی» مفصلبندی شدهاند. به علاوه، گفتمان‌های غالب در این فیلم گفتمان‌های مذهبی، سنتی و جمعگرا است. در ادامه، با بررسی مؤلفه‌‌های برجستهسازی و حاشیهرانی در شخصیت‌های بازیگران فیلم گاو، مشخص شد دالهای «دروغگویی»، «مسخشدگی» و «فقر» در این فیلم برجسته شده و دال شناور «مذهبی بودن» به حاشیه کشیده شده است.
زبان‌شناسی اجتماعی
آزاده شریفی مقدم؛ فاطمه طهماسبی
چکیده
زبان‌شناسی اجتماعی - شناختی شاخهای میانرشتهای است که با تلفیق آموزههای دو حوزۀ تشکیلدهندۀ آن سعی در توصیف شناختی تنوعات زبان در جامعه دارد. هدف از مطالعۀ حاضر بررسی و توصیف شناختی استعاره‌های مفهومی حوزۀ معنایی مرگ در بافت اجتماعی و کلام عامیانه است. دادهها مجموعهای است شامل ۳۳۲ نمونۀ زبانی (واژه، عبارت و جمله) ...
بیشتر
زبان‌شناسی اجتماعی - شناختی شاخهای میانرشتهای است که با تلفیق آموزههای دو حوزۀ تشکیلدهندۀ آن سعی در توصیف شناختی تنوعات زبان در جامعه دارد. هدف از مطالعۀ حاضر بررسی و توصیف شناختی استعاره‌های مفهومی حوزۀ معنایی مرگ در بافت اجتماعی و کلام عامیانه است. دادهها مجموعهای است شامل ۳۳۲ نمونۀ زبانی (واژه، عبارت و جمله) که از میان ضربالمثلها، رقعههای ترحیم و سنگقبرنوشتههای حاوی استعارۀ مفهومی حوزۀ معنایی مرگ انتخاب شده و سپس بهلحاظ شیوۀ مفهومسازی و نیز حوزه‌های مبدأ بهکاررفته مورد بررسی قرار گرفته است. دادهها نشان می‌دهند که مفهومسازی مرگ عمدتاً با مفاهیم جان‌بخشی، جهت، فاصله، هستی، تخریب و اسارت صورت می‌گیرد. در میان حوزه‌های مفهومی یادشده، مفاهیم جان‌بخشی و تخریب نگاهی واحد و بدبینانه به مرگ را نشان می‌دهند، درحالی‌که در سایر حوزه‌های مبدأ هر دو طیف معنایی (مثبت و منفی) به کار می‌‌‌‌رود، که بیانگر ماهیت دوگانۀ مرگ در اذهان عامۀ مردم است. در استعاره‌های جان‌بخشی هر دو عامل کنشگر و کنشپذیر از مفهوم اولیۀ خود دور شده، با حوزه‌های مبدأ مختلف مفهومسازی میشوند. به علاوه، رقعههای ترحیم در مقایسه با سنگقبرنوشتهها نگاهی خوشبینانهتر و عرفانیتر به مقولۀ مرگ دارند. یافتههای این پژوهش دوگانگی‌ها و ابعاد مثبت و منفی نگرش حاکم بر مقولۀ مرگ را در بین عامۀ مردم نشان میدهد.
گویش‌شناسی
راضیه امیری؛ محمد هادی فلاحی
چکیده
در برخی از طوایف ایل قشقایی، بهجز زبان ترکی، زبانی منحصر به طایفه نیز به صورت قراردادی وجود دارد. این زبان را قشقایی‌ها «قوش دیلی» -زبان پرندگان- یا «اَه‌یِرّی دیل» -زبانی که دیگران قادر به فهم آن نباشند- می‌نامند. نوشتار حاضر، ضمن معرّفی زبان رمزی طایفۀ سارویی از ایل قشقایی، به فرایندهای واژهسازی و برخی ویژگی‌های ...
بیشتر
در برخی از طوایف ایل قشقایی، بهجز زبان ترکی، زبانی منحصر به طایفه نیز به صورت قراردادی وجود دارد. این زبان را قشقایی‌ها «قوش دیلی» -زبان پرندگان- یا «اَه‌یِرّی دیل» -زبانی که دیگران قادر به فهم آن نباشند- می‌نامند. نوشتار حاضر، ضمن معرّفی زبان رمزی طایفۀ سارویی از ایل قشقایی، به فرایندهای واژهسازی و برخی ویژگی‌های اجتماعی و کاربردی این زبان میپردازد. جمعآوری مواد زبانی به روش میدانی و با مصاحبه بر اساس پرسشنامۀ طرح ملی اطلس زبانی ایران پرمون (۱۳۸۵) صورت گرفت. برخی از واژهها نیز در روند انجام مصاحبه افزودهشدند. سپس، دادهها با توجّه به فرآیندهای واژهسازی و ویژگی‌های زبان مخفی کالوه (۱۳۸۸)، تحلیل شد. نتایج تحلیل تا حدود زیادی با ویژگی‌های مطرحشده توسط کالوه (1388) تطابق دارد. وجه تمایز اَه‌یِرّی دیل از ترکی قشقایی واژههای آن است. فرایندهای واژهسازی در این زبان شامل ابداع، قرضگیری و ترکیب است. نحوۀ قرارگیری عناصر جمله و همچنین وندها، حروف اضافه و اعداد مطابق با ترکی قشقایی است، اما افعال در این زبان از ترکیبی از واژهای قراردادی و فعل همکرد یا معین ساخته می‌شود.
سیاست‌های زبانی
آزاده شریفی مقدم؛ محمد رضا فخر روحانی؛ مریم حاجی لو
چکیده
ادوات تکریمی آن دسته از صورتهای اشاری اجتماعی هستند که به عنوان نشانههای ادب و احترام نسبت به برخی مصادیق اسمی و در جهت رمزگذاری شأن اجتماعی بالای مخاطب به کار می‌روند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسۀ الفاظ و عبارات تکریمی در متون دینی اسلام و آیین زرتشتی است. پیکرۀ مورد بررسی، آن دسته از ادوات تکریمی بود که از متون کتبی و شفاهی ...
بیشتر
ادوات تکریمی آن دسته از صورتهای اشاری اجتماعی هستند که به عنوان نشانههای ادب و احترام نسبت به برخی مصادیق اسمی و در جهت رمزگذاری شأن اجتماعی بالای مخاطب به کار می‌روند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسۀ الفاظ و عبارات تکریمی در متون دینی اسلام و آیین زرتشتی است. پیکرۀ مورد بررسی، آن دسته از ادوات تکریمی بود که از متون کتبی و شفاهی متعلق به دو دین جمعآوری شد و سپس به لحاظ ساختاری، معنایی و کاربردشناسی مورد مقایسه قرار گرفت. بررسی دادهها بیانگر یافتههای زیر بود: در هر دو پیکره، عبارات تکریمی هم در جایگاه قبل و هم پس از هسته قرار می‌گیرند؛ با این تفاوت که در اسلام ادوات تکریم دارای گستره و تنوع بیشتری بوده و ساختار طولانیتری دارند و در زرتشتی، عبارات دعایی در جایگاه پس از هستۀ اسمی قرار می‌گیرند. در هر دو پیکره، علاوه بر شخصیّت‌های مذهبی، ازمنه، مکانها، اجسام و پدیده‌های مرتبط با دین که دارای وجهۀ دینی هستند نیز مورد تکریم قرار می‌گیرند. علاوه بر ادوات تکریم عام، دادههای متعلق به هر دو پیکره حاوی اقلام نشانداری بود که در همنشینی با هستههای اسمی مشخصی میآیند. دادهها و مشاهدات متعلق به هر دو دین همچنین شامل رفتارهای کلامی و غیر کلامی ممنوعه (تابوها) بود که می‌توان سکوت را وجه مشترک رفتارهای ممنوعۀ متعلق به دو دین بهحساب آورد. نکتۀ آخر اینکه نظامهای تکریمی هر دو دین در سوی مقابل خود حاوی الفاظ و عباراتی هستند که بیانگر نفرت و بیزاری مذهبی است. در کنار شباهتهایی که عنوان شد، مهم‌ترین تفاوت بین اقلام تکریمی در دو پیکره را، صرف نظر از فراوانی و گوناگونی این القاب، می‌توان در انگیزۀ کاربرد این اقلام در دین اسلام بهعنوان یک تکلیف دینی جستجو کرد که آن را تحت عنوان تولّی و تبرّی میشناسیم.
زبان و ارتباطات
سهراب آذرپرند
چکیده
دنیای معاصر در نتیجۀ انقلاب دیجیتال، رشد فزایندۀ رسانه‌های ارتباط جمعی و پدیدۀ جهانی شدن، همواره در معرض تغییرات گوناگونی قرار گرفته که جوامع بشری را با چالشهای تازهای روبرو کرده است. ازطرفی، به دلیل ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی اجتماع و زبان، تغییرات اجتماعی به دلایل ذکرشده، در نهایت تغییرات زبانی گوناگون را هم به دنبال داشته ...
بیشتر
دنیای معاصر در نتیجۀ انقلاب دیجیتال، رشد فزایندۀ رسانه‌های ارتباط جمعی و پدیدۀ جهانی شدن، همواره در معرض تغییرات گوناگونی قرار گرفته که جوامع بشری را با چالشهای تازهای روبرو کرده است. ازطرفی، به دلیل ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی اجتماع و زبان، تغییرات اجتماعی به دلایل ذکرشده، در نهایت تغییرات زبانی گوناگون را هم به دنبال داشته است و چارچوبهای فرهنگ سنتی حاکم بر بسیاری از زبانها را درهم شکسته است. در پژوهش حاضر، با بررسیهای میدانی، صورتهای «خطاب» در چهار نوع کنش زبانی در محیط دانشگاه تهران، در چارچوب نظریۀ ادب براون و لوینسن (1987) مورد بررسی قرار گرفته است. 200 استاد با ردۀ سنی 29-69 سال بهعنوان دانشجویان نسل قبل و 200 دانشجوی دورۀ کارشناسی دانشگاه تهران با ردۀ سنی 18-25 سال بهعنوان دانشجویان نسل حاضر، با توزیع پرسشنامه مخاطب این پژوهش بودهاند. نتایج بهدستآمده نشانگر این است که در مقایسه با گذشته، در فضای نسبتاً رسمی دانشگاه، ادب مثبت بهتدریج در حال افزایش و پیشی گرفتن از ادب منفی در کنش‌های زبانی خطاب است.
برخورد زبانها
جاوید فریدونی؛ نفیسه تدین چهارطاق
چکیده
رمزگردانی یکی از پدیده‌های ناشی از تماس زبانی است که در بسیاری از جوامع چندزبانه، از جملۀ جامعۀ شهرستان ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی، مشاهده می‌شود. هدف از مقالۀ حاضر بررسی مقایسه‌ای میزان، جهت (از ترکی به فارسی یا بالعکس) و سطح رمزگردانی (وند، کلمه، گروه یا جمله) در گفتار روزمرۀ جمعیت مورد پژوهش است. این پژوهش، مطالعه‌ای میدانی ...
بیشتر
رمزگردانی یکی از پدیده‌های ناشی از تماس زبانی است که در بسیاری از جوامع چندزبانه، از جملۀ جامعۀ شهرستان ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی، مشاهده می‌شود. هدف از مقالۀ حاضر بررسی مقایسه‌ای میزان، جهت (از ترکی به فارسی یا بالعکس) و سطح رمزگردانی (وند، کلمه، گروه یا جمله) در گفتار روزمرۀ جمعیت مورد پژوهش است. این پژوهش، مطالعه‌ای میدانی و پیکره‌بنیاد بود و جمعیت نمونۀ آن تمام دانش‌آموزان دختری بودند که در مدارس دورۀ اول دبستان و دورۀ دوم متوسطه در سه منطقۀ کم‌درآمد، متوسط و پردرآمد شهرستان ارومیه تحصیل می‌کردند. دادههای مورد نیاز پژوهش عبارات رمزگردانی‌شده‌ای بودند که در گفتار روزمرۀ جمعیت مورد پژوهش اتفاق می‌افتادند. برای دست‌یافتن به دادههای مذکور، ابتدا دادههای خام با استفاده از روش مشاهدۀ غیرمشارکتی و ابزار ضبط صدا در مکان‌های عمومی به دست آمد؛ سپس دادههای اصلی، یعنی همان عبارات رمزگردانیشده، از میان دادههای خام استخراج شدند. طبق یافتههای پژوهش، پدیدۀ رمزگردانی در میان دانش‌آموزان مقطع متوسطه و طبقۀ اجتماعی متوسط رایج‌تر بود. به‌علاوه، بیشترین و کمترین میزان رمزگردانی به‌ترتیب در سطح کلمه و وند صورت گرفته بود. همچنین جهت غالب رمزگردانی از زبان مادری به فارسی بود. به‌علاوه، نتایج نشان داد که دانش‌آموزان مقطع متوسطه بیشتر در سطح کلمه و دانش‌آموزان دبستانی در سطح جمله رمزگردانی می‌کردند.
زبان و ارتباطات
مریم تفرجی یگانه؛ زهرا انصاری
چکیده
زبان مهم‌ترین ابزار برای ایجاد ارتباط است، اما گونهای رمزی از آن، برای محدود کردن ارتباط بهکار می‌‌‌‌رود .زبان رمزی جابری یکی از ناشناختهترین زبانهای رمزی در ایران است که در گذشته بر حسب نیاز، توسط مردم روستای جابر (از توابع شهرستان بدره، استان ایلام) ساخته شده است. این زبان در گویش محلی به (rzuwânakiêž) معروف است. هدف ...
بیشتر
زبان مهم‌ترین ابزار برای ایجاد ارتباط است، اما گونهای رمزی از آن، برای محدود کردن ارتباط بهکار می‌‌‌‌رود .زبان رمزی جابری یکی از ناشناختهترین زبانهای رمزی در ایران است که در گذشته بر حسب نیاز، توسط مردم روستای جابر (از توابع شهرستان بدره، استان ایلام) ساخته شده است. این زبان در گویش محلی به (rzuwânakiêž) معروف است. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی‌های زبانشناختی زبان رمزی جابری است و دادهها به صورت میدانی، بر اساس شمّ زبانی نگارنده و مصاحبه با گویشوران بومی این زبان بهدست آمدهاند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که زبان رمزی جابری از لحاظ دستگاه واجی، صرف و نحو، همچون زبان معیار در این منطقه است ولی از لحاظ واژگانی کاملاً با آن متفاوت است. مبدعان این زبان نیز دعانویسان جابری هستند که در گذشته برای دعانویسی به نواحی مختلف سفر می‌کردند و نیاز به یک زبان مخفی داشتند که به وسیلۀ آن بتوانند اسرار خود را از غریبهها مخفی نگهدارند. بررسیها نشان میدهد که مبدعان زبانهای رمزی و از جمله زبان رمزی جابری، معمولاً صاحبان مشاغلی هستند که برای حفظ اسرار شغلی خود، دست به ابداع چنین زبانهایی زدهاند.
کتایون مسیب زاده مقدم؛ طیبه خوشبخت؛ حبیب گوهری؛ شهرام ولیدی
چکیده
فرمولوارههای بیان تقاضا، بخش مهمی از فرمول‌واره‌ها هستند که مفاهیم آنها از دیدگاه زبان‌شناسی اجتماعی قابل تأویل و تفسیر به الگوهای فرهنگی- اجتماعی خاصی است. علی‌رغم اهمیت این موضوع، پژوهش خاصی در مورد آنها در گویش گیلکی رشت صورت نگرفته است. هدف این مقاله در گام نخست شناسایی و معرفی نشانگرهای ادب و مهیاکننده‌ها ...
بیشتر
فرمولوارههای بیان تقاضا، بخش مهمی از فرمول‌واره‌ها هستند که مفاهیم آنها از دیدگاه زبان‌شناسی اجتماعی قابل تأویل و تفسیر به الگوهای فرهنگی- اجتماعی خاصی است. علی‌رغم اهمیت این موضوع، پژوهش خاصی در مورد آنها در گویش گیلکی رشت صورت نگرفته است. هدف این مقاله در گام نخست شناسایی و معرفی نشانگرهای ادب و مهیاکننده‌ها در زنجیرۀ فرمولوارههای بیان مؤدبانۀ تقاضا در گویش گیلکی رشت و در گام دوم با دیدگاهی مبتنی بر زبان‌شناسی اجتماعی، واکاوی نقش این فرمول‌واره‌ها در تعاملات اجتماعی است. دادهها، با استفاده از رویکرد کیفی و روش قوم‌نگاری، از منابع سه‌گانۀ دادههای گفتار طبیعی، شمّ زبانی و مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با گویشوران اخذ شده است. نمونۀ آماری، متشکل‌از گویشوران میانسال و مسن بومی از سه روستای توابع شهرستان رشت است که با روش گلوله‌برفی انتخاب شدند. استخراج فرمول‌واره‌ها بر مبنای مدل بلوم-کالکا و همکاران (1989) و تحلیل جامعه‌شناختی آنها، بر اساس مدل فرگوسن (1976) صورت گرفته است. یافتههای این پژوهش، به شناسایی طیفی از رایج‌ترین نشانگرها و مهیاکننده‌ها در ساختار فرمولوارههای بیان مؤدبانۀ تقاضا در گویش گیلکی رشت منجر شد. نتایج تحلیل محتوای فرمول‌واره‌ها، بیانگر برخی ارزش‌های اجتماعی نظیر نقش جامعه‌پذیری، نقش ادب در تعاملات اجتماعی، اهمیت رعایت حقوق دیگران، تواضع و روحیۀ مشارکت می‌باشد که در فرهنگ گویشوران منطقه نهادینه شده است.
شیرین پورابراهیم
دوره 1، شماره 3 ، تیر 1397، ، صفحه 91-102
چکیده
نهج‌البلاغه گفتمانی دینی متعلق به اوایل اسلام و مرجع سایر گفتمان‌های شیعی و حاوی نظامی اجتماعی مشتمل بر اخلاق و سیاست است که از سازوکارهای شناختی مختلف، از جمله استعاره، تشکیل شده است. برخی استعاره‌های نهج‌البلاغه، مانند استعارة حیوان (در اینجا شتر)، مبتنی بر بافت جغرافیایی بلافصلِ شکل‌گیری آن گفتمان است. هدف این تحقیق بررسی نقش ...
بیشتر
نهج‌البلاغه گفتمانی دینی متعلق به اوایل اسلام و مرجع سایر گفتمان‌های شیعی و حاوی نظامی اجتماعی مشتمل بر اخلاق و سیاست است که از سازوکارهای شناختی مختلف، از جمله استعاره، تشکیل شده است. برخی استعاره‌های نهج‌البلاغه، مانند استعارة حیوان (در اینجا شتر)، مبتنی بر بافت جغرافیایی بلافصلِ شکل‌گیری آن گفتمان است. هدف این تحقیق بررسی نقش این استعاره در خلق و درک نظام اجتماعیِ موجود در نهج‌البلاغه بر اساس نظریة استعارة مفهومی لیکاف و جانسون (1980) در چهارچوب زبان‌شناسی اجتماعی- شناختی است. در این پژوهش عبارات استعاری مربوط به شتر از متن نهج‌البلاغه استخراج شده است تا بدانیم کدام ویژگی‌های حوزة مبدأ شتر در خدمت نظام اجتماعی موجود در نهج‌البلاغه قرار می‌گیرد و این امر چگونه روی میدهد؟ افزون بر این، نگاشت‌های موجود میان دو حوزة شتر و انسان تا چه حد منسجم و ساختارمند عمل کرده‌اند. بررسی نگاشت‌های استعاری نشان میدهد که از اجزاء معنایی حوزة شتر، تنها از رفتار شتر و ارتباط با انسان برای ایجاد نظام اجتماعی استفاده شده است. همچنین، مفاهیم موجود در حوزة شتر برای خلق و درک مسائل اجتماعی اعم از اخلاقی و سیاسی، همچون مرگ و گناه، جهاد و ارزشمندی آن، فتنه و خطرات آن، دنیا و خطرات آن، حکومت و عواقب منفی آن، دشمن‌شناسی و لزوم آن، به شیوه‌ای بسیار منسجم مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
نرگس رحمانی؛ بهزاد رهبر؛ محمد رضا اروجی
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی کارکرد تابوهای زبانی سینمای معاصر ایران و تأثیر جنسیت شخصیت‌های فیلم‌ها و فیلم‌نامه‌نویسان در ابراز آنها میپردازد. بیست فیلم منتخب، در بازۀ زمانی سال‌های 1376 تا 1396 بوده و پس از مشاهدۀ فیلم‌ها، دادهها استخراج و یاداشت‌برداری گردیده‌اند. در این راستا، طبقهبندی وارداف (2006) اصلاح شده و با فرهنگ ایران ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی کارکرد تابوهای زبانی سینمای معاصر ایران و تأثیر جنسیت شخصیت‌های فیلم‌ها و فیلم‌نامه‌نویسان در ابراز آنها میپردازد. بیست فیلم منتخب، در بازۀ زمانی سال‌های 1376 تا 1396 بوده و پس از مشاهدۀ فیلم‌ها، دادهها استخراج و یاداشت‌برداری گردیده‌اند. در این راستا، طبقهبندی وارداف (2006) اصلاح شده و با فرهنگ ایران تطابق یافته است. نتایج نشان میدهد از میان کارکرد‌های طبقهبندی مذکور، جلب توجه، تحریک و تحقیر در سینمای ایران مشاهده گردید. به‌علاوه، چهار کارکرد جدید شامل تأکید، تخلیۀ روانی، ترس و ابراز محبت نیز شناسایی شدند. بر اساس نتایج، دشواژه‌های مربوط به تخلیۀ روانی با فاصله‌ای قابل‌توجه با سایر دشواژه‌ها، با میزان 49% دارای بیشترین فراوانی هستند. در ارتباط با جنسیت، یافتههای این پژوهش مؤید آن است که کاربرد دشواژه در میان شخصیت‌های مرد بیش از شخصیت‌های زن است. از طرفی، فیلم‌نامه‌نویسان زن در قیاس با فیلم‌نامه‌نویسان مرد از دشواژه‌های بیشتری بهره برده‌اند. نتایج حاصل در شناخت هر‌چه بیشتر جلوه‌های بیانی غیر‌رسمی زبان مؤثر بوده و لایه‌های پنهان شیوه‌های بروز احساس در موقعیت‌های انسانی مکالمه را واکاوی میکند. نمایش‌نامه‌نویسان، فیلم‌نامه‌نویسان، طراحان زبانی، زبان‌شناسان و حتی معلمان زبان می‌توانند از یافتههای این پژوهش بهره ببرند.
زبان و فرهنگ
آزاده شریفی مقدم؛ مسعود بحرینی؛ وحیده ابوالحسنی زاده
دوره 1، شماره 2 ، فروردین 1396، ، صفحه 64-71
چکیده
تعارفات مقولاتی جهانی هستند که در همة زبانها یافت میشوند اما در برخی، مانند زبان فارسی، رایج‌ترند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی سن و جنسیّت بر میزان استفادة فارسی‌زبانان از تعارفات است. بدین منظور، پرسشنامه‌ای شامل 15 سوال به تعداد 100 نفر از شرکت‌کنندگان زن و مرد کرمانی در گروه‌های سنی مختلف داده شد. چارچوب ...
بیشتر
تعارفات مقولاتی جهانی هستند که در همة زبانها یافت میشوند اما در برخی، مانند زبان فارسی، رایج‌ترند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر متغیرهای اجتماعی سن و جنسیّت بر میزان استفادة فارسی‌زبانان از تعارفات است. بدین منظور، پرسشنامه‌ای شامل 15 سوال به تعداد 100 نفر از شرکت‌کنندگان زن و مرد کرمانی در گروه‌های سنی مختلف داده شد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریۀ ادب براون و لوینسون (1978) بودهاست. تجزیه و تحلیل آماری دادهها نشان میدهد که میان کاربرد تعارفات فارسی‌زبانان کرمان در سنین مختلف تفاوت معناداری وجود دارد (0001/0P (28/0P =) هر چند که ساختارهای بازنمایی تعارف در آنها متفاوت است. این امر نشان میدهد که هم مردان و هم زنان در تعاملات کلامی از تعارف برای نشان دادن ادب استفاده می‌‌‌‌کنند.
تحلیل گفتمان
علی رضا احمدی زاده؛ علی اکبر امینی؛ اسماعیل منصوری لاریجانی
چکیده
نوشتار حاضر با هدف درک معانی ضمنی و تعیین و دسته‌بندی انواع کنش‌های گفتاری بهکار رفته در نامة دهم نهج‌البلاغه، در کنار ویژگی‌های سبکی، ویژگی‌های ساختاری آن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان سرل (1969) مورد تحلیل قرار داده است. به این منظور ابتدا متن نامه براساس نسخۀ صبحی صالح (2004) به پارهگفتارهایی تقسیم شد و سپس نوع کنش هر پارهگفتار ...
بیشتر
نوشتار حاضر با هدف درک معانی ضمنی و تعیین و دسته‌بندی انواع کنش‌های گفتاری بهکار رفته در نامة دهم نهج‌البلاغه، در کنار ویژگی‌های سبکی، ویژگی‌های ساختاری آن را بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان سرل (1969) مورد تحلیل قرار داده است. به این منظور ابتدا متن نامه براساس نسخۀ صبحی صالح (2004) به پارهگفتارهایی تقسیم شد و سپس نوع کنش هر پارهگفتار مشخص گشت. یافتههای تحقیق نشان میدهدکه از مجموع 22 کنش گفتاری، کنش اظهاری با تعداد 8 مورد و کنش ترغیبی با تعداد 7 مورد و کنش عاطفی با تعداد 6 مورد به ترتیب بیشترین کنش‌های به کار رفته در این نامه میباشند. در این نامه 1 مورد کنش اعلامی بهکار رفتهاست و کنش تعهدی به کار نرفته است. فراوانی دو کنش اظهاری و ترغیبی در این نامه نشانگر این است که امام علی (ع) سعی داشت از طریق «هشدار دادن»، «دستور دادن»، و «نصیحت کردن» معاویه را از جنگ باز دارد. در این نامه هر کنش با سبک و ساختار مشخص بیان شده است و نوع کلمات و ساختار جملات هماهنگ با کنش به کار رفته است.
زبان و ارتباطات
مهناز طالبی دستنایی؛ ابوالفضل خوشبخت آرانی
دوره 1، شماره 1 ، دی 1395، ، صفحه 75-86
چکیده
دشواژه‌ها یا تابوهای زبانی بخشی از زبان مردم هر منطقه را تشکیل می‌دهند و کاربرد آنها در میان گویشوران هر منطقه تحت تأثیر عوامل جامعه‌شناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و طبقهبندی انواع دشواژه‌های زبانی در گویش آران و بیدگل و سنجش تفاوت کاربرد آنها بر حسب متغیرهای اجتماعی سن و جنس در محیط تک‌جنسیتی و محیط مختلط بوده است. حجم ...
بیشتر
دشواژه‌ها یا تابوهای زبانی بخشی از زبان مردم هر منطقه را تشکیل می‌دهند و کاربرد آنها در میان گویشوران هر منطقه تحت تأثیر عوامل جامعه‌شناختی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و طبقهبندی انواع دشواژه‌های زبانی در گویش آران و بیدگل و سنجش تفاوت کاربرد آنها بر حسب متغیرهای اجتماعی سن و جنس در محیط تک‌جنسیتی و محیط مختلط بوده است. حجم نمونة پژوهش 180 نفر (90 مرد و 90 زن) است. جامعة آماری پژوهش، مردم شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان است. جنسیت، سن، وضعیت تأهل و تحصیلات، متغیرهای مستقل این پژوهش هستند که تأثیر هریک از آنها بر میزان کاربرد دشواژه‌ها در هر دو گویش به طور جداگانه محاسبه شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که مردان بیشتر از زنان، و افراد مجرد بیشتر از افراد متأهل از دشواژه‌ها استفاده می‌‌‌‌کنند. همچنین، با افزایش سن، میزان استفاده از دشواژه‌ها کاهش مییابد.
زبان و ارتباطات
الهام اخلاقی باقوجری؛ شهلا شریفی؛ علی ایزانلو
چکیده
مطالعات اجتماعی و میانفرهنگی نشان می‌دهند که روایت یک صورت بنیادی و همیشگی گفتار انسان است که لزوماً در جوامع مختلف بهصورت یکسان به کار نمی‌رود. در این پژوهش نحوۀ شفاهی‌سازی فیلم جهانی بدون کلام گلابی از منظر تعاملهای اجتماعی و نحوۀ ارزیابی بین دو گروه 80 نفرۀ کودک و بزرگ‌سال مؤنث مورد بررسی قرار گرفته است. این داستان مضمونی ...
بیشتر
مطالعات اجتماعی و میانفرهنگی نشان می‌دهند که روایت یک صورت بنیادی و همیشگی گفتار انسان است که لزوماً در جوامع مختلف بهصورت یکسان به کار نمی‌رود. در این پژوهش نحوۀ شفاهی‌سازی فیلم جهانی بدون کلام گلابی از منظر تعاملهای اجتماعی و نحوۀ ارزیابی بین دو گروه 80 نفرۀ کودک و بزرگ‌سال مؤنث مورد بررسی قرار گرفته است. این داستان مضمونی اجتماعی دارد که دزدی پسر بچهای را همراه با ماجراهای بعد از آن به تصویر کشیده است. پس از نمایش فیلم از شرکت‌کنندگان خواسته شد آنچه را دیدهاند به صورت کلامی بازگو کنند. برای بررسی تعاملهای اجتماعی از معیار بسامد و مکان و در زمینۀ نحوۀ ارزیابی از معیار تولان (1386) بهره گرفته شد. بررسیهای آماری تفاوت معناداری بین دو گروه از نظر مشخصه‌های تعامل اجتماعی نشان ندادند، اما دو گروه از نظر نحوۀ ارزیابی تفاوت معناداری با هم داشتند. بر اساس این پژوهش، بزرگسالان حدود دو برابر کودکان روایت خود را ارزیابی کرده‌اند. همچنین، تعامل مصاحبهشونده در نقطۀ شروع داستان برای پاسخ به مصاحبهگر انجام می‌گیرد و در میان داستان به دلیل فرایند به خاطر آوردن داستان رخ میدهد. یافته‌‌‌‌ها نشان میدهد که ارزیابی فرآیندی است اجتماعی- فرهنگی و نشانۀ بلوغ و دانش اجتماعی است و کودکان هنوز به این سطح شناخت نرسیدهاند.
زبان و فرهنگ
جواد نبی‌زاده مقدم؛ رؤیا صدیق ضیابری؛ محمد‌رضا عادل
چکیده
مسائل زیست‌محیطی عمدتاً پیامد رفتار انسان هستند؛ به طوری که در بررسی رفتارهای زیست‌محیطی توجه به دانش، نگرش و نیت عملی افراد از مسائل زیست‌محیطی و نحوة رویارویی با آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف تحقیق پیش‌رو و مسئلة اساسی آن، بررسی هویت زیست‌محیطی از نظر دانشجویان ایرانی از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی است. این تحقیق کیفی ...
بیشتر
مسائل زیست‌محیطی عمدتاً پیامد رفتار انسان هستند؛ به طوری که در بررسی رفتارهای زیست‌محیطی توجه به دانش، نگرش و نیت عملی افراد از مسائل زیست‌محیطی و نحوة رویارویی با آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف تحقیق پیش‌رو و مسئلة اساسی آن، بررسی هویت زیست‌محیطی از نظر دانشجویان ایرانی از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی است. این تحقیق کیفی با الهام از تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف (1395) و نظریة بوتکین و کلر (2011) به عنوان چارچوب نظری، از نظریة داده‌بنیاد سازهگرای چارمز (2008) استفاده میکند. شرکت‌کنندگان شامل 20 دانشجوی کارشناسی و تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) رشتة زبان انگلیسی در دانشگاه حکیم سبزواری بودند. با استفاده از مصاحبة نیمهساختاری دادهها گردآوری و صدای شرکت‌کنندگان ضبط شد. سپس کدگذاری آنها بر اساس سه سطح کدگذاری روش داده‌بنیاد انجام گرفت. فرایند کدگذاری به 187 کد اولیه، 18 زیرکد، 6 عنوان مهم و کد انتخابی نهایی یعنی هویت زیست‌محیطی منتهی شد. بر پایة سازههای استخراجشده، یعنی اهمیت محیط زیست، طبیعتگردی، خاطراتی از طبیعت، رفتار مسئولانه، سواد زیست‌محیطی و دغدغة محیط زیست، مدلی پیشنهاد شد که با اصول نظریة بوتکین و کلر همخوانی دارد.
زبان‌شناسی اجتماعی
فیروزه اصغری
چکیده
ارتباط شهروند بهعنوان بیمار بالقوه با پزشک همواره از موضوعات موردتوجه محققان حوزه‌های مختلف بوده است. هدف پژوهش حاضر مقایسه رابطه شهروند- پزشک در روایت ایرانی با داستان دشمنان چخوف در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی است. پژوهش با رویکردی کیفی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، بر اساس مدل مربع ایدئولوژیک وندایک(2006c) انجام شده است. بر ...
بیشتر
ارتباط شهروند بهعنوان بیمار بالقوه با پزشک همواره از موضوعات موردتوجه محققان حوزه‌های مختلف بوده است. هدف پژوهش حاضر مقایسه رابطه شهروند- پزشک در روایت ایرانی با داستان دشمنان چخوف در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی است. پژوهش با رویکردی کیفی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، بر اساس مدل مربع ایدئولوژیک وندایک(2006c) انجام شده است. بر اساس یافته‌‌‌‌ها، استراتژی مورد استفاده در روایت شهروند ایرانی «تاکید بر مثبت ما» شامل مقوله های استعاره، دیگر نمایی منفی، قطببندی و تعمیم و استراتژی مورد استفاده چخوف در داستان دشمنان « تاکید بر مثبت ما» و « تاکید بر منفی دیگری» شامل مقوله های توصیف کنشگران، استعاره، دیگر نمایی منفی و خودنمایی مثبت است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که گفتمان حاکم بر هر دو پیکره زبانی با تکیه بر کارکرد ایدئولوژیک زبان اگرچه متاثر از زمینه اجتماعی مشترک، مشابه و در جهت تقویت گفتمان ضد قدرت و سلسله مراتب به منظور اقناع مخاطب بوده است اما در عین حال در مواردی بدلیل سوگیری نه تنها باعث مخدوش شدن حقیقت بلکه باعث ایجاد شکاف بین دو کنشگر اجتماعی (شهروند و پزشک) و تبدیل آنها به دشمنان یکدیگر شده است.
زبان‌شناسی اجتماعی
حسین رحمانی
چکیده
این پژوهش با بررسی مخالفت در میان کارکنان اداری دانشگاه پیام نور در گروه تلگرامیِ «کانون کارکنان نور» بر اساس تقسیمبندی مشهور مونتیگل وترنبول (1998) در بازۀ سه ماهۀ اول سال 1399، درپی تشخیص و توضیح گونههای مخالفت با بیشترین فراوانی و در ارتباط با وجهه است و نیز سعی دارد نشان دهد که کارکنان اداری در ابراز مخالفت همواره نگاهی ...
بیشتر
این پژوهش با بررسی مخالفت در میان کارکنان اداری دانشگاه پیام نور در گروه تلگرامیِ «کانون کارکنان نور» بر اساس تقسیمبندی مشهور مونتیگل وترنبول (1998) در بازۀ سه ماهۀ اول سال 1399، درپی تشخیص و توضیح گونههای مخالفت با بیشترین فراوانی و در ارتباط با وجهه است و نیز سعی دارد نشان دهد که کارکنان اداری در ابراز مخالفت همواره نگاهی به ملاحظات وجهه دارند. دادههای پژوهش مشتمل بر 156 مورد مخالفت در موضوعات مختلف است. بر اساس یافتههای پژوهش مشخص شد که مخالفت از نوع ادعای متناقض رایج‌ترین نوع مخالفت در میان اعضای این کانال است و این به دلیل ایجاد زمینۀ گفتگوی بیشتر است و کمترین تهدید برای وجهۀ مخاطب را با خود دارد. کارکنان دانشگاه پیام نور در ابراز مخالفت از راهکارهایی استفاده می‌‌‌‌کنند که وجهۀ مخاطب را کمتر مورد تهدید قراردهد. موضوعات 1) احکام، 2) بحث دربارۀ هیأت علمی، 3) تعدیل نیرو، 4) دورکاری، و 5) موارد متفرقه، به ترتیب بیشترین مخالفت را به خود اختصاص می‌دهند. پژوهشهایی از این دست در زبان فارسی به طور کلی، و به ویژه در ارتباط رایانهبنیان، انگشتشمارند و این پژوهش تلاشی است تا بر ادبیات پژوهش در زمینۀ مخالفت بیافزاید.
برخورد زبانها
عبدالحسین حیدری
چکیده
هدف پژوهش حاضر مطالعۀ تغییرات حاصل از تأثیر زبان فارسی بر کاربرد ساختهای سببی ترکیآذربایجانی است. دادهها از تعاملات زبانی گویشوران ترکیآذربایجانی در استان اردبیل گردآوری و استخراج شده است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. ابتدا دادهها براساس پارامترهای صوری مطالعۀ ساختهای ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر مطالعۀ تغییرات حاصل از تأثیر زبان فارسی بر کاربرد ساختهای سببی ترکیآذربایجانی است. دادهها از تعاملات زبانی گویشوران ترکیآذربایجانی در استان اردبیل گردآوری و استخراج شده است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. ابتدا دادهها براساس پارامترهای صوری مطالعۀ ساختهای سببی طبقهبندی شد. سپس از منظر دو دیدگاه مطرح در پدیدۀ برخورد زبانها (میرز-اسکاتن، 2006؛ هاینه 2006) تحلیل گردید. با بررسی دادهها براساس معیارهای تمایز وام‌‌‌گیری از رمزگردانی، مشخص شد که تعدادی از جزءهای غیرفعلی فارسی بهصورت وامواژه در ساخت افعال مرکب سببی ترکیآذربایجانی بهکار برده میشوند؛ درصورتی‌که سایر جزءهای غیرفعلی فارسی بهعنوان عناصر رمزگردانیشده در گفتار دوزبانه‌‌ها پدیدار میشوند. یافته‌‌‌‌ها در انطباق با دیدگاه میرز-اسکاتن (1993 و 2006) است که فرایند تکمیل و تثبیت راه‌‌‌یابی سازه‌‌‌ها از یک زبان به زبان دیگر را تحت عنوان پیوستار رمزگردانی-وام‌‌‌گیری پیشنهاد کرده است. وجود جملات مرکب با فعل‌‌‌‌‌های سببی بومی در میان دادهها نشان میدهد که ساخت سببی تحلیلی با کاربرد محدود در ترکیآذربایجانی وجود دارد. مطابق با دیدگاه هاینه (2006)، گویشوران ترکیآذربایجانی از میان ساختهای سببی زبان خود، الگوی منطبق با ساخت متناظر در زبان فارسی را بر‌‌‌گزیده‌‌‌اند و با وام‌‌‌گیری و رمزگردانی جزءهای غیرفعلی فارسی، فراوانی کاربرد ساخت سببی تحلیلی را در زبان خود گسترش داده‌‌‌‌اند.روش پژوهش: این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. دادههای اصلی پژوهش از تعاملات زبانی گویشوران ترکی آذربایجانی مناطق مرکزی استان اردبیل گردآوری و استخراج شده است. ابتدا دادهها براساس پارامترهای صوری مطالعۀ ساختهای سببی طبقهبندی شده و سپس از منظر دو دیدگاه مذکور (میرز-اسکاتن، 2006؛ هاینه 2006) تحلیل شده است.یافته‌‌‌‌ها: با بررسی دادهها براساس معیارهای تمایز وام‌‌‌گیری از رمزگردانی، مشخص شد که تعدادی از جزءهای غیرفعلی فارسی (اجازه، مجبور و ...) بهصورت وامواژه در ساخت افعال مرکب سببی ترکی آذربایجانی بهکار برده میشوند؛ درصورتی‌که سایر جزءهای غیرفعلی فارسی بهعنوان عناصر رمزگردانیشده در گفتار دوزبانه‌‌ها پدیدار میشوند. بنابراین، جزءهای غیرفعلی فارسی همچون «متقاعد، ترغیب و ...» که بهصورت عناصر رمزگردانیشده در گفتار دوزبانه‌‌های ترکی آذربایجانی-فارسی نمایان میشوند، ممکن است با گذشت زمان و با کاربرد روزافزون توسط گویشوران به وامواژه تبدیل شوند.بحث و نتیجه‌‌‌‌گیری: یافتههای پژوهش حاضر در انطباق با دیدگاه میرز-اسکاتن (2006، 1993) است که فرایند تکمیل و تثبیت راه‌‌‌یابی سازه‌‌‌ها از یک زبان به زبان دیگر را تحت عنوان پیوستار رمزگردانی-وام‌‌‌گیری پیشنهاد کرده است. برخلاف نتایج مطالعات پیشین، که ساخت سببی تحلیلی در ترکی آذربایجانی را ساخت قرضی از زبان فارسی تصور می‌‌‌‌کنند، وجود جملات مرکب با فعل‌‌‌‌‌های سببی بومی در میان دادهها نشان میدهد که ساخت سببی تحلیلی با کاربرد محدود در زبان ترکی آذربایجانی وجود دارد. مطابق با دیدگاه هاینه (2006)، گویشوران ترکی آذربایجانی از میان ساختهای سببی زبان خود الگوی منطبق با ساخت مشابه و متناظر در زبان فارسی (ساخت سببی تحلیلی) را بر‌‌‌گزیده‌‌‌اند و با وام‌‌‌گیری و رمزگردانی جزءهای غیرفعلی فارسی، فراوانی کاربرد ساخت سببی تحلیلی را در زبان خود گسترش داده‌‌‌‌اند. تغییرات حاصل در کاربرد ساختهای سببی ترکی آذربایجانی به‌‌‌دلیل همگرایی این زبان با زبان فارسی اتفاق افتاده است که از نتایج مستقیم برخورد و تماس زبانها به شمار می‌‌‌‌رود. زبان فارسی به‌سبب جایگاه رسمی، فرهنگی و ادبی بهعنوان زبان زبرین عمل میکند و ویژگی‌‌‌ها و مؤلفه‌‌های رده‌‌‌شناختی خود را بر اثر پدیدۀ تماس زبانی و تحت پیوستار رمزگردانی-وام‌‌‌گیری به سایر زبانها و گویش‌‌‌های کشورمان منتقل میکند.
زبان‌شناسی اجتماعی
عباسعلی آهنگر؛ ستاره مجاهدی رضائیان؛ فریبا اسفندیارپور
چکیده
این پژوهش در چارچوب نظریۀ ادب براون و لوینسون (1987) به بررسی تأثیر قدرت مخاطب بر نوع و تعداد راهبردهای نصیحت کردن، همچون «بیان صریح»، «ادب سلبی»، ترکیبی «دوتایی» و «سهتایی»، بهکار بردهشده توسط دانشجویان پسر و دختر فارسی‌زبان میپردازد. تعداد 60 دانشجو(30 پسر و 30 دختر) کارشناسیارشد دانشگاه سیستان ...
بیشتر
این پژوهش در چارچوب نظریۀ ادب براون و لوینسون (1987) به بررسی تأثیر قدرت مخاطب بر نوع و تعداد راهبردهای نصیحت کردن، همچون «بیان صریح»، «ادب سلبی»، ترکیبی «دوتایی» و «سهتایی»، بهکار بردهشده توسط دانشجویان پسر و دختر فارسی‌زبان میپردازد. تعداد 60 دانشجو(30 پسر و 30 دختر) کارشناسیارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان در این پژوهش شرکت کردند. پرسشنامۀ تکمیلگفتمان و روش ایفای نقش بهعنوان دو روش گردآوری دادهها در این پژوهش بهکاربرده شدند. دادههای پژوهش با استفاده از آزمون آماری خیدو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از دو روش گردآوری دادهها نشان میدهد که قدرت مخاطب بر نوع و تعداد راهبردهای نصیحت کردن تأثیر دارد و رابطۀ معناداری بین قدرت مخاطب و همچنین نوع و تعداد راهبردهای بهکار برده شده توسط دانشجویان دختر و پسر وجود دارد. متداولترین نوع راهبردها، راهبردهای «ادب سلبی» است؛ درحالی‌که کمکاربردترین راهبرد، راهبرد «عدم انجام تهدید وجهه» می‌باشد. متداولترین راهبردها از لحاظ تعداد نیز راهبردهای ترکیبی سهتایی و کمکاربردترین راهبرد، راهبردهای ترکیبی نهتایی هستند.
زبان و ارتباطات
مرتضی دستلان؛ مهشید ده بزرگی؛ بهزاد مریدی؛ محسن امامی
چکیده
اخبار جعلی ورزشی که در شبکه‌های اجتماعی پخش میشوند برای ورزشکاران، باشگاه‌های ورزشی، ورزش دوستان و ... ناخوشایند هستند، پس تشخیص اخبار جعلی و غیرجعلی امری مهم و کاربردی است. این پژوهش، در چارچوب زبان‌شناسی رایانه‌ای انجام‌گرفته است. پیکره‌ی زبانی این تحقیق بر اساس بارگیری اخبار ورزشی از تارنمای ایسنا و برنامۀ اینستاگرام بوده ...
بیشتر
اخبار جعلی ورزشی که در شبکه‌های اجتماعی پخش میشوند برای ورزشکاران، باشگاه‌های ورزشی، ورزش دوستان و ... ناخوشایند هستند، پس تشخیص اخبار جعلی و غیرجعلی امری مهم و کاربردی است. این پژوهش، در چارچوب زبان‌شناسی رایانه‌ای انجام‌گرفته است. پیکره‌ی زبانی این تحقیق بر اساس بارگیری اخبار ورزشی از تارنمای ایسنا و برنامۀ اینستاگرام بوده است؛ بدین صورت که اخبار ورزشی از تارنمای ایسنا در یک محدودۀ زمانی بارگیری شده است و سپس در چند صفحه برنامۀ اینستاگرام، اخبار ورزشی بارگیری شده و از لحاظ جعلی بودن یا غیرجعلی بودن با هم مقایسه شدهاند. برای شناسایی اخبار جعلی از غیرجعلی از روش ان-گرم و روش حافظه طولانی کوتاه-مدت (ال اس تی ام) استفاده شده است. روش پیشنهاد شده در این مقاله روی چهار دیتاست معتبر و موجود پیاده سازی شده و با شش روش پیشین مقایسه شده است. دقت این روش نسبت به دیگر روشها قابل قبول می‌باشد و نتایج به دست آمده، بیانگر این است که برای شناسایی اخبار جعلی، در میان خبرهای منتشر شده در اینستاگرام، این روش، مناسب می‌باشد و دقت کافی را دارد.
زبان و فرهنگ
آرزو مولوی وردنجانی؛ ساسان شرفی؛ الخاص ویسی؛ منصوره شکرآمیز
چکیده
هدف از این پژوهش تحلیل شناختی معناسازی در گفتمان سینما بر پایۀ شبکه‌های آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر (2002) است. مطالعۀ حاضر با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و با رویکرد توصیفی-تفسیری، شیوه‌های انطباق و عناصر سازندۀ شبکۀ مفهومی آمیختۀداستان فیلم ایرانی فروشنده به کارگردانی اصغر فرهادی را از نظر می‌گذراند. نظریۀآمیختگی مفهومی ...
بیشتر
هدف از این پژوهش تحلیل شناختی معناسازی در گفتمان سینما بر پایۀ شبکه‌های آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر (2002) است. مطالعۀ حاضر با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و با رویکرد توصیفی-تفسیری، شیوه‌های انطباق و عناصر سازندۀ شبکۀ مفهومی آمیختۀداستان فیلم ایرانی فروشنده به کارگردانی اصغر فرهادی را از نظر می‌گذراند. نظریۀآمیختگی مفهومی نظامی از شناخت پشت صحنه را نشان میدهد که در بر گیرندۀ مقولهبندی، نگاشتها، فرافکنیهای ساختاری و محرکهای ذهنی پویا است. وجود فضاهای درونداد متعدد، روابط حیاتی مختلف چون هویت، علت و معلول، تغییر، زمان و بازنمایی از جمله مواردی است که به فروشنده یک ساختار آمیختۀ آینهای میدهد و مفهوم آمیختۀ خسران و هبوط از آن استنباط می‌شود. نتایج این مطالعه بر ضرورت توجه به ذهن در مطالعات گفتمانی تأکید میکند و نشان میدهد گسترش کاربرد نظریۀ آمیختگی مفهومی به واکاوی گفتمان سینما میتواند در تبیین شیوه‌های معناسازی در صنعت فیلمسازی و سینما مؤثر باشد.
زبان‌شناسی اجتماعی
سارا واشقانی فراهانی؛ آزیتا عباسی
چکیده
یکی از تفاوت‌های بین زنان و مردان تفاوت گونه زبانی آنها است. لیکاف (1975) از جمله زبانشناسانی است که به بررسی گونه زبانی زنانه پرداخته است. از نظر لیکاف، رسانه یکی از فضاهایی است که می‌توان در آن زبان زنان را مورد بررسی قرار داد. اینستاگرام یکی از پرمخاطب‌ترین رسانه‌ها است و افراد بسیاری مانند نفوذگران در آن مشغول به کار هستند. یکی ...
بیشتر
یکی از تفاوت‌های بین زنان و مردان تفاوت گونه زبانی آنها است. لیکاف (1975) از جمله زبانشناسانی است که به بررسی گونه زبانی زنانه پرداخته است. از نظر لیکاف، رسانه یکی از فضاهایی است که می‌توان در آن زبان زنان را مورد بررسی قرار داد. اینستاگرام یکی از پرمخاطب‌ترین رسانه‌ها است و افراد بسیاری مانند نفوذگران در آن مشغول به کار هستند. یکی از نفوذگران زیبایی با نام تجاری صدفبیوتی به آموزش آرایش و تبلیغ محصولات آرایشی مشغول است. در پژوهش حاضر، براساس نظریه زبان و جنسیت لیکاف (1975) به بررسی گونه زبانی وی در ویدئوهای آموزشی و تبلیغاتیاش پرداخته می‌شود. نتایج این پژوهش نشان میدهد که از میان ابزارهای زبانی نظریه زبان و جنسیت لیکاف، این نام تجاری از تردیدنماهای واژگانی به میزان بیشتر استفاده میکند و استفاده از دستور فوق صحیح برای وی اهمیت کمتر دارد و در نتیجه به میزان کمتری استفاده می‌شود.
